Zdrowie w tropikach

O zdrowie warto zadbać przed każdą podróżą, jednak przed wyjazdem do krajów tropikalnych i rejonów o złych warunkach sanitarnych przygotowania medyczne stają się szczególnie ważne. Wycieczka w takie miejsca oznacza dla turysty narażenie na „egzotyczne” drobnoustroje, infekcje przenoszone przez owady, czy też dolegliwości związane z niskim poziomem higieny w miejscowych restauracjach.

W ciągu ostatnich lat coraz więcej Polaków spędza wakacje za granicą. Egipt i pozostałe państwa Afryki Północnej stanowią główny cel podróży turystycznych z Polski, a w pierwszej dziesiątce popularnych wyjazdów urlopowych znaleźć można również tak egzotyczne miejsca, jak Karaiby, czy położona w sercu Afryki Kenia. Jak zachować zdrowie, udając się w podróż do krajów tropikalnych radzi dr n. med. Agnieszka Wroczyńska z Krajowego Ośrodka Medycyny Tropikalnej w Gdyni.

Pamiętajmy, że dalekie podróże bez odpowiedniego przygotowania zdrowotnego to ryzykowanie
zdrowiem, a nawet życiem. Niemal co roku w naszym kraju turyści umierają z powodu malarii
tropikalnej - choroby pasożytniczej powszechnej m. in. w Afryce oraz niektórych częściach Azji i Ameryki Łacińskiej. Rejs po Nilu dla niektórych kończy się wirusowym zapaleniem wątroby typu A (czyli tzw. „żółtaczką pokarmową”), a niemal co drugi turysta zmaga się na wakacjach
z „klątwą Faraona” albo „zemstą Montezumy”, czyli biegunką podróżnych. Wszystkie te schorzenia łączy jedno: można im skutecznie zapobiegać!

Jak przygotować się do podróży egzotycznej?

Podstawą bezpiecznej wycieczki egzotycznej jest profilaktyka zdrowotna. Zasada: „lepiej zapobiegać niż leczyć”, sprawdza się także wśród turystów. Planując podróż do krajów o podwyższonym ryzyku zdrowotnym warto więc skorzystać z konsultacji w poradni zajmującej
się medycyną podróży bądź chorobami tropikalnymi. Na spotkanie z lekarzem specjalistą najlepiej umówić się co najmniej 6-8 tygodni przed wyjazdem, co ułatwi wygodne zaplanowanie
szczepień ochronnych – obowiązkowych i zalecanych przed podróżą. Podróżny podczas takiej konsultacji otrzyma także wytyczne dotyczące zapobiegania malarii, jeżeli choroba ta występuje w rejonie zaplanowanej wycieczki. Z lekarzem warto także omówić skład podstawowej apteczki podróżnej oraz zasady zapobiegania problemom zdrowotnym podczas pobytu w tropiku.

Przed wakacjami, dla własnego bezpieczeństwa, turysta powinien zaopatrzyć się również w ubezpieczenie zdrowotne, przydatne w razie konieczności leczenia za granicą.

Jakie szczepienia są przydatne dla turystów?

Szczepienia ochronne to jeden z podstawowych sposobów zapobiegania chorobom zakaźnym
w podróży. Stanowią one bezpieczną, a zarazem skuteczną formę profilaktyki, wykorzystującą
naturalne zdolności obronne organizmu. Szczepienia dla podróżujących można podzielić Obecnie jedynym szczepieniem wymaganym przez Międzynarodowe Przepisy Zdrowotne jest szczepienie przeciwko żółtej gorączce, zagrażającej życiu chorobie wirusowej, przenoszonej
przez komary. Jest ono obowiązkowe dla osób udających się do niektórych krajów tropikalnych,
przede wszystkim w Afryce i Ameryce Południowej. Warto przy tym pamiętać, że szczepienia obowiązkowe mają za zadanie przede wszystkim chronić regiony nimi objęte przed rozprzestrzenianiem się chorób infekcyjnych i epidemiami.

Największe znaczenie dla ochrony zdrowia i bezpieczeństwa indywidualnego turysty mają
szczepienia zalecane! Powinny być one zawsze dobrane z uwzględnieniem trasy i charakteru
sytuacji epidemiologicznej oraz stanu zdrowia podróżnego i wcześniej Szczepionki najczęściej zalecane w ruchu turystycznym uodparniają przeciwko następującym Wirusowe zapalenie wątroby typu A (tzw. „żółtaczka pokarmowa”)

• Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest chorobą powszechną w krajach o niskich standardach higieny, także w popularnych turystycznie państwach basenu Morza Śródziemnego (np. Egipt, Turcja, Maroko). Zachorowaniu sprzyja nieprzestrzeganie zasad bezpiecznego żywienia w podróży, jednak nierzadko na „żółtaczkę pokarmową”chorują goście luksusowych hoteli i kurortów w krajach rozwijających się. Szczepienie przeciwko WZW typu A jest najskuteczniejszym sposobem ochrony przed tą chorobąi zapewnia wieloletnią odporność.
• Wirusowe zapalenie wątroby typu B (tzw. „żółtaczka wszczepienna”) WZW typu B przenoszone jest zwykle przez zanieczyszczone narzędzia kosmetyczne, fryzjerskie lub chirurgiczne, a także przez kontakty seksualne. W większości krajów tropikalnych ryzyko zachorowania na WZW typu B jest większe niż w Europie. Krajowy Program Szczepień Ochronnych na rok 2012 zaleca szczepienie przeciwko WZW B wszystkim dotychczas nieuodpornionym, dorosłym Polakom. Pełen cykl szczepień przeciwko WZW B zapewnia odporność wieloletnią.

Uwaga! W Polsce dostępna jest szczepionka skojarzona, uodparniająca jednocześnie przeciwko WZW A oraz B, wygodna dla turystów, którzy planują szczepienie przeciwko obu tym chorobom przed wyjazdem.

• Tężec, błonica

Tężec, błonica, krztusiec
Tężec, błonica, poliomyelitis (choroba Heinego-Medina)
Tężec, błonica, krztusiec, poliomyelitis (choroba Heinego-Medina)

Dostępne w Polsce szczepionki skojarzone uodparniają podróżnych przeciwko wszystkim
powyższym chorobom zakaźnym. Tężec jest groźnym dla życia schorzeniem bakteryjnym, częstszym w tropiku, w porównaniu do krajów umiarkowanej strefy klimatycznej. Do zakażenia dochodzi najczęściej przez zanieczyszczenie rany glebą. Błonica występuje w wielu krajach rozwijających się XXX. Krztusiec jest chorobą zakaźną powszechną na całym świecie. Zgodnie z polskim Programie Szczepień Ochronnych na rok 2012, u osób dorosłych zalecane jest szczepienie przypominające przeciwko tężcowi, błonicy i krztuścowi co 10 lat, niezależnie od planów podróżniczych.

• Choroba Heinego-Medina (poliomyelitis) może prowadzić do ciężkich zaburzeń układunerwowego, w tym porażeń i niedowładów. Zakażenia wirusem polio wciąż zagrażają turystom udającym się do niektórych regionów Azji i Afryki. Jest to ostra choroba bakteryjna, przenoszona drogą pokarmową, przez zanieczyszczone pokarmy lub napoje. Zagrożenie w podróży zależy od warunków sanitarnych w rejonie docelowym oraz stosowania zasad higieny spożywania posiłków przez turystę. W niektórych krajach Azji, np. w Indiach, ryzyko duru brzusznego u podróżnych jest nawet do 30 razy wyższe niż w pozostałych częściach świata.
• Zakażenia meningokokowe (sepsa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych). Choroby wywołane przez bakterie zwane meningokokami zdarzają się na całym świecie, szczególnie często jednak występują w porze suche, w części krajów Afryki Subsaharyjskiej (zwanych „pasem meningokokowym”). Zakażenia meningokokowe przenoszą się najczęściej drogą kropelkową, czyli poprzez kaszel i kichanie. Turyści narażeni są na zachorowanie, zwłaszcza jeśli przebywają w dużych skupiskach ludzkich np. podczas świąt lub pielgrzymek. Szczepienie przeciwko meningokokom jest najskuteczniejszym sposobem zapobiegania groźnym dla zdrowia i życia chorobom wywoływanym przez te bakterie. Szczepienie zalecane jest podróżującym w rejony występowanie żółtej gorączki, nawet jeśli nie są one objęte obowiązkiem uodpornienia.

W niektórych sytuacjach, związanych z charakterem wyjazdu lub indywidualną sytuacją zdrowotną turysty lekarz może zalecić szczepionki nie uwzględnione na powyższej liście np. przeciwko wściekliźnie u osób szczególnie narażonych na kontakty ze zwierzętami w podróży lub przeciwko grypie u podróżujących w sezonie epidemicznym.

Jak chronić się przed chorobami zakaźnymi podczas podróży?

Planując podróż w rejony tropikalne i do krajów rozwijających się warto pamiętać
o następujących zasadach profilaktyki zdrowotnej:

• Przed wyjazdem skorzystaj z odpowiednich szczepień obowiązkowych i zalecanych.
• W razie podróży w rejony zagrożone malarią, zaopatrz się w środki zapobiegające tej chorobie: wybrane podczas konsultacji lekarskiej preparaty przeciwmalaryczne oraz środki ochrony przed komarami w tropiku.
• Zabierz ze sobą podręczną apteczkę podróżną, wyposażoną według zaleceń lekarza.
• Na miejscu stosuj się do zasad ochrony przed malarią, zgodnie z rekomendacjami uzyskanymi przed wyjazdem.
• W tropiku zawsze stosuj środki ochrony przed owadami (repelenty, moskitiery, odpowiednią odzież).
• W krajach o niskim poziomie higieny spożywaj tylko butelkowane napoje, sprzedawane w fabrycznie zamkniętych opakowaniach lub płyny świeżo przegotowane.
• Wybierając potrawy podczas egzotycznej wycieczki stosuj regułę: „ugotuj, zaparz, obierz albo zapomnij").
• Unikaj surowych i niedogotowanych pokarmów (m. in. sałatki, nieobrane owoce i warzywa, niedogotowane mięso i owoce morza) oraz posiłków przygotowanych w złych warunkach sanitarnych np. w jadłodajniach ulicznych.
• Przed wyjazdem poznaj zasady leczenia biegunki podróżnych, która przydarza się turystomnawet pomimo zachowania zasad higieny.
• W tropiku unikaj sytuacji sprzyjających niektórym chorobom pasożytniczym: chodzenia boso, kąpieli i brodzenia w wodach śródlądowych.
• Unikaj kontaktów ze zwierzętami w podróży, nie drażnij ich. W razie narażenia na wściekliznę, jak najszybciej zgłoś się do placówki opieki medycznej.
• Zrezygnuj z pokarmów pochodzenia zwierzęcego poddanych niewystarczającej obróbce.
• Unikaj przygodnych kontaktów seksualnych lub zawsze używaj prezerwatyw w takich sytuacjach. W krajach rozwijających się unikaj usług kosmetycznych, zabiegów akupunktury i tatuażu, a w razie potrzeby korzystaj tylko z renomowanych placówek opieki medycznej.

Uwaga! Przestrzeganie powyższych reguł nie utrudnia podróży i minimalizuje ryzyko zachorowania. Nie są one jednak w stanie zagwarantować całkowitego bezpieczeństwa. Dlatego, w razie  niepokojących objawów chorobowych w trakcie podróży lub po powrocie, należy pilnie zgłosić się do lekarza, zwłaszcza w przypadku pojawienia się gorączki i innych dolegliwości po powrocie z rejonu występowania malarii.

Źródło: Materiały prasowe

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!