O funkcji nerek można wnioskować na podstawie stężenia w surowicy związków wydalanych z organizmu głównie lub jedynie przez nerki. Należą do nich mocznik, kreatynina, amoniak i kwas moczowy.
Skąd się bierze mocznik?
Mocznik jest głównym azotowym produktem degradacji białek. Jest on syntetyzowany z amoniaku w wątrobie w tak zwanym cyklu mocznikowym. W warunkach prawidłowych występuje we krwi w stężeniach 20 – 40 mg/dl. Jego stężenie zależy od diety i jest większe w przypadku spożywania dużej ilości białek.
Jak jest wydalany z organizmu?
Ponieważ mocznik jest usuwany z ustroju głownię drogą nerek (90%) to właśnie w przypadku uszkodzenia tego narządu najczęściej dochodzi do wzrostu jego stężenia w surowicy. Pozostała część mocznika wydalana jest z potem lub trafia do przewodu pokarmowego, gdzie jest degradowana przez bakterie jelitowe. Ponadto, ponieważ jest to produkt rozpadu białek, to inną przyczyna zwiększonego stężenia mocznika mogą być nasilone procesy katabolityczne białek organizmu, towarzyszące chorobom wyniszczającym oraz leczeniu cytostatykami lub po napromieniowaniu, metod często stosowanych w leczeniu chorób nowotworowych.
Zobacz też: Co oznacza nieprawidłowe stężenie glukozy w organizmie?
O czym świadczy zbyt niskie stężenie mocznika?
Zmniejszenie stężenia mocznika we krwi może być następstwem niedoborów białkowych, poliurii, czyli wzmożonego wydzielania moczu, w ilości ponad 2000 ml na dobę. Ponieważ mocznik powstaje w wątrobie to, gdy dojdzie do uszkodzenia miąższu wątroby znacznego stopnia również nastąpi zmniejszenie stężenia mocznika. Wątroba nie będzie wówczas pełniła swoich funkcji metabolicznych. Dojdzie za to do podwyższenia stężenia amoniaku, który jest produktem wyjściowym mocznika.
Mocznik w diagnostyce
Mocznik jest wykorzystywany głównie do oceny funkcji nerek, jako że jest wydalany głównie tą drogą. Najlepszym parametrem oceniającym czynność nerek jest przesączanie kłębuszkowe. Niestety stężenie mocznika nie może być używane do tego, gdyż jego wartość jest zależna od wielu czynników zarówno nerkowych jak i pozanerkowych. Dlatego też w diagnostyce chorób nerek znalazł zastosowanie współczynnik, będący stosunkiem mocznika do kreatyniny (substancji, która również jest wydzielana przez nerki) w surowicy, za pomocą którego można różnicować przyczyny spadku wielkości przesączania kłębuszkowego. Prawidłowa wartość tego współczynnika (dla stężeń mocznika i kreatyniny wyrażonych w mg%) wynosi od 12 do 20. Wzrost tego współczynnika przy prawidłowym stężeniu kreatyniny wskazuje na stany kataboliczne, dietę wysokobiałkową, odwodnienie. Gdy podwyższonemu współczynnikowi towarzyszy również wzrost kreatyniny to najczęściej świadczy to o chorobie układu moczowego. Za to przyczyny niskiego współczynnika to między innymi dieta niskobiałkowa, ciężkie schorzenia wątroby, ostra martwica cewek nerkowych.
W interpretacji wyniku oznaczenia mocznika należy wziąć pod uwagę inne parametry nerkowe, jak kreatynina, amoniak, USG nerek. Tylko łączna analiza tych parametrów pozwoli ustalić przyczynę nieprawidłowych wyników.
Polecamy: O czym świadczy nieprawidłowe stężenie białka całkowitego we krwi?
Dowiedz się więcej o badaniach krwi z naszego forum medycznego.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
