Joga śmiechu – inspirujące doświadczenie
W połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku w Indiach zaczęły powstawać tzw. kluby śmiechu, których członkowie biorą udział w grupowych sesjach terapii śmiechem. Ich pomysłodawcą był lekarz Madan Kataria i jego żona Madhuri Kataria, znani jako twórcy tzw. jogi śmiechu (hind. Hasya Yoga) i inspiratorzy społecznego ruchu wolnego śmiechu. Ich działalność rozpoczęła się od organizowania w parkach Bombaju spotkań, których uczestnicy opowiadali sobie wesołe historie i dowcipy. Gdy zabrakło opowieści, Kataria wpadł na pomysł, by spotkania uzupełnić ćwiczeniami jogi. Współcześnie miłośnicy tej formy aktywności codziennie rano przed pracą spotykają się w miejscach publicznych i wspólnie się śmieją, wykonując ćwiczenia oddechowe i rozciągające oraz zabawy, które mają ich pobudzić do śmiechu. Celem ćwiczeń jest obniżenie poziomu stresu i poprawa jakości życia.
Wola śmiechu jest najważniejsza
Na świecie działa obecnie kilka tysięcy klubów tego rodzaju – zwłaszcza w Azji, Ameryce Północnej i Europie Zachodniej. M. Kataria nie traktuje śmiechu jako lekarstwa, lecz uważa, że może on mieć działanie zapobiegawcze i terapeutyczne w sytuacjach stresowych – przy czym nie jest istotne, co go wywołało. Ważna jest wola śmiania się oraz wywiedziona z jogi zasada „śmiechu z nas i w nas samych” określana przez M. Katarię jako wewnętrzny śmiech. Chodzi tu o sprowokowanie czy wymuszenie sztucznego śmiechu, który następnie mózg uznaje za prawdziwy i w rezultacie uczestnicy ćwiczeń śmieją się bez komicznego bodźca.
Zobacz też: Czym jest śmiechoterapia i kiedy się ją stosuje?
Światowy Dzień Śmiechu
W 1998 roku M. Kataria zaproponował ustanowienie Światowego Dnia Śmiechu, który obchodzony jest w ostatnią niedzielę maja. Animatorami rozmaitych imprez kulturalnych, parad i działań artystycznych są wówczas członkowie ponad sześciu tysięcy klubów śmiechu nawiązujących do idei jogi śmiechu oraz inni sympatycy idei – np. doktorzy klauni, którzy tego dnia obchodzą Dzień Czerwonego Nosa.
Śmiech na Nowy Rok
Pod auspicjami klubów śmiechu są także organizowane noworoczne chwile wspólnego śmiechu dla braterstwa i pokoju. Celem akcji, polegającej na trzyminutowym wspólnym śmiechu o wyznaczonej porze, jest przesłanie w świat radosnej idei na Nowy Rok. Po raz pierwszy akcja ta została zorganizowana 11 stycznia 1998 roku w Bombaju. Jej uczestnikami było około dwanaście tysięcy członków miejscowych i zagranicznych klubów śmiechu. W Kopenhadze 9 stycznia 2000 roku odbyło się pierwsze europejskie spotkanie tego rodzaju. Uczestniczyło w nim ponad dziesięć tysięcy osób zgromadzonych na placu ratuszowym, co zostało odnotowane w Księdze Rekordów Guinnessa.
Zobacz też: Kim jest „doktor klaun”?
Kluby śmiechu
W Indiach kluby śmiechu powstają nawet w instytucjach publicznych, których pracownicy wykonują obowiązki wiążące się z dużym napięciem psychicznym i traumatycznymi przeżyciami – np. na posterunkach policji czy w remizach strażackich. W Ameryce i Europie spotkania członków klubów śmiechu mają charakter bardziej rozrywkowy niż terapeutyczny, a bierze w nich udział zwłaszcza wielu seniorów i osoby samotne – przy czym nie ma tu żadnych ograniczeń wiekowych, socjalnych itp. Spotkania tego rodzaju sprzyjają więc międzypokoleniowej i międzykulturowej integracji.
Międzynarodowa Szkoła Śmiechu
W 2002 roku Corinne Cosseron – autorka licznych publikacji na temat terapii śmiechem, założyła we Francji pierwszą na świecie Międzynarodową Szkołę Śmiechu i Szczęścia (franc. École Internationale du Rire et Bonheur). Jest to organizacja pozarządowa, której działalność oparta jest na ideach jogi śmiechu. Współpracujący ze szkołą trenerzy przeprowadzają sesje zbiorowego śmiechu zarówno w placówkach medycznych i opiekuńczych, jak i w przestrzeni publicznej. Każdego roku C. Cosseron i działacze szkoły organizują liczne imprezy: Międzynarodowe Zebranie Śmieszków (franc. Rassemblement International des Rieurs), Światowy Dzień Śmiechu we Francji (franc. Journée Mondiale du Rire en France), Największy we Francji Wybuch Śmiechu (franc. Plus Grand Éclat de Rire de France), Międzynarodowy Prima Aprilis (franc. 1er Avril International) oraz tzw. Spotkania Zygomatyczne (franc. Rencontres Zygomatiques), czyli sympozja naukowe na temat pozytywnego wpływu śmiechu na jakość życia. Od 2003 roku międzynarodowa kapituła działająca pod patronatem Szkoły Śmiechu i Szczęścia przyznaje Złoty Uśmiech (franc. Rire d’Or) – nagrodę dla osoby lub instytucji, która szczególnie przyczyniła się do propagowania śmiechu jako źródła wysokiej jakości życia. Do grona jej laureatów należą m.in. Christian Tal Schaller, klaun Kinou, M. Kataria i H. Rubinstein.
Zobacz też: W jaki sposób śmiech wpływa na samopoczucie?
Jak działają kluby śmiechu?
Międzynarodowe kluby śmiechu powstały także z inspiracji Charlesa Brousseau w Quebecu (franc. Club de Rire International du Québec). Odbywające się w nich zajęcia rozpoczynają się od tego, że uczestnicy układają się na wykładzinie w formie kręgu lub gwiazdy, z głowami zwróconymi do wewnątrz figury, trzymając się za ręce. W tej pozycji bardzo łatwo jest się śmiać, przy czym brak kontaktu wzrokowego pozwala na wyzbycie się oporów czy wstydu. Na początek uczestnicy zaczynają powtarzać kolejne samogłoski, po czym wydawane dźwięki stopniowo przechodzą w śmiech. Po mniej więcej dziesięciu minutach wspólnego śmiechu napięcie opada i obecni śmieją się do rozpuku z czegokolwiek.
Jedną z zaawansowanych technik stosowanych w klubach śmiechu jest łaskotanie stref gelogennych, takich jak pachy, boki, stopy, podbródek, nos – np. za pomocą piórka. Członkom zaleca się też kilkuminutowe indywidualne sesje łaskotania i śmiechu w godzinach porannych w celu pobudzenia oraz we wczesnych godzinach wieczornych w celu odprężenia.
Za każdą złą myśl lub złe słowo ujawnione podczas sesji zbiorowego śmiechu klubowiczom „grozi” kara pieniężna. Na przykład jeśli podczas spotkania klubu ktoś się na coś skarży lub ma do kogoś pretensje, to za karę wrzuca monetę do puszki, którą opróżnia się raz w roku, a za zebrane środki idzie się na obiad do restauracji lub na lody. Członków klubów śmiechu obowiązują zabawne regulaminy, które oczywiście należy traktować z przymrużeniem oka.
Zobacz też: Śmiech to zdrowie!
Oto przykładowe punkty regulaminu klubu śmiechu:
– przynajmniej raz dziennie porządnie się pośmiej;
– poszukuj powodów do radosnego śmiechu, zwłaszcza w towarzystwie osób, które lubisz;
– regularnie i jak najczęściej oglądaj zabawne filmy, czytaj zabawne książki, oglądaj zabawne programy, słuchaj ulubionej muzyki;
– czytaj i oglądaj zabawne strony czasopism, wycinaj z nich i kolekcjonuj zabawne obrazki;
– notuj najlepsze dowcipy i wspomnienia zabawnych sytuacji; przeglądaj od czasu do czasu swoje notatki – najlepiej przed zaśnięciem, każdego dnia, który uznasz za trudny lub smutny;
– wymyślaj pogodne historie, gry słów, żarty i dziel się nimi z osobami, które lubisz;
– miej świadomość, że im bardziej spontanicznie pochodzisz do rzeczywistości, tym twój śmiech jest przyjemniejszy dla ciebie i innych;
– nawet w poważnych sytuacjach staraj się dostrzegać zabawne strony życia;
– jak najczęściej śmiej się z własnych przygód, przywar, dziwactw, kaprysów i słabości;
– rozwijaj kontakty międzyludzkie i bierz aktywny udział w życiu publicznym;
– koniecznie znajdź sobie kogoś, z kim można się wzajemnie odwiedzać i spotykać poza miejscem zamieszkania;
– jak najczęściej spotykaj się i rozmawiaj z osobami, które mają duże poczucie humoru, a unikaj ponurych i wiecznie niezadowolonych;
– wywołuj uśmiech u innych osób przez poświęcanie im swej uwagi, obdarowywanie ich dobrym słowem oraz drobnymi, zabawnymi podarunkami;
– noś przy sobie (np. w portfelu lub okładce dokumentów) swoją karykaturę lub zabawne zdjęcie i korzystaj z niego w chwilach nudy lub dla rozładowania napięcia stresowych sytuacji;
– przez kilka minut dziennie potańcz sobie (samotnie lub w towarzystwie), wymyślając jak najzabawniejsze taneczne figury i radośnie się z tego śmiejąc;
– korzystaj z huśtawek i karuzeli na placach zabaw (samotnie lub w towarzystwie) i bawiąc się – śmiej się radośnie jak dziecko;
– stwórz własny pokój śmiechu i wypełnij go wszystkim, co może cię rozśmieszyć;
– znajdź sobie krewnego lub przyjaciela, który będzie ci pomagał w rozwijaniu poczucia humoru, zwłaszcza podczas twych emocjonalnych dołków;
– otaczaj się zabawnymi przedmiotami i wymyślaj coraz to nowe rzeczy, które pobudzą cię do śmiechu.
Zobacz też: Śmiechoterapia - śmiej się na zdrowie!
Fragment pochodzi z książki „Doktor klaun! Terapia śmiechem, wolontariat, edukacja międzykulturowa” autorstwa P. P. Grzybowskiego (Impuls, Kraków 2012). Publikacja za zgodą wydawcy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
