Jeśli u chorego na cukrzycę rozwinie się zespół stopy cukrzycowej, wówczas na tle zaburzeń ze strony nerwów i naczyń, mogą pojawiać się zmiany skórne. Nierzadko związane są one z zakażeniem, niosąc ze sobą zwykle przykre konsekwencje dla chorego. Prawidłowe rozpoznanie i leczenie wpływa w istotny sposób na los kończyny.
Złe złego początki
Kluczowym wydaje się tu być za wysokie stężenie cukru we krwi. Ofiarą padają nerwy, co prowadzi do zaników mięśni i jej zniekształceń. Uszkodzenie włókien czuciowych naraża z kolei stopę na powtarzające się urazy (na przykład ucisk niewygodnego obuwia), których chory nie czuje. W naczyniach dochodzi do przyspieszonego rozwoju miażdżycy i ich zarastania. Tkanki stopy nie otrzymują odpowiednio dużej ilości krwi, a z nią ciepła i tlenu. Dochodzi do powstawania trudno gojących się ran, które łatwo ulegają zainfekowaniu i ropieniu. Czasem powstają również głębsze uszkodzenia - kości i stawów. Skutkiem tego jest bardzo znacznie upośledzone funkcjonowanie stopy.
Kilka problemów stopy cukrzycowej
Uszkodzenie nerwów stopy jest typowe dla neuropatycznej stopy cukrzycowej. Stopa taka jest ciepła, o zaróżowionej skórze, co jednak nie świadczy o jej dobrostanie. Niepokój powinny wzbudzać m.in. takie objawy jak mrowienie, drętwienie oraz brak czucia dotyku, bólu, zimna lub ciepła na stopie.
Jeżeli dochodzi głównie do zmian w naczyniach, mamy do czynienia z niedokrwienną postacią stopy cukrzycowej. Ten typ stopy charakteryzuje się z kolei bladą i zimną skórą. Stopniowo staje się ona sucha, łuszcząca się i przebarwiona, wypadają z niej włosy, a paznokcie są kruche i zniszczone. Stopa często boli, bolesne są również powstające w niej owrzodzenia.
Jak ocenić uszkodzenie?
W celu sklasyfikowania stopnia uszkodzenia tkanek stosuję się skalę Wagnera:
- stopień 0 – stopa cukrzycowa wysokiego ryzyka; nie występuje owrzodzenie, istnieją ogniska rogowacenia skóry, deformacje stopy, często istnieje niedoczulica lub przeczulica;
- stopień 1 – powierzchowne owrzodzenie; występuje płytkie owrzodzenie ograniczone tylko do skóry;
- stopień 2 – głębokie owrzodzenie sięgające do mięśni i stawów; głębokie owrzodzenie powikłane zapaleniem kości;
- stopień 3 – zmiany jak w stopniu 2, tylko bardziej zaawansowane;
- stopień 4 – występuje ograniczona martwica sucha bądź wilgotna;
- stopień 5 – rozległa martwica, posocznica/sepsa – wskazania do amputacji.
Jakie są objawy stopy cukrzycowej?
- Ból stopy, który nasila się wieczorem,
- bolesne skurcze mięśni, mrowienie i uczucie kłucia w nodze,
- wysuszona i łuszcząca się skóra,
- trudne do zagojenia się rany,
- drętwienie stóp,
- może wystąpić zaburzenie czucia, bólu i temperatury.
Czym się różni cukrzyca od cukrzycy ciążowej?
Komplikacje chorej stopy
Sprawa komplikuje się, gdy oba wspomniane mechanizmy odgrywają istotną rolę - mówimy wówczas o tzw. stopie mieszanej, o nakładających się na siebie, wyżej wymienionych cechach. Taka stopa może być głęboko pozbawiona odżywienia, co jednak nie powoduje żadnych objawów ze względu na niedomogę przewodnictwa nerwowego.
Wykrycie dominującego zaburzenia ma istotne znaczenie w postępowaniu leczniczym, na przykład stopę niedokrwienną leczymy poprzez ruch, a neuropatyczną zalecając choremu odciążanie i oszczędzanie chorej kończyny. We wszystkich przypadkach natomiast bardzo ważne jest intensywne leczenie cukrzycy insuliną.
Niestety zdarza się, że smutnym finałem dla niedokrwionej stopy cukrzycowej jest obumieranie jej palców, co nie pozostawia lekarzom innej opcji jak tylko usunięcie martwych fragmentów. W bardziej zaawansowanych stadiach konieczna jest amputacja nawet całej stopy. Dane statystyczne wskazują, że zespół stopy cukrzycowej jest najczęstszym powodem amputacji kończyn dolnych, niezwiązanych z urazem.
Jak zapobiegać wystąpieniu zespołu stopy cukrzycowej?
Po pierwsze: nosić odpowiednie obuwie. Co to znaczy?
- Obuwie o numer większe od rzeczywistego numeru.
- Obuwie z szerokim i wysokimi czubami.
- Nie wolno zawiązywać butów zbyt ciasno.
- Należy nosić wkładki, uwzględniając zmiany deformacyjne stopy.
- Przed włożeniem buta należy sprawdzić jego wnętrze, by usunąć nierówności lub ciała obce.
Po drugie: odpowiednia pielęgnacja stóp. Co to oznacza?
- Codzienne mycie stóp w letniej wodzie.
- Osuszanie stóp, szczególnie między palcami.
- Dokładne oglądanie stóp.
- Obcinanie paznokci na wysokości opuszków palców.
- Odciskami powinni się zająć specjaliści.
- Należy unikać zbyt ciepłej wody, grzejników i termoforów.
Po trzecie: dbanie o prawidłową wartość glikemii i ciśnienia tętniczego.
Po czwarte: normalizacja masy ciała.
Przeczytaj również: Jak dbać o stopy w cukrzycy?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
