Spis treści:
- Spirometria (badanie pojemności płuc) – co to jest?
- Wskazania do spirometrii
- Przygotowanie do badania spirometrycznego
- Jak przebiega badanie spirometryczne
- Wyniki spirometrii – interpretacja
- Przeciwwskazania do wykonania spirometrii
- Ile kosztuje spirometria?
Spirometria – co to jest?
Spirometria to badanie pojemności i sprawności płuc. Słowo spirometria wywodzi się z greckich spiro oraz metro, co w rezultacie oznacza pomiar oddychania. Jest to podstawowy test diagnostyczny służący do oceny pracy tkanki płucnej i układu oddechowego za pomocą urządzenia o nazwie spirometr. Spirometria polega na pomiarze przepływu powietrza do i z układu oddechowego.
Jest to o tyle ważne narzędzie, że za pomocą innych badań, np. obrazowych (jak RTG klatki piersiowej), nie można sprawdzić możliwości oddechowych pacjenta. Spirometria na to pozwala. Daje możliwość wykrycia wczesnych zmian patologicznych płuc. Ma duże znaczenie w diagnostyce astmy oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), a także w ocenie skuteczności leczenie chorób układu oddechowego.
Badanie może być wykonane przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Wskazania do spirometrii
Wskazaniem do wykonania spirometrii są przede wszystkim:
- niepokojące objawy ze strony układu oddechowego, jak duszność, świsty, odkrztuszanie wydzieliny, przewlekły kaszel,
- nieprawidłowości w innych badaniach, np. RTG klatki piersiowej,
- rozpoznanie chorób układu oddechowego, zwłaszcza astmy, POChP,
- prognozowanie rokowania dla pacjentów z chorobami płuc,
- palenie papierosów, ekspozycja na chemikalia (jako badanie przesiewowe w kierunku chorób płuc),
- ocena czynności układu oddechowego u sportowców lub przed niektórymi operacjami,
- monitorowanie leczenia lekami rozkurczającymi oskrzela, glikokortykosteroidami (np. w astmie, POChP) i innymi lekami,
- monitorowanie leczenia po przeszczepieniach płuc i innych narządów.
Przygotowanie do badania spirometrycznego
Przed wykonaniem spirometrii należy się odpowiednio przygotować. Lekarz może zalecić, aby:
- nie palić papierosów co najmniej 2 godziny przed badaniem,
- nie pić alkoholu co najmniej 4 godziny przed badaniem,
- nie jeść obfitego posiłku co najmniej 2 godziny przed badaniem,
- unikać intensywnego wysiłku co najmniej 30 minut przed badaniem,
- zrezygnować z leków rozkurczających oskrzela przed badaniem, jeżeli jest to możliwe.
Na samą wizytę należy przyjść w wygodnej odzieży, która umożliwia swobodne i głębokie oddychanie.
Jak przebiega badanie spirometryczne?
Spirometria odbywa się w pozycji siedzącej, z wyprostowanymi plecami. Pacjent jest instruowany przez osobę obsługującą urządzenie i powinien wykonywać polecenia dokładnie z zaleceniami. Na nos pacjenta zakłada się specjalny klips, a oddychanie odbywa się przez ustnik spirometru.
Głównym zadaniem jest po wykonaniu kilku spokojnych wdechów, jak najszybsze wdmuchiwanie całego zgromadzonego w płucach powietrza do urządzenia. Osoba wykonująca test, następnie wydaje kolejne polecenia dotyczące oddychania. Próbę powtarza się 3-4 razy.
Największą trudność dla pacjentów poddawanych spirometrii stanowi jak najdłuższe utrzymanie wydechu, nawet przy poczuciu braku powietrza w płucach. Należy wytrzymać tak długo, dopóki technik nie da sygnału o zakończeniu pomiaru.
Niepoprawnie wykonane badanie nie ma wartości diagnostycznej. Osoba przeprowadzająca spirometrię, również powinna mieć w tym zakresie doświadczenie. Dlatego warto współpracować ze specjalistą w takcie wykonywania testu.
Wyniki spirometrii – interpretacja
Wyniki spirometrii są prezentowane w postaci krzywych w oparciu o wzajemne stosunki przepływu i objętości powietrza. Na tej podstawie oceniana jest czynność wentylacyjna płuc. Interpretacja wyników powinna być przeprowadzona przez lekarza.
Podstawowe parametry oceniane w spirometrii to m.in.:
- FEV1 (natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa) – jest to objętość powietrza wydmuchnięta w czasie pierwszej sekundy natężonego wydechu.
- FVC (natężona pojemność życiowa) – jest to największa objętość powietrza wydmuchnięta przy maksymalnym wysiłku wydechowym po uprzednim możliwie największym wdechu.
- VC (pojemność życiowa) – jest to objętość powietrza w płucach, która stanowi różnicę pomiędzy największym wdechem i największym wydechem.
- FEV1%VC – to stosunek FEV1 do pojemności życiowej płuc, wyrażone jest w procentach (pojemności życiowej). To inaczej wskaźnik Tiffenau.
- FEV1%FVC – określa jaki procent natężonej pojemności życiowej pacjent jest w stanie wydmuchnąć w czasie jednej sekundy natężonego wydechu.
- TV (objętość oddechowa) – objętość powietrza wdychana do płuc i wydychana w trakcie cyklu oddechowego.
- IC (pojemność wdechowa) – maksymalna objętość powietrza, którą można wciągnąć do płuc po zakończeniu spokojnego wydechu.
- PEF – szczytowy przepływ wydechowy zarejestrowany w trakcie badania maksymalnie natężonego wydechu.
Interpretację wyników spirometrii najlepiej zostawić lekarzowi, który weźmie pod uwagę wiek pacjenta, stan zdrowia i inne czynniki.
Przeciwwskazania do wykonania spirometrii
Chociaż spirometria jest badaniem bezpiecznym i prostym, to jednak nie każdy może się jej poddać. Przeciwwskazania wynikają z sytuacji mogących zagrażać życiu oraz ze stanów, które mogą fałszować wyniki spirometrii.
Przeciwwskazania bezwzględne do wykonania spirometrii to np.:
- tętniak (istnieje zagrożenie pęknięciem tętniaka i krwotokiem ),
- niedawny zawał serca lub udar mózgu,
- zwiększone ciśnienie śródczaszkowe,
- operacja zaćmy lub inna niedawna operacja oczu,
- krwioplucie o nieznanej przyczynie,
- odma opłucnowa.
Przeciwwskazania względne do wykonania spirometrii to np.:
- stan, który może wpłynąć na wiarygodność wyników (np. wymioty, stały kaszel),
- ból pooperacyjny,
- arytmia, zawroty głowy,
- obniżone nasycenie krwi tlenem (obniżona saturacja).
Spirometria - ile kosztuje badanie?
Spirometria jest badaniem wykonywanym w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Pacjent skierowany na nie przez lekarza, nie musi za nie płacić. W przypadku wykonania spirometrii prywatnie, trzeba się liczyć z kosztem 40-70 zł.
Źródła: Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ftyzjopneumonologicznego dotyczące wykonywania badań spirometrycznych, Pneumonologia i Alergologia, 2004/72,
A.Windak (red.), W. Lukas (red.), Medycyna w praktyce, Medicine Today Poland, Warszawa 2010.
Więcej na podobny temat:
Dobra spirometria? To znaczy, że nie masz POChP!
Nie tylko spirometria, czyli jak zdiagnozować astmę?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
