Jak wygląda zakażenie rany? Objawy, leczenie i zapobieganie infekcji w miejscu rany

Spis treści:

1. Objawy zakażenia rany
2. Co powoduje zakażenie rany?
3. Jak wygląda zakażenie rany - zdjęcia
4. Zakażenie rany pooperacyjnej
5. Jakie choroby sprzyjają zakażeniu rany?
6. Co robić w przypadku zakażenia rany?
7. Leczenie zakażonej rany
8. Możliwe powikłania zakażenia rany - tężec, zgorzel, ropień
9. Zapobieganie zakażeniu rany​

Objawy zakażenia rany

Każda rana ma kontakt z drobnoustrojami, choćby tymi, które znajdują się na naszej skórze. Do rozwoju zakażenia rany dochodzi wtedy, gdy namnażanie się mikroorganizmów pokonuje odpowiedź odpornościową człowieka. Najczęstsze objawy świadczące o tym, że doszło do infekcji, to:

• ból lub tkliwość w miejscu zranienia,
• zaczerwienienie,
• obrzęk, który może się powiększać,
• sącząca się ropa lub krew,
• nieprzyjemny zapach,
• ucieplenie tkanek dookoła rany,
• gorączka,
• otwarcie rany (rozejście się brzegów),
• przedłużone gojenie się rany.

Nie wszystkie objawy muszą wystąpić jednocześnie, często pojawiają się tylko niektóre z nich.

Co powoduje zakażenie rany?

Na wystąpienie zakażenia najbardziej narażone są rany brudne ( zabrudzone ziemią, pyłem), duże oparzenia, rany o nierównych brzegach (np. po ugryzieniu psa), rany postrzałowe i kłute. Bakterie, które żyją na co dzień na skórze często jako pierwsze dostają się do rany i rozpoczynają zakażenie. W przypadku zanieczyszczenia mogą one pochodzić również z gleby, powietrza lub wody. Dodatkowym źródłem drobnoustrojów są ciała obce znajdujące się wewnątrz rany lub które przyczyniły się do powstania rany, np. nóż lub gwóźdź. W tych przypadkach wymagana jest bardzo dokładna obserwacja, a często leczenie.

Zakażenia rany powodują przede wszystkim bakterie, które w nią wnikają (jednorazowo może to być więcej niż jeden gatunek). To przede wszystkim:

• gronkowce,
• paciorkowce,
• bakteria E. coli,
• laseczki tężca,
• zgorzeli gazowej (gangreny),
• a także grzyby lub wirusy (np. wirus wścieklizny).

Jak wygląda zakażenie rany - zdjęcia

Wygląd zakażonej rany może się różnić w zależności od jej rodzaju i stopnia zainfekowania. Przeważnie na początku zakażenia skóra wokół staje się bardziej czerwona i cieplejsza, może boleć pod wpływem dotyku. Rana staje się bolesna, co może się nasilać w miarę rozwoju zakażenia. Wypływa z niej ropna wydzielina o brzydkim zapachu, która ma żółty lub zielony kolor. Zaniepokoić powinno również to, że rana długo się goi.

Zakażenie rany pooperacyjnej

Szczególnym rodzajem zakażenia rany jest zakażenie rany pooperacyjnej. Powodują je na ogół gronkowce, E. coli oraz enterokoki. Zgodnie z definicją European Centre for Disease Prevention and Control, infekcja miejsca operowanego dotyczy zakażenia występującego w miejscu lub w pobliżu nacięcia chirurgicznego, które wystąpiło ciągu 30 dni od operacji lub w ciągu 90 dni, jeśli wszczepiono implant.

Rodzaje zakażenia ran pooperacyjnych:

• powierzchowne zakażenie miejsca operowanego – występuje ropny wysięk z powierzchniowych warstw nacięcia oraz przynajmniej jeden z objawów zakażenia: ból/tkliwość, obrzęk, zaczerwienienie lub ocieplenie rany,
• głębokie zakażenie miejsca operowanego – obejmuje głęboko położone tkanki miękkie (jak mięśnie), ropny wysięk wydobywa się z głębi nacięcia, a rana pooperacyjna otwiera się; pojawia się też przynajmniej jeden z objawów takich jak gorączka, ból lub ocieplenie chorego miejsca,
• zakażenie narządu – zakażenie obejmuje część anatomiczną (narząd lub przestrzeń) znajdującą się w innym miejscu niż rana po nacięciu.

Zainfekowane rany pooperacyjne wymagają interwencji lekarza, dlatego jeśli pojawią się symptomy wskazujące na infekcję, konieczny jest kontakt ze specjalistą.

Zakażenie rany po cesarskim cięciu

Jednym z rodzajów rany pooperacyjnej jest rana po cesarskim cięciu. Ona również może ulegać infekcji, co jest najczęstszym rodzajem powikłania po tym zabiegu. Sprzyjają temu zwłaszcza obniżona odporność po porodzie i lokalizacja nacięcia (narażenie na tarcie i kontakt z większą liczbą bakterii).

Prawidłowo rana po cesarce goi się od 4 do 6 tygodni, ale całkowita regeneracja tkanek może potrwać nawet kilka miesięcy. Ryzyko zakażenia rany po cesarskim cięciu jest wyższe w przypadku otyłości, nadciśnienia, stosowania glikokortykosteroidów, wcześniejszych cięć cesarskich, palenia tytoniu i przedłużonego porodu. Nawet pomimo stosowania zasad sterylności i profilaktycznej antybiotykoterapii ryzyko infekcji sięga 11%.

Jakie choroby sprzyjają zakażeniu rany?

W przypadku chorób ogólnoustrojowych utrudniających gojenie się ran, na przykład cukrzycy, nadciśnienia tętniczego czy chorób naczyń, ryzyko zakażenia jest dużo większe. Podobnie jest w przypadku palenia tytoniu, które uszkadza i obkurcza naczynia krwionośne.

Powtarzające się urazy w obrębie jednej rany mogą w rezultacie doprowadzić do jej szybszego zakażenia. Bardzo ważny jest stan układu odpornościowego – osłabia go m.in. alkohol, stres, niedosypianie, promieniowanie jonizujące, zły sposób odżywiania oraz niektóre leki.

Co robić w przypadku zakażenia rany?

W razie wystąpienia objawów zakażenia rany, przede wszystkim konieczna jest wizyta u lekarza. Najprawdopodobniej będzie potrzebna kuracja antybiotykami. Nieleczone infekcje mogą prowadzić do rozwoju sepsy lub innych powikłań, dlatego ważna jest konsultacja medyczna. To, co można zrobić samodzielnie po zauważeniu symptomów zakażenia rany, to:

• unikanie stosowania środków na ranę bez konsultacji z lekarzem – niektóre z nich, np. etanol, mogą pogorszyć objawy,
• unikanie dotykania rany bez potrzeby,
• zachowanie higieny,
• oczyszczenie rany zgodnie z zaleceniem specjalisty,
• stosowanie opatrunków sterylnych zgodnie z zaleceniami.

Leczenie zakażonej rany

Podstawą jest właściwe i dokładne oczyszczenie rany oraz założenie jałowego opatrunku. Należy go regularnie zmieniać. Jeśli dojdzie do infekcji, to leczenie różni się w zależności od stopnia zakażenia.

Na początku stosuje się leki antyseptyczne i opatrunki pomagające opanować wysięk z rany. Gdy zakażenie rozwija się, lekarz może zdecydować o wdrożeniu antybiotykoterapii. W uzasadnionych przypadkach osoba zraniona musi dostać zastrzyk przeciwtężcowy, a jeśli rana została spowodowana ugryzieniem przez psa - zastrzyk przeciw wściekliźnie. Interwencji lekarskiej i specjalnego leczenia wymagają też zainfekowane rany pooperacyjne.

Możliwe powikłania zakażenia rany - tężec, zgorzel, ropień

Jeśli zakażenie rany nie zostanie opanowane, może dojść do rozwoju poważniejszej infekcji. Do najczęstszych powikłań ran należą:

• Tężec – bardzo rzadkie zakażenie rany wywołane przez bakterie Clostridium tetani (laseczka tężca), które prowadzi do rozwoju groźnej choroby neurologicznej. Do infekcji dochodzi zwykle wskutek drobnego zranienia powstającego poza domem (w ogrodzie, w lesie), gdy wraz z brudem do rany dostają się bakterie tężca. Niezbędne jest podanie choremu surowicy. Objawy tężca to stałe silne napięcie mięśni oraz bolesne prężenia ciała. Leczenie odbywa się zawsze w szpitalu, wymagane są antybiotyki.
• Wścieklizna – stanowi zagrożenie, jeśli ugryzł nas chory pies lub inne zakażone wirusem z rodziny Rhabdoviridae zwierzę. Objawy wścieklizny to zazwyczaj nadmierne pobudzenie, niepokój, drgawki i charakterystyczny ślinotok. Pierwsze oznaki choroby przypominają jednak grypę. Choroba bez leczenia jest śmiertelna, dlatego najważniejszą rzeczą jest zgłoszenie się jak najszybciej do szpitala po kontakcie z chorym zwierzęciem. Trzeba też pilnie umyć ranę dużą ilością wody z mydłem i ją zdezynfekować.
• Ropień – jest to wyraźnie ograniczone nagromadzenie treści ropnej w okolicy rany powodujące wystąpienie guzka i dolegliwości bólowych; ropień wywołują bakterie w miejscu zranienia.
• Zgorzel gazowa (gangrena) – jest to ciężkie zakażenie wywołane przez groźne bakterie gnilne, głównie z rodzaju Clostridium. Początkowe objawy to obrzęk i silny ból, a kiedy proces chorobowy rozprzestrzenia się na tkanki głębokie, pojawia się martwica, gromadzi się gaz w tkankach i wytwarzane są toksyny, co stanowi zagrożenie dla życia bez pilnego leczenia.

Zapobieganie zakażeniu rany

Zapobieganie zakażeniu rany polega przede wszystkim na właściwej higienie. Zranione miejsce najlepiej od razu przemyć czystą wodą z mydłem. Można też użyć płynu antyseptycznego (np. oktenidyny), pamiętając, że woda utleniona nie jest polecanym środkiem do odkażania ran. Ranę bez objawów infekcji należy myć wodą z mydłem. Takie postępowanie znacząco zmniejsza ryzyko zakażenia, chociaż nie wyklucza go całkowicie.

Ważne jest używanie jałowych opatrunków, aby chronić ranę przed wniknięciem chorobotwórczych drobnoustrojów, a także częste wymienianie opatrunków zgodnie z zaleceniami lekarza. Opatrunki powinny być dostosowane do rodzaju rany. Choć to oczywiste, warto przypomnieć, że za każdym razem, gdy robimy coś przy ranie, należy dokładnie umyć ręce wodą z mydłem.

Zakażenie rany jest częstym problemem medycznym i dużym wyzwaniem zwłaszcza w przypadku ran przewlekłych (odleżyn, owrzodzenia stopy cukrzycowej). Problem trudno gojących się ran dotyczy dziesiątków milionów ludzi na świecie a wraz ze wzrostem zachorowań na cukrzycę, otyłość, choroby naczyń, rośnie te z liczba rozpoznawanych zainfekowanych ran. Warto wiedzieć, jak wygląda zainfekowana rana oraz jak postępować, gdy dojdzie do zakażenia.

Wykorzystano fragmenty artykułu lek. Ewy Prokop, którego treść pierwotnie została opublikowana 20.08.2019.

Czytaj także:
Opatrunek uciskowy – kiedy jest stosowany i jak się go zakłada? Opatrunek a opaska uciskowa
Co to jest opatrunek okluzyjny? Kiedy i jak go stosować?
Jak zabandażować palec? 3 sposoby
10 domowych sposobów na odleżyny. Przyspieszają gojenie i łagodzą ból