Bez względu na to, co teraz robisz, zwróć proszę uwagę, jaki kształt ma teraz twój kręgosłup. Jeśli wygina się w pałąk (a tak niestety jest u większości osób), to musisz wiedzieć, że na każdy jego element działa siła równa 175 kilogramom! Z taką mocą zgniatane są krążki międzykręgowe, popularnie zwane dyskami, które chronią kręgi przed bolesnym zderzaniem się i ścieraniem podczas wykonywania różnych czynności. Oczywiście cały mechanizm jest tak skonstruowany, że może znosić dość duże obciążenia. Jednak z upływem lat jego wytrzymałość maleje, a my coraz częściej skarżymy się na ból pleców i kłopoty z kręgosłupem.
Epidemia XXI wieku
Aż 90 proc. osób poniżej 45 lat choć raz doświadczyło silnego bólu kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. W większości przyczyną kłopotów było przeciążenie: gwałtowne dźwignięcie sporego ciężaru lub długotrwała praca w pozycji siedzącej. Ale coraz częściej całkiem młodzi ludzie, a nawet dzieci, cierpią na przewlekłe bóle pleców, które w dodatku szybko prowadzą do powstania zmian zwyrodnieniowych (dyskopatii lub choroby zwyrodnieniowej stawów). To prawdziwa epiedemia XXI wieku. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała nawet obecne dziesięciolecie za dekadę kości i stawów. Okazuje się bowiem, że na tego typu schorzenia cierpi na całym świecie kilkaset milionów osób (z czego 8 milionów w Polsce) i stanowią one aż połowę wszystkich przewlekłych chorób u ludzi powyżej 65 lat. Rocznie z tego powodu przyznaje się u nas aż 20 tysięcy rent osobom między 30. a 60. rokiem życia. Te liczby działają na wyobraźnię. Jednak czy wystarczą one, byś teraz wstała z fotela i do tego samego zachęciła swoją rodzinę?
Ruch najlepszym lekarstwem
Zbyt mała aktywność fizyczna wśród przyczyn kłopotów z kręgosłupem ma pozycję medalową. Naszym ulubionym sportem jest od lat żonglerka telewizyjnym pilotem i slalom myszką od komputera bo blacie biurka. Tymczasem wystarczy spędzić aktywnie pół godziny dziennie, by znacząco wzmocnić mięśnie i stawy. I nie muszą to być żadne sporty wyczynowe. Równie dobrze, jak aerobik, działa zwykły spacer czy jazda na rowerze. Ruch przynosi zysk podwójny. Sprzyja bowiem zachowaniu prawidłowej wagi ciała, a zatem eliminuje jednocześnie drugą podstawową przyczynę kłopotów z kręgosłupem, czyli nadwagę. Kiedy wzmocnimy mięśnie pleców i brzucha, będą one mogły utrzymywać na właściwym miejscu wszystkie kręgi i tarcze międzykręgowe. To jedyny skuteczny sposób, by zapewnić stabilizację kręgosłupa. Jeśli mięśnie są słabe i zwiotczałe, organizm, dążąc do wzmocnienia tej konstrukcji, tworzy różnego rodzaju wypustki (tzw. osteofity), które uciskając na nerwy, wywołują silny ból. A wtedy nawet najlepsze ćwiczenia mogą już być niewystarczające.
Wojna z teczkami
Wszyscy lekarze powtarzają: choroby kręgosłupa nie są dziedziczne, pracujemy na nie sami. I to już od dziecka. Według statystyk, na skrzywienie boczne kręgosłupa, tzw. skoliozę, cierpi około 15 procent uczniów szkół podstawowych i gimnazjów. Główne przyczyny to zbyt długie siedzenie (zarówno w szkolnych ławkach, jak i przed komputerem czy telewizorem) oraz noszenie ciężkich teczek. Ortopedzi podkreślają, że dziecko do III-IV klasy nie powinno w ogóle nosić żadnych ciężarów. W amerykańskich szkołach uczniowie zostawiają wszystkie książki w klasie. Nasze maluchy muszą dźwigać tornistry ważące niemal jedną czwartą tego, co same ważą. To w połączeniu z masowymi zwolnieniami z zajęć wf oraz nadwagą skutkuje coraz powszechniejszymi problemami z kręgosłupem. Może warto więc zaproponować nauczycielom, by grube podręczniki zostawały po lekcjach w szkole. Ewentualnie kupujmy uczniom specjalne torby na kółkach (na Zachodzie są one bardzo popularne).
5 PRZYKAZAŃ DLA ZDROWYCH PLECÓW
Trzymaj wagę.
Zysk dla zdrowia i urody. Nadmierne kilogramy niepotrzebnie obciążają twój kręgosłup. Gdy schudniesz, łatwiej ci będzie przestrzegać naszego drugiego przykazania.
Żyj aktywnie.
30 minut ruchu codziennie. Jeśli masz mało czasu, wykorzystaj na ćwiczenia każdy moment. Nawet podczas mycia zębów możesz wciągać brzuch, co wzmocni jego mięśnie.
Bądź dla siebie dobra.
Stres wrogiem kręgosłupa. Silne lub długotrwałe napięcie mięśni pleców sprawia, że kręgosłup wykrzywia się i boli. NIe żałuj czasu na spotkanie z przyjaciółkami lub wyjście z dziećmi do kina.
Śpij wygodnie.
Najważniejszy jest materac. NIektórym najwygodniej jest na twardym łóżku. Ale najlepiej wybrać materac średnio twardy, który lekko ugina się pod ciężarem ciała, a jednocześnie dobrze podpiera kręgosłup.
Gdy boli, idź do lekarza.
Fachowiec wie lepiej. Nie powtarzaj sobie codziennie: samo przyszło – samo minie. Im wcześniej zacznie się prawidłowe leczenie, tym efekty będą lepsze. I szybsze!
O proste plecy dbaj od maleńkości
Już maluchy pracują na swoją postawę po latach! W dzieciństwie kręgosłup rozwija się bardzo szybko, warto więc o niego zadbać. Oto najważniejsze rady dla rodziców.
► Pozwól niemowlęciu na naturalny rozwój, nie przyspieszaj siadania, za to jak najczęściej układaj malucha na brzuszku i zachęcaj do raczkowania.
► Dbaj o stopy dziecka. Kupuj profilowane buciki z elastyczną podeszwą. Zapobiegaj płaskostopiu.
► Nie pozwalaj dziecku skakać po twardym podłożu — asfalcie czy betonie. To sprzyja powstawaniu mikrourazów kręgosłupa. Niech gra w gumę na trawniku, piaszczystych lub żwirowych alejkach.
► Pamiętaj, że do III—IV klasy dziecko nie powinno nosić ciężkiego tornistra. A i potem maksymalny dopuszczalny ciężar to 4 kg.
► Zachęcaj do ruchu. Niech nie spędza przed telewizorem czy komputerem więcej niż 2 godziny dziennie. W zamian za to niech na placu zabaw wspina się po drabinkach bądź pojeździ na rowerze.
Sprawdzone terapie na ból
Większość z nas zna dobrze ból pleców. Zwykle pojawia się po całym dniu spędzonym przy biurku lub wypastowaniu wszystkich podłóg przed świętami. Sięgamy wtedy po tabletkę przeciwbólową, która zwykle przynosi ulgę na kilka godzin. Ale są także metody, które pomagają na dłużej. W przypadku bólu pleców spowodowanego przeciążeniem na ogół wystarczy trochę odpocząć (najlepiej w pozycji leżącej), ewentualnie zastosować plaster czy krem o działaniu rozgrzewającym i przeciwbólowym, by szybko złagodzić dolegliwości.
Poniżej przedstawiamy inne domowe metody łagodzenia różnych rodzajów bólu kręgosłupa. Wszystkie są równie skuteczne jak tabletka, a nie mają żadnych skutków ubocznych. Wypróbuj je w razie potrzeby!
BÓL KARKU LUB SZYI, który pojawia się najczęściej rano lub po długiej pracy z nisko pochyloną głową:
► połóż na kark ciepły okład, który rozluźnia napięte mięśnie, i owiń szyję szalikiem;
► zrób masaż za pomocą ręcznika frotte. Chwyć go za końce i pociągaj tak, by nie przesuwał się po skórze, a jedynie poruszał mięśnie.
BÓL PLECÓW po długiej pracy wpozycji pochylonej (np. w ogródku):
► weź ciepłą kąpiel, najlepiej z dodatkiem arniki lub rozmarynu (zalej 4–5 łyżek ziół szklanką wrzątku, zaparz i dodaj do wanny z wodą);
► przyłóż na ok. pół godziny poduszkę elektryczną.
NAPIĘCIE MIĘŚNI PLECÓW po silnym lub długotrwałym stresie:
► poproś któregoś z domowników, by zrobił ci rozluźniający masaż. Przedtem dobrze ogrzej pokój, włącz relaksującą muzykę, zapal świecę do aromaterapii o ulubionym zapachu. Osoba masująca powinna natrzeć dłonie oliwką kosmetyczną i delikatnie przesuwać nimi po twoich plecach od góry do dołu. Potem może uciskać lekko kciukami miejsca po obu stronach kręgosłupa (także poruszając się w kierunku z góry na dół) oraz ugniatać mięśnie, chwytając je palcem wskazującym i kciukiem. Pamiętaj, że masować wolno wyłącznie mięśnie wokół kręgosłupa, a nie same kości.
Czasem jednak OSTRY BÓL pojawia się nagle (np. podczas podnoszenia czegoś ciężkiego) i jest na tyle silny, że uniemożliwia poruszanie się. Jego przyczyną jest najczęściej tzw. wypadnięcie dysku (w rzeczywistości dysk nie wypada, tylko przemieszcza się w kierunku rdzenia kręgowego, gdzie uciska na nerwy). Na początek warto zażyć lek przeciwbólowy, najlepiej taki, który ma jednocześnie właściwości przeciwzapalne, np. z ibuprofenem lub naproksenem. Dodatkowo, jeśli ból dotyczy odcinka lędźwiowego kręgosłupa (tzn. jego dolnej części):
► połóż się do łóżka i znajdź najwygodniejszą dla siebie pozycję, np. na plecach. Nie leż jednak całkiem wyprostowana, najlepiej podłóż pod ugięte kolana wałek lub ręcznik;
► odpoczywaj w łóżku co najmniej 24 godziny (wolno ci wstawać jedynie do toalety). Możesz stosować naświetlania lampą rozgrzewającą lub robić ciepłe okłady.
Jeśli gwałtowny, ostry ból pleców nie dotyczy wyłącznie dolnego odcinka kręgosłupa, tylko przemieszcza się wzdłuż pośladków, biodra i promieniuje aż do nogi, prawdopodobnie dopadła cię rwa kulszowa.
► Pomaga położenie się na brzuchu z rękami wyciągniętymi wzdłuż ciała. Na bolące miejsce można przyłożyć zimny okład, który zmniejsza stan zapalny. Raczej nie stosuj gorących kąpieli czy ogrzewania poduszką elektryczną, bo ciepło może nasilać dolegliwości. Ból również powinien ustąpić po 24 godzinach, ale jeśli tak się nie stanie, koniecznie wezwij lekarza.
Uwaga! Gdy ból pleców pojawia się często lub nie mija po zastosowaniu proponowanych przez nas metod, warto wybrać się do lekarza i zrobić zalecane przez niego badania.
3 nowoczesne metody operacji kręgosłupa
Opinia lekarzy jest taka: jeśli po zastosowaniu wszystkich dostępnych metod leczenia ból nie mija przez kilka miesięcy, warto zdecydować się na zabieg chirurgiczny. Stosowane już w Polsce nowoczesne operacje pozwalają na powrót do pełnej sprawności nawet po kilku dniach od zabiegu. Oto przegląd najnowocześniejszych metod leczenia dyskopatii.
1. Mikrodiscectomia. Pozwala w szybki i mało inwazyjny sposób usunąć wysunięty dysk. W pierwszej dobie po zabiegu pacjent może wstawać, a w następnej zazwyczaj wraca do domu. Zabieg można wykonać bezpłatnie w większości oddziałów neurochirurgicznych i ortopedycznych. W prywatnej klinice kosztuje 7–12 tys. zł.
2. Laserowa dekompresja dysku. Polega na usunięciu części dysku międzykręgowego, która uległa zwyrodnieniu. Pacjent po dwóch dniach może opuścić szpital. Zabieg wykonują niektóre kliniki publicznej służby zdrowia. W prywatnej kosztuje 3–7 tys. zł.
3. Endoskopowe usunięcie dysku lędźwiowego. Dzięki tej metodzie można usunąć dysk prawie nie uszkadzając tkanek. Zabiegi wykonują niektóre publiczne kliniki neurochirurgiczne. Prywatnie operacja kosztuje 7–12 tys. zł.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
