Na skuteczność leczenia boreliozy wpływa to, jak wcześnie choroba zostanie wykryta. Diagnostyka boreliozy zależy od jej fazy i postaci. W przypadku wczesnej fazy boreliozy do postawienia diagnozy wystarczy obecność rumienia wędrującego – charakterystyczna zmiana na skórze jest potwierdzeniem choroby. Na późniejszym etapie wykonywane są testy serologiczne (na przeciwciała). Interpretację wyników należy pozostawić lekarzowi.
Spis treści:
- Kiedy zrobić badania na boreliozę?
- Czy diagnostyka boreliozy jest finansowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia?
- Diagnostyka boreliozy w początkowym stadium choroby
- Diagnostyka boreliozy na NFZ – kolejny etap
- Badania diagnostyczne w kierunku neuroboreliozy
- Diagnostyka boreliozy – jakich badań unikać?
Kiedy zrobić badania na boreliozę?
Jeżeli na skórze pojawił się rumień po ukąszeniu kleszcza, nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań. Testy serologiczne mogą być przydatne dopiero po 4-6 tygodniach od ugryzienia, ponieważ tyle czasu zajmuje organizmowi człowieka wytworzenie przeciwciał przeciwko krętkom Borrelia. Warto też pamiętać, że testy są wskazane, gdy występują objawy mogące świadczyć o boreliozie (zwłaszcza jeśli doszło w przeszłości do ukąszenia przez kleszcza). Są to np.:
- bóle mięśni,
- bóle stawów,
- obrzęki stawów,
- sztywność stawów,
- bóle głowy ze sztywnością karku,
- zapalenie opon mózgowych,
- skurcze mięśni twarzy,
- porażenie nerwów twarzy,
- objawy zapalenia mięśnia sercowego,
- szumy,
- nadwrażliwość na dźwięki,
- problem z widzeniem,
- ogólne osłabienie,
- problemy z koncentracją,
- zmiany nastroju, depresja.
Przy podejrzeniu boreliozy, najlepiej zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu, który zdecyduje o badaniach lub od razu zaplanuje leczenie.
Czy diagnostyka boreliozy jest finansowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia?
Diagnostyka boreliozy jest finansowana przez NFZ, wymagane jest jednak uzyskanie skierowania do poradni chorób zakaźnych od lekarza pierwszego kontaktu (POZ).
W przypadku typowego rumienia wędrującego leczenie odbywa się na poziomie opieki podstawowej i nie jest wymagana konsultacja specjalisty chorób zakaźnych
– mówi lek. Magdalena Reszczyńska, specjalistka medycyny rodzinnej, ekspertka Centrum Medycznego ENEL-MED.
Diagnostyka boreliozy w początkowym stadium choroby
Do rozpoznania boreliozy na początkowym etapie wystarczy obserwacja typowych objawów. Głównym symptomem wczesnej postaci jest rumień wędrujący (czasami mimo zakażenia rumień nie pojawia się).
W typowych przypadkach rumienia wędrującego rozpoznanie stawia się już na pierwszej wizycie, na podstawie wyglądu charakterystycznej zmiany skórnej, bez wykonywania jakichkolwiek badań. Co istotne, badania krwi wykonane za wcześnie mogą jeszcze nie wykazać zakażenia, mimo że już do niego doszło
– mówi lek. Magdalena Reszczyńska.
Jeśli rumień wygląda nietypowo, może być potrzebne dodatkowo badanie serologiczne.
Diagnostyka boreliozy na NFZ – kolejny etap
W ramach diagnostyki boreliozy zalecany jest dwuetapowy proces testów serologicznych z wykorzystaniem zatwierdzonych testów. W pierwszej kolejności wykonuje się test przesiewowy metodą ELISA (Borrelia IgM i IgG). Ma on jednak swoje wady.
Test ELISA jest wysoko czuły – ma za zadanie wyłapać wszystkie osoby chore, jednak bywa dość często fałszywie dodatni, co oznacza, że sugeruje boreliozę u osoby zdrowej
– wyjaśnia lekarka.
Z tego powodu u osób z dodatnim (pozytywnym) wynikiem testu ELISA wykonuje się bardziej swoiste badania metodą Western Blot, immunoblot lub multiplex. Ekspertka podkreśla, że nawet przy dodatnim teście potwierdzenia można rozpoznać błędnie boreliozę u osoby zdrowej, która przebyła zakażenie w przeszłości. Stąd bardzo ważne jest, żeby diagnostykę i leczenie nadzorował lekarz, a stwierdzenie boreliozy wymaga zarówno dodatniego wyniku badań, jak i obecności objawów.
Nie ma potrzeby wykonywania badania w kierunku boreliozy u osób bez objawów. Około 8-12% populacji polskiej posiada przeciwciała, świadczące o kontakcie z boreliozą w przeszłości – czyli wiele osób zwalcza zakażenie samodzielnie, bez pomocy antybiotyków
– dodaje lekarka.
Badania diagnostyczne w kierunku neuroboreliozy
Inaczej może przebiegać diagnostyka jednej z najgroźniejszych postaci boreliozy – neuroboreliozy. Choroba atakuje obwodowy i ośrodkowy układ nerwowy, co przyczynia się do wystąpienia takich objawów jak niedowłady czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
W przypadku podejrzenia neuroboreliozy może być wymagane pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego do badań, co wymaga pobytu w szpitalu
– mówi lek. Magdalena Reszczyńska.
Diagnostyka laboratoryjna neuroboreliozy jest trudna, ze względu na możliwość uzyskania zarówno wyników fałszywie ujemnych (np. po zastosowaniu antybiotykoterapii), jak i fałszywie dodatnich (np. gdy przyczyną są inne bakterie). Wszystkie niezbędne badania są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, podobnie jak leczenie.
Diagnostyka boreliozy – jakich badań unikać?
Na rynku są dostępne różnorodne oferty badań w kierunku boreliozy, wśród których trudno się połapać. Wiele z nich nie posiada rekomendacji towarzystw medycznych, mogą narażać pacjentów na niepotrzebne wydatki oraz niepokój.
W diagnostyce boreliozy nie zaleca się badań kleszcza, testów transformacji limfocytów, Elispot LTT, oceny liczebności CD57, a także badań metodą biorezonansu czy testów VCS
– mówi lekarka.
Jeżeli mamy wątpliwości dotyczące testów w kierunku boreliozy, najlepiej skonsultować się wcześniej z lekarzem.
Czytaj także:
Czy boreliozę można całkowicie wyleczyć?
Jak długo żyje się z boreliozą?
Borelioza po latach od ukąszenia kleszcza. Jakie objawy świadczą o późnej chorobie?
Obalamy mity: Bez rumienia nie ma boreliozy?
Specjalistka medycyny rodzinnej. Jej główne zainteresowania to profilaktyka zdrowotna i szczepienia ochronne. Pracuje w krakowskich oddziałach Enel-med. Swoim pacjentom pragnie pomóc w uzyskaniu zdrowia i dobrego samopoczucia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Od kilku lat prowadzi też akcje edukacyjne dla firm o tematyce profilaktyki onkologicznej, badań profilaktycznych oraz szczepień.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
