- Cholesterol całkowity
- Triglicerydy (trójglicerydy, TG)
- LDL-cholesterol
- HDL-cholesterol
- Lipoproteina A
Cholesterol całkowity
Norma: 150-200 mg/dl (3,9-5,2 mmol/l)
Opis: cholesterol jest związkiem chemicznym nie tylko dostarczanym do organizmu z pożywieniem, ale także syntetyzowanym w wątrobie i w ścianie jelita. Jest niezbędnym i najważniejszym składnikiem do syntezy błon komórkowych oraz hormonów steroidowych.
Powyżej normy: wzrost stężenia cholesterolu całkowitego występuje we wrodzonej wzmożonej syntezie cholesterolu (hiperlipoproteinemii). Jego nadwyżki mogą świadczyć o niewydolności nerek, cukrzycy, łuszczycy, alkoholizmie, zespole nerczycowym, niedoczynności tarczycy, zastoju żółci. Wpływ na jego występowanie ma spożywanie pokarmu bogatego w cholesterol.
Poniżej normy: spadek stężenia cholesterolu całkowitego może świadczyć o chorobach wątroby, takich jak zaawansowana marskość wątroby, ostra i podostra martwica wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby, infekcje związane z uszkodzeniem wątroby. Poza tym zaniżone wartości cholesterolu mogą być spowodowane posocznicą, niedokrwistością i nadczynnością tarczycy oraz stanem głodzenia.
Triglicerydy (trójglicerydy, TG)
Norma: < 155 mg/dl
Opis: trójglicerydy są związkami chemicznymi zbudowanymi z trzech reszt kwasów tłuszczowych i glicerolu. Są składnikami większości tłuszczy roślinnych i zwierzęcych. Zawarte w pokarmie trójglicerydy są wchłaniane w jelicie, skąd jako chylomikrony są transportowane drogą krwi. Trójglicerydy magazynowane w tłuszczu stanowią rezerwę energetyczną. Cząsteczki trójglicerydów przyłączone do białek tworzą lipoproteiny o wysokiej gęstości, czyli HDL (tzw. dobry cholesterol) lub lipoproteiny o niskiej gęstości, czyli LDL (tzw. zły cholesterol). Poziom trójglicerydów we krwi można obniżać poprzez stosowanie diety niskocholesterolowej.
Powyżej normy: o wzroście stężenia mogą świadczyć hiperlipidemie, hipertriglicerydemie, rodzinna dysbetalipoproteinemia, zespół chylomikronemii, hiperlipidemie wtórne, otyłość, nadmierne spożywanie alkoholu, cukrzyca, niedoczynność tarczycy, zespół nerczycowy, choroby nerek, zapalenie trzustki, dna moczanowa, diuretyki i tiazydowe. Wzrost może być też spowodowany zażywaniem doustnych środków antykoncepcyjnych, niektórymi beta-blokerami. Podwyższone wartości mogą występować również w okresie ciąży.
LDL-cholesterol
Norma: < 135 mg/dl (<3,5 mmol/l)
Opis: jest to kompleks białka z trójglicerydami. Nazywany jest cholesterolem o niskiej gęstości. U zdrowego człowieka ok. 50-75% cholesterolu całkowitego związana jest z frakcja LDL. Cholesterol zawarty w LDL, czyli tzw. zły cholesterol, działa miażdżycotwórczo.
Powyżej normy: wysoki poziom LDL może świadczyć o miażdżycy i chorobach układu sercowo-naczyniowego, takich jak choroba wieńcowa i zawał serca, udar mózgu i miażdżyca zarostowa kończyn dolnych. LDL jest częstym składnikiem kamieni żółciowych w pęcherzyku żółciowym.
HDL-cholesterol
Norma: mężczyźni: 35-70 mg/dl (0,9-1,8 mmol/l); kobiety: 40-80 mg/dl (1,0-2,1 mmol/l)
Opis: HDL to kompleks białka z trójglicerydami. Charakteryzuje się największą gęstością, ponieważ ma największą zawartość apolipoprotein. U osób zdrowych z frakcją HDL jest związana pula 20-35% cholesterolu całkowitego. Jego działanie, obniżające poziom cholesterolu całkowitego we krwi, polega na usuwaniu jego nadmiaru z komórek organizmu i transport do wątroby, gdzie jest metabolizowany (eliminowany). HDL przeciwdziała miażdżycy poprzez usuwanie (wypłukiwanie) komórek tłuszczowych ze światła tętnicy.
Poniżej normy: jeśli poziom HDL jest mniejszy niż 35 mg/dL, to wtedy jest czynnikiem ryzyka wystąpienia choroby wieńcowej. Cholesterol HDL obniża się przejściowo w przypadku gwałtownie przebiegających chorób, bezpośrednio po zawale serca oraz po urazie (np. operacji chirurgicznej czy wypadku).
Lipoproteina A
Norma: granica ryzyka ≥ 150 mg/dl
Opis: jest to aterogenna (miażdżycorodna) lipoproteina. Występuje w kilku izoformach. Strukturalnie jest podobna do plazminogenu, wobec czego może blokować receptory plazminogenu, doprowadzając do hamowania procesu fibrynolizy (sprzyja tworzeniu się zakrzepów).
Powyżej normy: apolipoproteiny A nie oznacza się rutynowo. Należy ona do czynników ryzyka miażdżycy, zakrzepicy, udaru mózgu oraz zawału mięśnia sercowego. Jej stężenie wzrasta znzcznie u palaczy tytoniu.
Opracowała: Joanna Milewska
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
