- Prolaktyna (PRL)
- Hormon wzrostu (GH)
- Hormon antydiuretyczny (wazopresyna, ADH)
- Kortyzol
- 17-hydroksyketosteroidy (17-OHCS)
- Aldosteron
- TRH
- TSH
- fT3
- fT4
- Hormon luteinizujący (LH)
- Hormon folikulotropowy (FSH)
- Progesteron
- HCG
- Estriol
- Testosteron
Prolaktyna (PRL)
Norma: 3,9-29 ng/ml
Opis: to hormon wytwarzany w przysadce mózgowej. Pobudza wzrost gruczołów sutkowych podczas ciąży i wywołuje laktację.
Powyżej normy: podwyższone wartości mogą świadczyć o gruczolaku przysadki (guz prolaktynowy), hiperprolaktynemii czynnościowej, pierwotnej niedoczynności tarczycy. Wartości wyższe niż zalecane mogą być spowodowane zażywaniem lekarstw (np. metoklopramid, estrogeny).
Poniżej normy: wartości poniżej normy mogą świadczyć o niedoczynności przysadki.
Hormon wzrostu (GH)
Norma: 3,9-29 ng/ml
Opis: to somatotropina, która jest wydzielana przez przedni płat przysadki mózgowej. Jej wydzielanie pobudzane jest przez hormon uwalniający GHRH, a hamowane przez somatostatyne.
Poniżej normy: wartości znacznie poniżej normy mogą świadczyć o niedoborze wzrostu (dzieci), zmniejszeniu masy mięśniowej, przyroście trzewnej tkanki tłuszczowej, zmniejszeniu gęstości mineralnej kości, hipoglikemii, hiperlipidemii.
Hormon antydiuretyczny (wazopresyna, ADH)
Opis: to hormon tylnego płata przysadki mózgowej, który odgrywa ważną rolę w regulacji gospodarki wodnej i ciśnienia tętniczego. Wpływa na wydzielanie ACTH, TSH, GH. Bierze udział w regulacji uczucia pragnienia i procesach termoregulacji.
Kortyzol
Norma: surowica 110-692 nmol/l, mocz 220-330 nmol/24h
Opis: jest to glikokortykoid wydzielany do krwi przez korę nadnerczy. Wydzielanie regulowane jest przez ACTH.
Powyżej normy: jego podwyższone wartości mogą świadczyć o nadczynności kory nadnerczy (najczęściej zespół Cushinga), stosowaniu syntetycznych kortykosteroidów oraz o otyłości.
Poniżej normy: wartości poniżej normy świadczą o niedoczynności kory nadnerczy.
17-hydroksyketosteroidy (17-OHCS)
Norma: 6,1-19,3 ul/24h, wolne kortykoidy(mocz)80-250ug/24h
Opis: pomiar stężenia tego hormonu wykorzystywany jest w diagnostyce chorób nadnerczy.
Powyżej normy: podwyższone wartości mogą świadczyć o nadczynności kory nadnerczy (najczęściej zespół Cushinga), stosowaniu syntetycznych kortykosteroidów i o otyłości.
Poniżej normy: zaniżone wartości świadczą o niedoczynności kory nadnerczy.
Aldosteron
Norma: 4,0-14,0 mg/24h
Opis: to hormon steroidowy wytwarzany w korze nadnerczy - najważniejszy z grupy tzw. mineralokortykoidów. Wpływa na zatrzymywanie jonów sodu w organizmie oraz wzmaga wydalanie jonów potasu. Odgrywa zasadniczą rolę w utrzymywaniu prawidłowej równowagi jonowej płynów ustrojowych, a przez układ renina-angiotensyna-aldosteron – prawidłowego ciśnienia tętniczego. Przeciwdziała ponadto utracie wody z komórek i tkanek oraz zwiększa syntezę glikogenu w wątrobie.
Powyżej normy: jego zawyżone wartości mogą świadczyć o hiperaldosteronizmie pierwotnym (zespół Conna), hipokaliemii, ciężkim nadciśnieniu tętniczym, guzach nadnerczy, obustronnym przeroście kory nadnerczy, gruczolaku nadnercza wydzielającego aldosteron oraz o hiperaldosteronizmie rodzinnym typ I lub II.
Poniżej normy: wartości poniżej normy mogą świadczyć o niewydolności nadnerczy prowadzącej do hipoaldosteronizmu z hiperkaliemią i hiponatremią, hipoaldosteronizmie hiporeninowym, oporności na aldosteron-hipoaldosteronizm rzekomy typu I i II.
TRH
Opis: tyreoliberyna jest wytwarzana i uwalniana przez podwzgórze. Działa na przedni płat przysadki mózgowej.
Powyżej normy: wartości powyżej normy mogą świadczyć o niedoczynności tarczycy.
Poniżej normy: wartości poniżej normy świadczą o nadczynności tarczycy.
TSH
Norma: 0,4-4,0 uIU/ml
Opis: tyreotropina to hormon wydzielany przez przysadkę mózgową. Jest to najczulszy wskaźnik działania hormonów tarczycy.
Powyżej normy: wartości powyżej normy mogą świadczyć o pierwotnej niedoczynności tarczycy.
Poniżej normy: wartości poniżej normy mogą świadczyć o wtórnej i trzeciorzędowej niedoczynności tarczycy.
fT3
Norma: 2,25-6,0 pmol/l
Opis: trijodotyronina – jej poziom zależy od dejodynacji obwodowej tyroksyny. Jest wydzielana przez tarczycę w odpowiedzi na stymulacje przez TSH. Hamuje zwrotną syntezę TSH przez bezpośrednie działanie na komórki przysadki i pośrednio przez zmniejszenie syntezy i wydzielania czynnika podwzgórzowego TRH.
Powyżej normy: wartości powyżej normy mogą świadczyć o nadczynności tarczycy.
Poniżej normy: wartości poniżej normy mogą świadczyć o niedoczynności tarczycy, amiodaronie, zespole niskiej trijodotyroniny, T3-hipertyreozy.
fT4
Norma: 10-25 pmol/l
Opis: jest to tyroksyna wolna, tj. trijodotyronina - główny produkt wydzielany przez tarczycę. Jej poziom jednak najlepiej odzwierciedla czynność wewnatrzwydzielniczą tarczycy.
Powyżej normy: podwyższone wartości mogą świadczyć o nadczynności tarczycy. Zaleca się leczenie amiodaronem, tyroksyną.
Poniżej normy: wartości poniżej normy mogą świadczyć o niedoczynności tarczycy.
Hormon luteinizujący (LH)
Norma: faza folikularna 1,4-9,6 IU/l, owulacja 2,3-21 IU/l, po menopauzie 42-188 IU/l
Opis: lutropina - wydzielana jest przez komórki gonadotropowe przedniego płata przysadki mózgowej. Wydzielanie jest stymulowane przez podwzgórzową gonadoliberynę (GnRH).
Powyżej normy: wartości powyżej normy mogą świadczyć o niewydolności jajników.
Poniżej normy: wartości poniżej normy mogą świadczyć o niedoczynności przysadki mózgowej, podwzgórza.
Hormon folikulotropowy (FSH)
Norma: 3-12 mIU/ml
Opis: rolą tego hormonu jest pobudzanie wzrostu i dojrzewania pęcherzyków Graffa. Stymuluje on również syntezę estrogenów oraz zwiększa liczbę receptorów dla hormonu luteinizującego (LH).
Powyżej normy: wzrost stężenia może świadczyć o pierwotnej niewydolności jajników, a także o zahamowaniu stymulacji owulacji.
Poniżej normy: wartości poniżej normy mogą świadczyć o niewydolności przysadki lub podwzgórza.
Progesteron
Norma: u kobiet nieciężarnych 0,5-4,0 nmol/l w fazie folikularnej, 6,0-60 nmol/l w fazie lutealnej; w czasie ciąży przekracza 100 nmol/l
Opis: jest to żeński hormon płciowy wykształcany przez ciałko żółte i w trakcie ciąży przez łożysko. Jego działanie przygotowuje błonę śluzową macicy na przyjęcie zapłodnionego jaja. Stąd wydzielany jest w większej ilości po owulacji. Progesteron odpowiedzialny jest za wiele funkcji układu rozrodczego, w tym ułatwienie owulacji, sekrecyjną przemianę endometrium, hamowanie nadmiernego rozrostu endometrium, hamowanie porodu poprzez znoszenie samoistnej czynności skurczonej ciężarnej macicy.
HCG
Norma: u kobiet nieciężarnych 5 j.m./l, w 8-12 tygodniu ciąży osiąga wartości do 60 000 j.m./l - następnie wartości te maleją.
Opis: hormon ten wydzielany jest przez zarodek, a po 8. dniu ciąży także przez łożysko.
Powyżej normy: wartości znacznie powyżej normy mogą świadczyć o zaburzeniach rozwoju trofoblastu.
Estriol
Norma: w fazie pęcherzykowej 80-120 pmol/l, w fazie lutealnej zaś 10-50 pmol/l; u kobiet w ciąży ok. 20-28 tygodnia stężenie waha się 100-600 nmol/l, a pod koniec ciąży 300-1500 nmol/l
Opis: jest to ludzki hormon steroidowy, którego zwiększona produkcja występuje w ciąży. W trzecim trymestrze odpowiedzialne za jego produkcję są głównie płód i łożysko. Pomiar estriolu może być przydatny przy ocenie ryzyka zespołu Downa, zespołu Edwardsa i wad cewy nerwowej.
Poniżej normy: utrzymujące się niskie bądź gwałtownie spadające stężenie estriolu sugerują stan zagrożenia płodu.
Testosteron
Norma: u kobiet 0,7-3,0 nmol/l, u mężczyzn 10-28 nmol/l
Opis: androgen produkowany jest przez komórki śródmiąższowe Leydiga w jądrach pod wpływem hormonu luteinizującego. Odpowiada za kształtowanie płci i cech płciowych w życiu płodowym. Wpływa na tworzenie spermocytów, ma działanie anaboliczne. Jest odpowiedzialny za rozwój gruczołu krokowego, zwiększenie jego objętości. Może przyczyniać się do rozwoju raka prostaty.
Poniżej normy: wartości poniżej normy mogą świadczyć o osteoporozie, cukrzycy, zaburzeniach wzwodu prącia, spadku libido, zespole metabolicznym.
Opracowała: Joanna Milewska
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
