Odmienności kliniczne zakażenia HIV u dzieci
Manifestacje kliniczne związane z zakażeniem HIV w wieku rozwojowym różnią się znacznie od typowego przebiegu choroby u dorosłych. Odrębne klasyfikacje kliniczne opracowane przez WHO i CDC uwzględniają odmienną strukturę schorzeń zależnych od HIV u dzieci. Mimo pewnych różnic, obydwie klasyfikacje uważa się za obowiązujące.
Autorzy niniejszego opracowania w przeszłości wykazywali, że objawy obserwowane we wczesnym etapie zakażenia są mało charakterystyczne. W badaniach Kliniki Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Akademii Medycznej we Wrocławiu wśród wczesnych objawów najczęściej stwierdzano uogólnioną limfadenopatię, hepatosplenomegalię oraz wykładniki zapalenia wątroby, zmiany w obrazie krwi obwodowej (zwłaszcza niedokrwistość i małopłytkowość), a także ciężkie zakażenia bakteryjne występujące w wywiadzie jako pojedynczy incydent. Najczęstszym objawem definiującym AIDS były nawracające zapalenia płuc.
Czemu zakażenie HIV postępuje?
Zakażenia oportunistyczne stanowią główny czynnik progresji zakażenia HIV. Rozkład częstości tych infekcji jest jednak znacząco różny w zależności od wieku. U dzieci główną rolę odgrywają zakażenia bakteryjne wywołane przez patogeny typowe dla wieku, charakteryzujące się jednak szczególnie ciężkim, przewlekającym lub powikłanym przebiegiem oraz tendencją do nawrotów.
Najczęstsze manifestacje to zapalenie płuc oraz bakteriemia o etiologii Streptococcus pneumoniae, na które zapadalność poniżej 5. roku życia wśród dzieci zakażonych HIV nieleczonych antyretrowirusowo przekracza kilkukrotnie wskaźniki populacyjne dla dzieci zdrowych. Inne klinicznie istotne postaci zakażeń bakteryjnych to: zakażenie układu moczowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zakażenia skóry i tkanek miękkich, zapalenie węzłów chłonnych, zapalenie stawów. Do często izolowanych patogenów należą: Haemophilus influenzae, Neisseria meningitidis, Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes, Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Salmonella spp., Klebsiella spp. Zapadalność na ciężkie zakażenia bakteryjne u dzieci amerykańskich przed powszechnym wprowadzeniem cART (wyniki badań obserwacyjnych CDC) wynosiła 15,1/100 tys. i kilkukrotne przewyższała zapadalność u dorosłych (2,6/100 tys.). Podobnie jak w zdrowej populacji dziecięcej, największa częstość tych zakażeń była obserwowana w wieku niemowlęcym (21,5/100 tys.), w kolejnych latach życia znacząco spadała i w wieku około 10 lat była porównywalna z częstością opisywaną dla osób dorosłych.
Zobacz też: Wszystko o terapii HIV u dzieci
Zakażenia w HIV u dzieci
Znacząco niższa jest wśród dzieci częstość innych zakażeń oportunistycznych typowych dla przebiegu zakażenia HIV u osób dorosłych, takich jak: zapalenie płuc o etiologii Pneumocystis jirovecii, gruźlica i atypowe mikobakteriozy, grzybice układowe (kandydoza, kryptosporydioza), zakażenia wirusowe (HSV, CMV) czy zarażenia pasożytnicze (toksoplazmoza). W badaniach CDC zapadalność dzieci na wymienione zakażenia oportunistyczne wynosiła tylko 0,1–1,8/100 tysięcy. Dzieje się tak, gdyż ryzyko ekspozycji na wymienione patogeny jest u dzieci niskie. W życiu osobniczym wzrasta prawdopodobieństwo pierwotnych zakażeń, a co za tym idzie także incydentów reinfekcji i objawowych reaktywacji.
Zobacz też: Dlaczego grzybice często występują u osób z niedoborem odporności?
Toksoplazmoza a HIV
Typowym przykładem takiej zależności jest toksoplazmoza. Do ciężkiej manifestacji zarażenia Toxoplasma gondii w przebiegu HIV dochodzi w warunkach głębokiej immunosupresji, typowo na drodze reaktywacji. Częstość występowania objawowej toksoplazmozy zależy więc także od pierwotnego ryzyka ekspozycji. Podlega ono dużym różnicom regionalnym, przykładowo w ogólnej populacji europejskiej jest wyższe niż w północnoamerykańskiej, co przekłada się na większą zapadalność także wśród zakażonych HIV. U dzieci relatywnie najczęściej spotykaną manifestacją w przebiegu HIV jest toksoplazmoza ośrodkowego układu nerwowego, natomiast wyjątkowo rzadko występują inne postaci narządowe (płucna, oczna) czy rozsiane zarażenie. Przebieg choroby OUN jest zazwyczaj burzliwy; po krótkim okresie nieswoistości dolegliwości (złe samopoczucie, osłabienie, bóle głowy, nudności) dochodzi do szybkiej progresji objawów neurologicznych, zarówno ogniskowych (drgawek, porażeń), jak i narastających ilościowych zaburzeń świadomości prowadzących do śpiączki. Obrazowaniem mózgu można wykazać charakterystyczne zmiany w postaci ognisk wzmocnienia kontrastowego otoczonych strefami obrzękowymi. Toksoplazmoza OUN w przebiegu HIV jest stanem zagrożenia życia, a także w zdecydowanej większości przypadków pozostawia trwałe następstwa neurologiczne.
Zobacz też: Toksoplazmoza i HIV
Artykuł ma charakter naukowy. Jest to fragment książki „Diagnostyka, profilaktyka i terapia zakażeń HIV/AIDS – współczesne możliwości i problemy", pod red. Andrzeja Gładysza, Brygidy Knysz (Wydawnictwo Continuo, 2009). Publikacja za zgodą wydawcy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
