Spis treści:
Czym są odleżyny?
Odleżyna to przewlekłe uszkodzenie skóry i głębszych tkanek, spowodowane miejscowym uciskiem lub tarciem. Odleżyny powstają u osób długotrwale przebywających w jednej pozycji, zazwyczaj u pacjentów leżących w domu oraz zakładach opiekuńczo-leczniczych. Bezpośrednio do powstania odleżyn przyczyniają się ucisk skóry, tarcie, wilgotność i brak powietrza docierającego do skóry.
W zależności od stopnia zaawansowania odleżyny mogą wyglądać inaczej, rozwijają się szybko, a trudno się je leczy. Początkowo jest to blednący pod wpływem ucisku rumień na skórze (I stopnień), następnie powstaje nieblednący rumień (II stopień). Przy braku leczenia tworzą się pęcherze, coraz większe i głębsze rany, z owrzodzeniami, a nawet martwicą (III-V stopień). Głębokie rany odleżynowe mogą sięgać nawet do kości. Ze względu na stopień zaawansowania odleżyn, zalecane są inne domowe metody ich leczenia.
Domowe sposoby na odleżyny
Odleżyny w warunkach domowych należy pielęgnować zgodnie z zaleceniami lekarza. Jest co najmniej kilka sposobów i środków, które pozwalają zapobiec pogarszaniu się odleżyn, przyspieszają gojenie oraz łagodzą dolegliwości, takie jak ból i stan zapalny. Oto kilka wybranych domowych metod leczenia odleżyn.
Zmiana pozycji
To podstawowa zasada domowego leczenia odleżyn. Co około 2-3 godziny należy zmieniać pozycję ciała osoby chorej. Bez tego żadna z innych metod nie będzie wystarczająco skuteczna. Zmiana pozycji jest kluczowa dla zapewniania skórze właściwego krążenia, dostępu powietrza, dlatego ułatwia gojenie zmian spowodowanych uciskiem i tarciem.
Opatrunki na odleżyny
Opatrunki na odleżyny utrzymują właściwe środowisko rany, nie przylegają do chorego miejsca, jednocześnie odprowadzają nadmiar wysięku, tkanki martwiczej i chronią przed bakteriami. Na odleżyny stosowane są m.in. opatrunki w formie błon półprzepuszczalnych, hydrożele, opatrunki ze srebrem, z aktywowanym węglem czy jodowe. Ranę trzeba oczyszczać za każdym razem, gdy zmieniany jest opatrunek.
Materace przeciwodleżynowe
Dostępne są różne sprzęty przeciwodleżynowe, takie jak materace, poduszki, podkłady. Osoby narażone na rozwój odleżyn powinny być w nie zaopatrzone. Ich działanie polega na zmniejszaniu nacisku na tkanki, dzięki czemu można zapobiec powstawaniu ran i wspomagać leczenie. Można także zastosować specjalne krążki i wałki pod konkretne miejsca ciała - odciążają zagrożone powstaniem odleżyn obszary skóry.
Woda z solą
Odleżyny I-II stopnia można czyścić wodą z solą fizjologiczną. Wystarczy namoczyć w roztworze gazik i przemywać chore miejsce. Powinno być ono delikatnie osuszone (przez dotyk, nie pocieranie). Następnie należy nanieść preparat zalecony przez lekarza. Odradzane jest używanie na odleżyny wody utlenionej, jodyny, spirytusu czy gencjany. Mogą one utrudniać gojenie i nadmiernie wysuszać skórę.
Przeczytaj też: Woda utleniona na rany - czy pomaga?
Masaż i oklepywanie ciała
W przypadku łagodnych odleżyn stosuje się masowanie i oklepywanie skóry, co pozwala poprawić krążenie. Dzięki temu do narażonego na odleżyny miejsca dociera więcej krwi i składników odżywczych, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania skóry i gojenia się odleżyn.
Mąka ziemniaczana na odleżyny
Mąka ziemniaczana ma właściwości osuszające, zapobiega tarciu oraz maceracji skóry, a zatem czynnikom powodującym odleżyny. Mąką ziemniaczaną nie należy posypywać ran, ten środek nadaje się wyłącznie do stosowania na odparzenia i łagodne odleżyny. Więcej o tym, jak ją stosować: mąka ziemniaczana na odleżyny
Pudrowanie pościeli
Posypanie pościeli zasypką dziecięcą albo mąką ziemniaczaną to dobry sposób na zapobieganie ocieraniu się skóry o materiał, co sprzyja powstaniu odleżyn.
Miód na odleżyny
W jednym z badań zastosowano u 40 pacjentów z odleżynami opatrunki z miodem i antybiotykiem oraz z samym antybiotykiem. W grupie, w której na odleżyny kładziono opatrunek z miodem, zauważono szybsze gojenie się ran i łagodzenie bólu. Niektórzy polecają miód jako domowy środek na odleżyny. Ma on działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, oraz tworzy ochronną barierę na skórze. Są dostępne specjalne preparaty z miodem manuka na odleżyny. Przed zastosowaniem miodu w tego rodzaju ranach trzeba poradzić się lekarza.
Aloes
Aloes ma działanie przyspieszające gojenie się ran i owrzodzeń, przeciwzapalne i uśmierzające ból. Niektóre osoby jednak odczuwają pieczenie skóry po jego zastosowaniu. Dlatego nie każdy może odnieść korzyści z tej metody. Badania dowodzą jednak, że aloes jest przydatny w profilaktyce odleżyn, ponieważ ochładza skórę, zmniejsza obrzęk i ból. Warto dopytać lekarza o preparaty na bazie aloesu przeznaczone do leczenia odleżyn.
Dieta a odleżyny
Dostarczenie organizmowi właściwych składników odżywczych jest bardzo ważne w leczeniu odleżyn. Szczególnie należy zwrócić na to, aby dieta była bogata w białko, kwasy omega, witaminy A, E i witaminy C oraz cynk. Składniki te wspomagają odbudowę tkanek i pomagają w szybszym gojeniu się ran.
Kiedy domowe sposoby na odleżyny nie wystarczą?
Czasami rany odleżynowe wymagają wyłącznie specjalistycznej pomocy, nawet zabiegu chirurgicznego. Do lekarza trzeba się zgłosić, gdy:
- z rany wydobywa się brzydki zapach,
- w ranie pojawiła się ropna wydzielina,
- skóra wokół rany stałą się cieplejsza, zaczerwieniona i boli,
- pojawiła się gorączka,
- skóra przy ranie stałą się opuchnięta.
Powyższe objawy mogą świadczyć o zakażeniu rany i dlatego taki stan wymaga pomocy lekarza.
Źródła:
Zaidi SRH, Sharma S. Pressure Ulcer. [Updated 2022 Aug 9]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553107/,
Hekmatpou D, Mehrabi F, Rahzani K, Aminiyan A. The effect of Aloe Vera gel on prevention of pressure ulcers in patients hospitalized in the orthopedic wards: a randomized triple-blind clinical trial. BMC Complement Altern Med. 2018 Sep 29;18(1):264. doi: 10.1186/s12906-018-2326-2,
Saha A, Chattopadhyay S, Azam M, Sur PK. The role of honey in healing of bedsores in cancer patients. South Asian J Cancer. 2012 Oct;1(2):66-71. doi: 10.4103/2278-330X.103714
Czytaj także:
Jak wygląda zakażenie rany - objawy [ZDJĘCIA] i leczenie
Domowe sposoby na oparzenia. Jak skutecznie uśmierzyć ból?
Co to jest opatrunek okluzyjny? Kiedy i jak go stosować?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
