Od czego zależy skuteczność leczenia?
Jak powszechnie wiadomo, dla skuteczności leczenia antyretrowirusowego zasadnicze znaczenie ma adherencja, czyli realizacja zaleceń terapeutycznych przez pacjenta. Trudności w jej egzekwowaniu w praktyce pediatrycznej mają specyficzną charakterystykę, odmienną od problemów spotykanych w leczeniu dorosłych.
Rola opiekunów w leczeniu dzieci
W terapii dzieci młodszych, ze względu na zależność od opieki rodzicielskiej, na adherencję wpływa przede wszystkim sumienność opiekunów w systematycznym podawaniu leków. Często obserwowana jest sytuacja, gdy niepowodzenie terapeutyczne u dziecka idzie w parze z nieskutecznością leczenia u zakażonego rodzica. W dążeniu do poprawy adherencji należy wziąć po uwagę wiele potencjalnych czynników rodzicielskich, takich jak: stan zdrowia (zwłaszcza występowanie objawów psychicznych związanych z zakażeniem HIV oraz uzależnienie od środków psychoaktywnych), funkcjonowanie w środowisku społecznym (np. ukrywanie zakażenia HIV w rodzinie lub szkole dziecka). Ponadto obniżenie adherencji u dzieci, którym leki ARV podawane są w postaci syropów i zawiesin, często jest związane również ze złymi walorami smakowymi tych preparatów, co skutkuje występowaniem wymiotów, a także wypluwania lub innych form unikania zażycia leku przez dziecko.
W wieku nastoletnim do pogorszenia adherencji dochodzi najczęściej na skutek samowolnych decyzji pacjentów. Jako przyczyny zaprzestania stosowania leków w tej grupie wiekowej podawane są: działania niepożądane leków, uciążliwość reżimu przewlekłej terapii, lęk przed akceptacją w środowisku rówieśniczym, wreszcie niedostateczna wiedza na temat choroby i negowanie potrzeby leczenia.
Zobacz też: Rodzice a rozwój dziecka
Sukcesy terapii
W ciągu kilkunastu lat został poczyniony olbrzymi postęp w dziedzinie terapii antyretrowirusowej, dotyczący także pediatrii. Obecnie prawidłowo prowadzona cART w większości przypadków zapewnia długotrwałą wirusologiczną, immunologiczną i kliniczną remisję choroby. W największych badaniach angielskich i amerykańskich wykazano odpowiednio 80 i 76% zmniejszenie śmiertelności dzieci zakażonych HIV po 10 latach od powszechnego wprowadzenia cART w lokalnych populacjach. Istnieją jednak wyzwania specyficzne dla pediatrów zajmujących się zagadnieniem HIV. Znaczny problem stanowi dostępność leków. W skali globalnej, w 2006 r. tylko 15% dzieci potrzebujących leczenia cART otrzymywało je, podczas gdy wśród pacjentów dorosłych odsetek ten wynosił 28%. Zjawisko to ma przede wszystkim naturę ekonomiczną, istnieją jednak inne istotne czynniki ograniczające asortyment leków ARV możliwych do stosowania u dzieci. Jest to przede wszystkim brak wystarczającej wiedzy na temat dawkowania i bezpieczeństwa leków w pediatrii, związany z trudnością w przeprowadzeniu odpowiednich badań klinicznych ze względów bioetycznych. Efektem jest mniejsza liczba dostępnych opcji terapeutycznych dla pacjentów po wcześniejszych niepowodzeniach leczenia. Ponadto o skuteczności nawet najlepszego schematu cART decyduje zaawansowanie choroby w chwili diagnozy. W badaniach angielskich wykazano, że późne rozpoznanie jest obecnie główną przyczyną całkowitej śmiertelności z powodu HIV (ponad 35% zgonów). Biorąc pod uwagę szybką progresję zakażenia HIV w okresie niemowlęcym, dla powodzenia terapii w pediatrii zasadnicza jest wczesna identyfikacja zakażonych wertykalnie dzieci. Dlatego też podnoszona od lat kwestia potrzeby wykonywania badań przesiewowych w kierunku HIV u ciężarnych nie traci na aktualności.
Polecamy: HIV w ciąży - czy warto się badać?
Artykuł ma charakter naukowy. Jest to fragment książki „Diagnostyka, profilaktyka i terapia zakażeń HIV/AIDS – współczesne możliwości i problemy", pod red. Andrzeja Gładysza, Brygidy Knysz (Wydawnictwo Continuo, 2009). Publikacja za zgodą wydawcy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
