Jak działa czad i kiedy się zatruwamy?
Niepełne spalanie produktów opałowych, nieszczelność instalacji ciepłowniczych oraz niedostateczna wentylacja pomieszczeń to główne przyczyny zatruć tlenkiem węgla. Zdarza się to także podczas pożarów. Czad wnika do organizmu poprzez drogi oddechowe. W płucach przenika do naczyń i łączy się z hemoglobiną. Ma do niej niemal trzysta razy większe powinowactwo niż tlen, a powstające połączenie (karboksyhemoglobina) jest bardzo trwałe. Uszkodzeniu ulega także inne białko – oksydaza cytochromowa. Wymienione zmiany są odpowiedzialne za stan hipoksji oraz narażenie organizmu na wolne rodniki.
Jakie są objawy zatrucia?
Docelowo tlenek węgla może uszkodzić każdy narząd. Na początku zaburzone są funkcje najbardziej narażonych na niedotlenienie – układu nerwowego oraz sercowo – naczyniowego. Początkowo występuje ból głowy, czasem także zawroty. Pojawiają się nudności, wymioty, zaburzenia orientacji, uczucie osłabienia. Spadek ciśnienia tętniczego i przyspieszenie akcji serca prowadzą do niepokoju i złego samopoczucia. W końcu pojawiają się zaburzenia świadomości, drgawki, a u osób z chorobą niedokrwienną serca, nasilają się jej objawy. Skóra osoby zatrutej staje się sino-blada. Spotykamy również postać przewlekłą zatrucia czadem. Jest efektem długotrwałej ekspozycji na niewielkie stężenia tlenku węgla w powietrzu, np. w wyniku nieszczelnej, wadliwej instalacji gazowej w domu. Stopniowo pogorszeniu ulega pamięć i zdolność koncentracji. Osoby zatrute są zmęczone, narzekają na bóle głowy, zaburzenia łaknienia, bezsenność. Czasem skóra przybiera blade zabarwienie, węch staje się upośledzony, tętno jest stale przyspieszone. Przejawem adaptacji może być zwiększenie liczby czerwonych krwinek oraz stężenia hemoglobiny w badaniach krwi.
Zobacz też: Zaczadzenie, czyli zatrucie śmiercionośnym czadem
Postępowanie
Przy podejrzeniu zatrucia należy otworzyć okna i opuścić zaczadzone pomieszczenie. W przypadku pożaru powinno się trzymać głowę możliwie blisko podłogi, gdyż tlenek węgla jest lżejszy od powietrza i zbiera się pod sufitem. Usta i nos można okryć materiałem (np. ubraniem). Podstawowym działaniem leczniczym jest zapewnienie podaży tlenu choremu. W cięższych przypadkach, może zaistnieć konieczność zastosowania komory hiperbarycznej (niestety mamy w kraju tylko kilka sztuk...). Ponadto leczenie jest objawowe. Ciężkość zatrucia, poza objawami, jest określana na podstawie oznaczenia stężenia karboksyhemoglobiny we krwi.
Pamiętaj!
Sprawna instalacja ciepłownicza w twoim domu to podstawa bezpieczeństwa. Konieczne są okresowe kontrole, dokonywane przez fachowców. Kratki wentylacyjne nie powinny być zastawiane. Dzieci i osoby starsze są bardziej wrażliwe na zatrucie czadem. Bardzo pomocne może być nabycie czujnika, który mierzy poziom tlenku węgla i w razie przekroczenia dozwolonego poziomu wydaje głośny dźwięk, ostrzegając przed zagrożeniem.
Polecamy: Zatrucie czadem - jak go uniknąć?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
