Spis treści:
- Czym jest wazektomia?
- Koszty wazektomii
- Płodność po wazektomii
- Skuteczność wazektomii
- Możliwe powikłania po wazektomii
- Jak przebiega wazektomia?
- Zalecenia po wazektomii
- Odwrócenie wazektomii
- Kto poddaje się wazektomii?
Czym jest wazektomia?
Wazektomia to zabieg trwałego przecięcia i podwiązania nasieniowodów, zwany też antykoncepcją dla mężczyzn. Polega na dostaniu się do nasieniowodów, czyli kanalików, którymi plemniki są transportowane z jąder, następnie ich przecięciu i zszyciu. Od tego momentu jądra mężczyzny nadal produkują plemniki, jednak nie dochodzi do ich transportu na zewnątrz. Są wchłanianie przez organizm.
Plemniki stanowią mikroskopijną część ejakulatu, dlatego zabieg wazektomii nie wpływa ani na orgazm, ani wytrysk, a jedynie na zawartość plemników zdolnych do zapłodnienia komórki jajowej w spermie.
Stanem oczekiwanym po zabiegu jest azoospermia, czyli wykazany w badaniach laboratoryjnych całkowity brak plemników w nasieniu (ejakulacie). Badanie nasienia jest obowiązkowym elementem pozabiegowym. Wykonuje się je po ok. 12 tygodniach, a w niektórych przypadkach wymagane jest wykonanie testu dwa razy.
Wynik badania po wazektomii powinien wskazywać na mniej niż 10 tys. nieruchomych plemników na mililitr nasienia. Ten rezultat może nie pojawić się od razu – to, jak szybko mężczyzna stanie się niepłodny, zależy np. od wieku mężczyzny – dlatego do czasu osiągnięcia oczekiwanych wyników, należy stosować inną antykoncepcję.
Koszt wazektomii
Wazektomia nie jest metodą refundowaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia, dlatego koszty zabiegu trzeba pokryć z własnej kieszeni. Cena za wazektomię wynosi ok. 2000-2500 zł. Zabieg przywracający drożność nasieniowodów po wazektomii, czyli odwracający efekt, to znacznie wyższy wydatek: ok. 12 000 zł.
Płodność po wazektomii
Efekt wazektomii w większości przypadków jest trwały, dlatego decyzja o zamknięciu nasieniowodów powinna być bardzo dokładnie przemyślana i podjęta z myślą o długofalowych konsekwencjach.
Istnieje możliwość operacyjnego cofnięcia wazektomii i przywrócenia ciągłości nasieniowodów, jednak nie zawsze kończy się ona sukcesem. Szanse na zapłodnienie spadają wraz z upływem czasu od wazektomii. Jeśli odwrócenie zostanie przeprowadzone w ciągu 10 lat, szansa na ciążę wynosi ok. 55%. Jeżeli po 10 latach, szansa spada do ok. 25%
Skuteczność wazektomii
Wazektomia jest bardzo skuteczną metodą antykoncepcyjną, jednak nie daje 100% pewności, że nie dojdzie do zapłodnienia. Szacuje się, że 1 na 1000 zabiegów jest nieskuteczny. Dochodzi wówczas do tzw. późnej rekanalizacji, czyli odtworzenia ciągłości nasieniowodu i uwolnienia ruchliwych plemników do ejakulatu. A to oznacza, że może dojść do zapłodnienia.
Możliwe powikłania po wazektomii
Wśród powikłań wazektomii wymienia się:
- przewlekły ból o różnym natężeniu (13-25% przypadków),
- stany zapalne (ok. 3% przypadków),
- krwiak w miejscu zabiegu (ok. 2% pacjentów),
- ból, obrzęk, zaczerwienie w okolicy moszny,
- tzw. późna rekanalizacja, czyli samoistne przywrócenie drożności nasieniowodów; zdarza się rzadko: 1 na 1 000 przypadków,
- łagodne zgrubienia w okolicy zszytych nasieniowodów (nie wymagają leczenia).
Wazektomia nie ma wpływu na jakość stosunków czy erekcję. Nadal dochodzi do wytrysków, a nasienie nie wygląda inaczej. Eksperci uspokajają, że podwiązanie nasieniowodów nie oddziałuje na gospodarkę hormonalną (jądra nadal produkują plemniki), na popęd seksualny, wygląd czy tembr głosu. Według ekspertów nie ma też związku ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nowotworu złośliwego.
Wazektomia konwencjonalna i bez skalpela
Konwencjonalna wazektomia rozpoczyna się znieczuleniem miejscowym nasieniowodów i skóry moszny. Następnie chirurg (lub urolog) wykonuje dwa niewielkie nacięcia po obu stronach moszny i tymi otworami dociera do nasieniowodów. Po przecięciu obu kanalików i usunięciu ich niewielkich fragmentów, końcówki są zamykane przez zszycie rozpuszczalnymi szwami lub za pomocą elektrokoagulacji. Nie jest zalecane, choć bywa wykonywane, zamykanie nasieniowodów klipsami. Tę metodę uznaje się za obarczoną większym ryzykiem powikłań.
Częstszą i bardziej uznaną metodą podwiązania nasieniowodów jest tzw. technika WBS (wazektomia bez skalpela), która polega na dostaniu się do kanalików przez mały otwór lub rozwarstwienie powłok skórnych worka mosznowego. Następnie nasieniowody są, tak ja w przypadku chirurgicznej metody, przecinane i zamykane. Naruszona skóra jest następnie zszywana szwem lub klejem tkankowym.
Zabieg wazektomii trwa od kilku do kilkunastu minut. Jest wykonywany w pomieszczeniu zabiegowym, w trybie ambulatoryjnym, nie wymaga hospitalizacji, mężczyzna może tego samego dnia wrócić do domu, a następnego do pracy.
Zalecenia po wazektomii
Po wazektomii zaleca się wstrzemięźliwość seksualną przez ok. 1-2 tygodni. A przez pierwsze 8-12 tygodni stosowanie innych metod antykoncepcji, ponieważ nasienie może zawierać jeszcze plemniki. Lekarze zalecają, aby przez kilka dni po podwiązaniu nasieniowodów nosić obcisłą lub sportową bieliznę, która złagodzi obrzęk.
Jeśli pacjent po zabiegu odczuwa dolegliwości, dyskomfort i obrzęk w okolicy moszny, aby złagodzić ból, może zażywać lek np. na bazie paracetamolu. Jeszcze po kilku stosunkach w nasieniu może pojawić się domieszka krwi, jednak nie powinien być to powód do niepokoju. Objaw powinien wkrótce ustąpić.
Nie ma przeciwwskazań, aby kąpać się po wazektomii, jednak każdy przypadek może być inny, dlatego najlepiej o kwestie związane z higieną dopytać lekarza.
Odwrócenie wazektomii
Przywrócenie ciągłości nasieniowodów jest możliwe, jednak nie gwarantuje przywrócenia płodności. Jest to też znacznie bardziej skomplikowana procedura niż samo podwiązanie nasieniowodów. W wielu przypadkach kończy się późniejszym niepowodzeniem w staraniach o dziecko.
Szacuje się, że nawet 6% mężczyzn decyduje się jednak na operację odwracającą wazektomię. Najczęściej mężczyźni młodzi, którzy chcą mieć potomstwo oraz ci, którzy zmienili stan cywilny. Znacznie rzadziej na powrót do poprzedniego stanu decydują się mężczyźni posiadający już dzieci.
Najczęstszą metodą odtwarzającą nasieniowody jest rewazektomia (inaczej wazowazostomia). Odwrócenie wazektomii może też być wykonane podczas wazoepidydymostomii. Jest to jednak znacznie trudniejszy i rzadziej stosowany niż rewazektomia zabieg.
Jeżeli nie udaje się odzyskać płodności, jest jeszcze jedna możliwość dająca szansę na posiadanie własnych dzieci - metoda zapłodnienia pozaustrojowego, czyli in-vitro. Plemniki są wówczas pobierane za pomocą biopsji bezpośrednio z jąder.
Kto poddaje się wazektomii?
Badania wskazują, że na wazektomię decydują się przede wszystkim mężczyźni rasy białej, żonaci, dobrze wykształceni, z prywatnym ubezpieczeniem, ale też bezrobotni. Ich decyzja jest podyktowana przeważnie niechęcią partnerki do kobiecych metod antykoncepcji oraz wysoką skutecznością zabiegu.
Źródło: Ł.Kupis, Wazektomia jako metoda antykoncepcji dla mężczyzn i jej odwrócenie, Przegląd Urologiczny, 2015/3 (91),
Vasectomy (male sterilisation), NHS, www.nhs.uk/conditions/contraception/vasectomy-male-sterilisation/
Więcej na podobny temat:
Antykoncepcja - 5 skutecznych metod zapobiegania ciąży
6 mitów na temat tabletek antykoncepcyjnych . W co nie warto wierzyć?
Antykoncepcja a ciąża - fakty i mity
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
