O działaniu leków na przeziębienie dowiadujemy się głównie z reklam, które zachęcają do zakupu i optymistycznie przedstawiają korzyści z zażywania danego preparatu. I chociaż na koniec pojawia się tekst z zachętą do zapoznania się z ulotką lub konsultacji z farmaceutą, tylko co co ósma osoba czyta dołączone do leków informacje. Tak wynika z badań CBOS.
A tylko w ten sposób możemy dowiedzieć się o możliwych działaniach niepożądanych, ewentualnych interakcjach z innymi lekami (w tym także dostępnymi bez recepty) oraz poznać ostrzeżenia dotyczące stosowania danego preparatu u osób cierpiących na inne, niezwiązane z przeziębieniem dolegliwości.
Stąd pomysł, by przygotować poradnik zawierający najczęściej popełniane błędy podczas stosowania preparatów na przeziębienie oraz zasady bezpiecznego ich zażywania.
1. Leki przeciwgorączkowe
Preparaty obniżające gorączkę zawierają jedną z dwóch substancji czynnych: paracetamol albo ibuprofen. Są też tabletki z kwasem acetylosalicylowym, który działa podobnie.
Najczęściej popełniany błąd
Zdarza się, zwłaszcza przy bardzo wysokiej gorączce, że jedna dawka preparatu nie wystarcza, by obniżyć temperaturę. Wtedy wiele osób, mimo ostrzeżeń na ulotce, bierze kolejną dawkę leku. To duży błąd! Przedawkowanie tych preparatów grozi uszkodzeniem śluzówki żołądka, krwawieniami z przewodu pokarmowego, a po dłuższym czasie - poważnymi komplikacjami zdrowotnymi.
Zasady stosowania
- Nie przekraczaj bezpiecznej dawki. Na opakowaniach podany jest zawsze zalecany odstęp między kolejnymi dawkami i maksymalna ilość danej substancji na dobę. Jeśli po podaniu leku (np. paracetamolu) gorączka nie spada, po 2 godzinach można zastosować dawkę ibuprofenu lub kwasu acetylosalicylowego. Po kolejnych dwóch godzinach znów paracetamol. Można również próbować obniżyć temperaturę za pomocą chłodnych okładów na łydki i nadgarstki.
- Nie łącz ibuprofenu z kwasem acetylosalicylowym. Obydwie substancje pochodzą z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, tzw. NLPZ. Nie wzmacnia to efektu terapeutycznego, a znacznie zwiększa ryzyko działań niepożądanych. Jeśli przyjmujesz kwas acetylosalicylowy w celu zapobiegania zawałowi serca, pamiętaj o tym, by nie stosować już innych leków NLPZ.
- Sprawdzaj skład innych preparatów przyjmowanych w czasie przeziębienia.
- Kwasu acetylosalicylowego nie podawaj dzieciom poniżej 16. roku życia.
- Nie powinno się stosować paracetamolu razem z preparatami zawierającymi jeżówkę purpurową (mają ją w składzie np. popularne leki zwiększające odporność). Alkaloidy zawarte w jeżówce mogą bowiem zwiększać ryzyko uszkodzenia wątroby przez paracetamol.
2. Preparaty na katar
Substancje czynne zawarte w większości z nich to: ksylomatazolina i oksymetazolina. Obie działają podobnie: obkurczają naczynia krwionośne nosa, dzięki czemu zmniejszają katar i udrażniają przewody nosowe.
Najczęściej popełniany błąd
Zbyt długie stosowanie tych preparatów grozi uszkodzeniem nabłonka pokrywającego błony śluzowe nosa. Czasem pojawia się ryzyko polekowego nieżytu nosa. U osób używających kropli czy żeli do nosa w dużych dawkach może wystąpić: wzrost ciśnienia krwi, zaburzenia rytmu serca, bóle głowy, bezsenność.
Zasady stosowania
- Kropli i żeli do nosa używaj maksymalnie przez 5–7 dni, a następnie zastosuj min. dwutygodniową przerwę. Ryzyko uszkodzenia błony śluzowej nosa można zmniejszyć, stosując aerozole zawierające dodatkowo deksopanthenol sprzyjający regeneracji śluzówki. Tych preparatów także nie wolno używać dłużej niż 7 dni.
- Nie należy stosować kropli i żeli u pacjentów z jaskrą. Obkurczają one naczynia krwionośne.
3. Syropy na kaszel
Lekarze i pacjenci wybierają syropy na kaszel w zależności od tego, czy kaszel jest suchy (bez odkrztuszania wydzieliny) czy mokry. Na ten pierwszy rodzaj pomocne są syropy zawierające dekstrometorfan, kodeinę, butamirat, na drugi pomagają preparaty z ambroksolem, acetylocysteiną, bromheksyną, sulfogwajakolem.
Najczęściej popełniany błąd
Błędem jest jednoczesne przyjmowanie leków wykrztuśnych i przeciwkaszlowych lub preparatów tzw. uniwersalnych, reklamowanych jako skuteczne na każdy rodzaj kaszlu.
Zasady stosowania
- Zachowaj kilkugodzinny odstęp między preparatami wykrztuśnymi, a przeciwkaszlowymi.
- Syropy wykrztuśne (te na kaszel mokry) stosuj w ciągu dnia, najpóźniej na 4–5 godzin przed pójściem spać. Inaczej rozrzedzona przez nie wydzielina będzie zalegać w oskrzelach.
- Nie stosuj syropów na kaszel mokry razem z preparatami z wapniem (często zalecanymi przy przeziębieniach). Zagęszczają one wydzielinę i utrudniają oczyszczanie dróg oddechowych. Tak działa także wapń zawarty w mleku i jego przetworach. Podczas choroby nie zaleca się zatem spożywania nabiału.
- Środki przeciwkaszlowe, które zawierają kodeinę i dekstrometorfan, nie są zalecane jako leki pierwszego rzutu u dzieci. Mogą one zagęszczać wydzielinę oskrzelową. Ze wszystkich substancji przeciwkaszlowych dzieciom najbardziej polecany jest butamirat.
3. Leki przeciwbólowe
Najczęściej popełniany błąd
Stosowanie tych preparatów razem z lekami przeciwgorączkowymi. To zwiększa ryzyko przedawkowania.
Zasady stosowania
- Zawsze sprawdzaj dawkę poszczególnych substancji czynnych. Dodaj te wartości do ilości zawartych w innych przyjmowanych preparatach i nie przekraczaj maksymalnych dawek dobowych.
- Leki z pseudoefedryną i norefedryną trzeba stosować ostrożnie u osób chorych na nadciśnienie i chorobę wieńcową. Mogą one bowiem zwiększać ciśnienie krwi i ryzyko zaburzeń rytmu serca. Uważać powinni także pacjenci z cukrzycą oraz mężczyźni z przerostem prostaty. Istnieje duże ryzyko interakcji ze stosowanymi w tych chorobach lekami.
- Tych preparatów nie wolno podawać dzieciom poniżej 12. roku życia.
- Składniki niektórych preparatów utrudniają kontrolę ciśnienia śródgałkowego.
Konsultacja: dr Jarosław Woroń
Zobacz także:Domowe sposoby na 4 objawy przeziębieniaJakie są objawy przeziębienia?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
