Choroba zmienia hierarchię
Wystąpienie u zdrowego dotąd człowieka – dziecka lub dorosłego – ciężkiej, zagrażającej życiu choroby wyznacza diametralną zmianę rzeczywistości, w jakiej funkcjonowali dotychczas członkowie rodziny. Pojawienie się sytuacji krytycznej prowadzi do zmian charakteru przeżywanych emocji i towarzyszących im myśli, co w konsekwencji powoduje modyfikację repertuaru zachowań.
Zmienia się hierarchia realizowanych celów, dążeń, wartości, przekształca się nastrój towarzyszący wszelkiej aktywności poszczególnych członków rodziny – chorego i osób zdrowych. Choroba nowotworowa dziecka wpływa na uczucia i myśli rodziców i rodzeństwa, jego hospitalizacja zmienia zaś ich zachowania. Rak dorosłego członka rodziny zmienia stany wewnątrzpsychiczne i aktywność życiową nie tylko partnera życiowego, ale też zdrowego dziecka.
Pojawianie się specyficznych zmian w psychologicznym funkcjonowaniu człowieka chorego i zdrowego jest ponadto zależne od fazy choroby i jej leczenia.
Co czują dorośli na wieść o diagnozie bliskiej osoby?
Najczęściej u partnera dorosłego pacjenta w sferze uczuciowej pojawia się niepokój, dezorientacja i gniew wraz z towarzyszącym im poczuciem niewydolności i braku zrozumienia własnej frustracji, ale też lęk, poczucie winy, czasami odrętwienie, szok. Owym uczuciom współtowarzyszą specyficzne i najczęściej niewypowiedziane myśli zdrowego dorosłego: życzenie samemu sobie, by nie żyć, wyobrażanie sobie własnej ucieczki od chorego i jego problemów, ale też próba zrozumienia przerażenia i bólu ukochanego chorego.
„Zalew uczuć” dorosłego chorego, pojawiający się w tej fazie chorowania, może przytłoczyć najsilniejszego, najzdrowszego nawet człowieka. Psychoonkolodzy, badający odpowiedź emocjonalną pacjenta na diagnozę raka, ujawniają u niego wzmożony lęk, smutek, rozpacz, osaczenie, bezsilność i bezradność, poczucie zagubienia i niezrozumienia. Myśli towarzyszące tym stanom emocjonalnym najczęściej mają za zadanie wypieranie tych uczuć albo dotyczą samounicestwienia siebie, samobójstwa, nazywanego czasami przez pacjenta dobrowolną eutanazją.
Pojawiają się również natrętne myśli o własnej śmiertelności, obsesyjne myśli o konieczności uregulowania rozmaitych spraw życiowych, finansowych, wychowawczych.
Zobacz też: Gdzie szukać wsparcia w walce z chorobą?
Co czują dzieci na wieść o diagnozie rodzica lub rodzeństwa?
Zdrowe dziecko rodzica chorego na nowotwór w tej fazie choroby jest z reguły izolowane od niepokojących wieści związanych ze stanem zdrowia matki lub ojca. Niemniej odczuwa napięcie, niepokój swych rodziców, dostrzega zmiany w ich codziennym zachowaniu, rytmie okołodobowej aktywności.
Na zadawane im pytania, dotyczące zauważanych zmian, z reguły otrzymuje zdawkowe, pośpieszne, niewiele wyjaśniające odpowiedzi, co wywołuje poczucie bycia odsuwanym, nieważnym, głupim i niezasługującym na rzetelne odpowiedzi. Bywa, że w reakcji na swe odczucia zaczyna stopniowo, powoli ujawniać swe inne zachowania, często destrukcyjne i gniewne albo wycofuje się z relacji z rodzicami, zamyka się w sobie, usuwa się z rodzicielskiego pola widzenia. Zaczyna żyć swoim życiem i wyobrażeniami o byciu opuszczonym przez dorosłych, a stąd już tylko krok do ucieczek z domu, wymykania się ze szkoły, włóczenia bez celu, byle dalej od niedobrej i niezrozumiałej atmosfery domu.
Nie od razu zmiany zachowania zdrowego dziecka są zauważane przez zaabsorbowanych chorobą rodziców. Stają się wyraźne dopiero wtedy, gdy zwrócą im na nie uwagę inni albo kiedy dziecko zacznie wagarować lub dopuszczać się czynów sprzecznych z prawem, przez co w końcu zwraca na siebie uwagę innych dorosłych.
Niewiele jest badań pokazujących świat przeżyć wewnętrznych zdrowego dziecka związanych z chorobą nowotworową siostry lub brata (...). Psychospołeczna odpowiedź zdrowego dziecka na chorobę rodzeństwa zależna jest od jego wieku rozwojowego.
Zobacz też: Lęk przed nawrotem choroby – poradnik dla bliskich chorego
Fragment pochodzi z książki "Ta choroba w rodzinie" autorstwa Agnieszki Pietrzak (Impuls 2007). Publikacja za zgodą wydawcy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
