Pomimo tego, że PSA jest swoiste dla prostaty nie oznacza, iż w przypadku jego wzrostu wiemy, z jaką chorobą stercza mamy do czynienia. Wykryto, iż nieprawidłowe komórki gruczołowe prostaty wydzielają tego markera więcej, niż komórki zdrowe (prawidłowe komórki nie wydzielają go prawie wcale). Nie mówi nam to jednak nic o patogenezie choroby.
Jak interpretować wynik testu PSA?
Ponieważ PSA wykorzystuje się w praktyce klinicznej już od połowy lat 80 (a istnienie tego markera wykazano w 1971 roku), dość dobrze potrafimy ocenić sytuacje, w których badanie poziomu PSA może wnieść nam coś do diagnostyki. Normy dla tego markera to od 0,0 do 4,0 ng/ml. Oznacza to, iż w każdej sytuacji, gdy przekroczona jest wartość 4,0, należy wdrożyć szczegółową diagnostykę. Zazwyczaj polega ona na wykonaniu TRUS, czyli przezodbytniczego USG, często w połączeniu z biopsją prostaty. A o czym może nam mówić podwyższone PSA? Mimo, że jest to marker wielu chorób, także stosunkowo niegroźnych (łagodny rozrost prostaty albo zapalenie gruczołu krokowego), w żadnym razie nie należy lekceważyć tego wyniku. Zdarza się bowiem, że właśnie ten parametr jest pierwszym objawem rozwijającego się raka prostaty. A gdy chorobę wykryjemy na stosunkowo wczesnym etapie, szanse na wyleczenie są duże. Dlatego właśnie uważa się, że każdy mężczyzna po 50 roku życia, niezależnie od dolegliwości, powinien wykonać pomiar PSA raz w roku. Jeśli w jego rodzinie były przypadki zachorowań na ten nowotwór, coroczne badania powinien rozpocząć już od 40 roku życia. Niestety, aż u 30% chorych na ten nowotwór marker PSA może być w normie. Z kolei u 20% osób, które nie chorują na raka stercza, PSA jest podwyższone. Widać więc, że jest to jedynie badanie wstępne, a jego wynik należy zawsze zweryfikować.
Przeczytaj: Czy mam raka prostaty - jakie badania wykonać?
W jakich sytuacjach dochodzi do wzrostu PSA?
W pewnych sytuacjach stężenie tego markera może być fałszywie zawyżone. Wpływ mają tu hormony płciowe (androgeny), wiek (wartość PSA u zdrowego mężczyzny rośnie wraz z wiekiem), rasa (u rasy czarnej norma jest również wyższa) oraz aktywność seksualna(zaleca się wykonywanie badania 48 godzin po stosunku). Ponadto liczne zabiegi mogą wpływać na fałszywe zawyżenie wyniku: cystoskopia (wziernikowanie pęcherza), ultrasonografia przezodbytnicza (TRUS), biopsja (pobranie wycinka tkankowego) z gruczołu krokowego, przezcewkowe zabiegi na prostacie (elektroresekcja gruczolaka stercza - TURP) i pęcherzu (elektroresekcja guza pęcherza - TURB), masaż gruczołu krokowego, przy czym badanie stercza przez odbytnicę (badanie per rectum) nie powoduje znaczącego wzrostu PSA.
Widać więc, że wykorzystywanie tego markera do wykrywania raka stercza wiąże się z dużym ryzykiem wyników zarówno fałszywie dodatnich, jak i ujemnych.
Polecamy: Czy grozi ci rak prostaty?
Określanie stężenia PSA jest bardzo dobrym wskaźnikiem dla stwierdzenia wznowy raka po chirurgicznym zabiegu usunięcia prostaty. Jeśli usunięto gruczoł krokowy, a mimo to PSA jest podwyższone, to z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, iż doszło do wznowy procesu nowotworowego.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
