W codziennym życiu kobiety coraz częściej stawiają na komfort psychiczny i życie na własnych warunkach. Możliwość realizacji planów zawodowych i prywatnych umożliwia m.in. świadome dbanie o siebie. Warto pamiętać, że nawet w momencie wykrycia guzka, rozwój medycyny i nowoczesne metody leczenia dają obecnie szansę na całkowite wyleczenie raka piersi we wczesnym stadium. Właśnie dlatego tak ważne jest, by świadomość Polek w zakresie profilaktyki tego nowotworu była coraz większa i by kobiety w naturalny sposób motywowały się nawzajem do dbania o siebie.
Zacznij od regularnego samobadania piersi. Kiedy je wykonać?
Cykliczne badanie to najlepszy sposób, by potwierdzić swój stan zdrowia. Samobadanie piersi najlepiej wykonywać regularnie, minimum raz w miesiącu. Warto zarezerwować sobie na nie trochę czasu – świetnym pomysłem będzie zapisanie daty w kalendarzu. Dzięki temu nie tylko o nim nie zapomnisz, ale robiąc tak - co miesiąc, stworzysz rutynę, która będzie korzystna dla twojego zdrowia.
Jak wybrać najlepszy dzień na samobadanie piersi? Najlepiej wykonać je między 6. a 9. dniem cyklu miesiączkowego. Oznacza to, że zwykle będzie to 3-5 dni po zakończeniu miesiączki, gdy piersi i brodawki nie są tkliwe. U kobiet w okresie menopauzalnym może to być dowolny dzień – najlepiej jednak, by był to ten sam dzień w każdym miesiącu.
Etapy samobadania piersi. Jak krok po kroku przeprowadzić badanie?
Samobadanie piersi składa się z 2 etapów: obserwacji i badania palpacyjnego w pozycji stojącej. Badanie palpacyjne można też wykonać w pozycji leżącej. Znajdź pomieszczenie wyposażone w duże lustro i dobre oświetlenie. Dzięki temu bez żadnych trudności będziesz mogła swobodnie i dokładnie przyjrzeć się piersiom. W trakcie samobadania sylwetka powinna być wyprostowana, a biustonosz zdjęty. Poniżej znajduje się szczegółowy opis, w jaki sposób samodzielnie zbadać piersi.
- Obserwacja
Oglądanie piersi powinno odbywać się najpierw z rękami opartymi na biodrach, a następnie uniesionymi nad głowę (najlepiej, by były zgięte w łokciach, a dłonie złączone). W tych pozycjach kobieta powinna ocenić wygląd swoich piersi, czyli ich kształt, symetrię, wygląd skóry oraz brodawek. Pamiętaj, by zmieniać pozycję i oceniać wygląd piersi z różnych kątów (dłonie jednak powinny być zawsze na biodrach lub nad głową, a sylwetka wyprostowana).
- Badanie palpacyjne w pozycji stojącej
Kolejny etap samobadania oprócz obserwacji piersi, zakłada również potwierdzenie ich dobrego stanu poprzez dotyk. W tym celu unieś jedną rękę i umieść ją na karku lub głowie, a następnie palcami drugiej dłoni uciskaj otoczkę brodawki.
Później wykonując trzema, środkowymi palcami okrężne ruchy, zbadaj całą powierzchnię piersi – od brodawki na zewnątrz piersi (w każdym kierunku). Tak samo zbadaj pachę i węzły chłonne. Następnie dokładnie w ten sam sposób zbadaj drugą pierś, pachę i węzły chłonne.
Później wyobraź sobie, że pierś podzielona jest na cztery części. W każdej z nich zbadaj pierś, wykonując promieniste ruchy od środka piersi na zewnątrz oraz z góry na dół.
WAŻNE! Aby ułatwić sobie to zadanie, badanie palpacyjne w pozycji stojącej można wykonać pod prysznicem, gdy skóra będzie namydlona i łatwiej będzie wyczuć wszelkie zmiany.
- Badanie palpacyjne w pozycji leżącej
Znajdź miejsce, w którym można położyć się na plecach z ręcznikiem (najlepiej zwiniętym w rulon) podłożonym pod prawy bark. Następnie unieś rękę i umieść ją za głową (może być zgięta w łokciu, a dłoń położona na głowie lub karku). W takiej pozycji należy wykonać takie samo badanie palpacyjne, jak w pozycji stojącej, czyli palcami drugiej dłoni uciskaj otoczkę brodawki, a następnie wykonaj ruchy okrężne i promieniste, aby zbadać pierś, pachę i węzły chłonne. Powtórz te czynności analogicznie w drugiej piersi.
Na co zwrócić uwagę podczas samobadania piersi?
Dzięki samobadaniu piersi możesz dokładnie poznać swoje ciało. Pamiętaj, gdy tylko coś cię zaniepokoi, nie czekaj i umów się na wizytę do lekarza. Zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu, ginekologa lub innego specjalisty (np. onkologa), gdy zauważysz:
- wyczuwalny guzek (twardy, podczas dotyku nie zmienia położenia, nie boli),
- zmiany w wyglądzie zewnętrznym piersi (zmienił się kształt, wielkość, pojawiła się nagła asymetria),
- zmianę w wyglądzie skóry piersi – pojawiło się np. zaczerwienienie lub tzw. pomarańczowa skórka (pomarszczona i z wgłębieniami), żyły są bardziej widoczne i poszerzone, wyczuwasz zgrubienie lub wypukłość,
- pieczenie, swędzenie, owrzodzenia na piersiach,
- wklęśnięcie lub zmianę brodawki,
- wydzielinę z piersi,
- obrzęk bądź odczuwasz ból piersi przy ucisku,
- powiększenie lub guzki w węzłach chłonnych bądź dołach pachowych,
- inne, niepokojące cię zmiany
Bądź czujna, jedna pamiętaj, że zmiany w wyglądzie piersi nie zawsze wskazują na nowotwór. Aby dowiedzieć się, jaka jest ich przyczyna, konieczna jest wizyta u specjalisty oraz wykonanie badań diagnostycznych.
Profilaktyczne badania piersi – ważne jak samobadanie
Aby właściwie dbać o zdrowie, konieczne jest regularne wykonywanie badań przesiewowych. W przypadku piersi kobiety powinny cyklicznie wykonywać USG piersi oraz mammografię.
- USG piersi
Kobiety między 20. a 40. rokiem życia powinny wykonywać USG piersi co 24 miesiące lub co 6 miesięcy, jeśli występują czynniki ryzyka. Z kolei u kobiet po 40. roku życia, u których podstawowym badaniem obrazowym jest mammografia, zaleca się wykonanie USG piersi co 12 miesięcy.
Badanie najlepiej wykonać w pierwszej fazie cyklu miesięcznego (po ustaniu krwawienia i przed owulacją).
Warto podkreślić, że jest to szybkie i bezbolesne badanie obrazowe, które umożliwia wykrycie łagodnych i podejrzanych zmian w piersi. Jego zaletą jest też to, że wynik dostępny jest od razu i że można je stosować również u kobiet w ciąży i karmiących piersią.
USG piersi można wykonać bezpłatnie, jednak należy posiadać skierowania wystawione przez lekarza specjalistę, który posiada podpisaną umowę z NFZ (lekarz ginekolog lub onkolog). Badanie można również wykonać w ramach opieki prywatnej.
- mammografia
Od 1 listopada 2023 r. kobiety w wieku 45-74 lata mogą bezpłatnie wykonać mammografię w ramach programu profilaktyki raka piersi (jest to świadczenie finansowane przez NFZ).
Aby skorzystać z bezpłatnego programu profilaktycznego, konieczne jest spełnianie jednego z dwóch kryteriów:
- w ciągu ostatnich dwóch lat nie było wykonywane badanie mammograficzne w ramach programu profilaktyki raka piersi,
- otrzymanie w ramach programu profilaktyki raka piersi pisemnego wskazania do wykonania ponownej mammografii po 12 miesiącach z powodu obciążenia następującymi czynnikami ryzyka: rak piersi wśród członków rodziny (matka, siostra, córka) lub mutacja w obrębie genów BRCA1 lub BRCA2.
- Więcej informacji o programie na pacjent.gov.pl.
W przypadku kobiet, które nie spełniają powyższych warunków, wykonanie badania w ramach NFZ możliwe jest w przypadku posiadania skierowania wystawionego przez lekarza specjalistę (lekarza rodzinnego – POZ, lekarza ginekologa lub lekarza onkologa). Ponadto badanie mammograficzne można wykonać odpłatnie w ramach opieki prywatnej.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Wejdź na stronę: www.wyleczrakapiersi.pl.
Materiał powstał w ramach kampanii "Wylecz raka piersi HER2+". Więcej informacji na www.wyleczrakapiersi.pl
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
