O raku jajnika mówimy wtedy, gdy nieprawidłowe komórki jajnika zaczynają namnażać się poza kontrolą i tworzyć guz. Nieleczony może rozprzestrzenić się na inne części ciała. Wówczas mamy do czynienia z rakiem jajnika z przerzutami.
Jak powstaje rak jajnika?
Jajniki to dwa żeńskie gruczoły rozrodcze, które wytwarzają komórki jajowe. Produkują również hormony żeńskie - estrogen i progesteron. Są umiejscowione w miednicy mniejszej. Jajniki składają się z trzech rodzajów komórek, a każda z nich może rozwinąć się w inny typ nowotworu:
- Guzy nabłonkowe tworzą się w warstwie tkanki na zewnątrz jajników – występują najczęściej.
- Guzy zrębu rosną w komórkach produkujących hormony.
- Guzy komórek rozrodczych rozwijają się w komórkach produkujących jaja.
W obrębie jajników mogą tworzyć się także torbiele, które na ogół nie są złośliwe, jednak ich obecność wymaga szczegółowej diagnostyki i obserwacji, a często także usunięcia. Torbiele są bardziej niepokojące, jeśli występują po menopauzie. W takiej sytuacji lekarz może zlecić wykonanie większej ilości badań w celu ustalenia przyczyny torbieli, szczególnie jeśli jest ona duża lub nie ustępuje samoistnie w ciągu kilku miesięcy.
Wiedza na temat niepokojących objawów i czynników ryzyka to dwa elementy, które umożliwiają kobiecie szybką reakcję. To ty musisz bacznie obserwować swój organizm, by móc jak najszybciej zaalarmować lekarza. Niektóre choroby, takie jak rak jajnika nie dają specyficznych objawów. W takich przypadkach kluczowe są regularne badania.
Sprawdź, czy jesteś w grupie ryzyka
Znajomość czynników ryzyka nie powinna prowadzić do nieustannego zamartwiania się na temat swojego zdrowia. Ta wiedza jest ważna, ponieważ gwarantuje uważne obserwowanie swojego ciała i sygnałów, jakie nam wysyła.
Do czynników zwiększających ryzyko raka jajnika zalicza się:
- Historię rodzinną. Posiadanie bliskiego krewnego z historią raka jajnika lub raka piersi zwiększa ryzyko pojawiania się nowotworu także u nas. Eksperci z Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej podają, że około 1 na 300 kobiet w Polsce ma odziedziczone po jednym z rodziców wrodzone uszkodzenie DNA, czyli tzw. mutację genów BRCA1 lub BRCA2. U tych kobiet istnieje zwiększone ryzyko zachorowania na raka jajnika (ok. 40% szans na chorobę) i raka piersi (ok. 70% szans na chorobę).
- Wiek. Im starsza kobieta, tym większe ryzyko raka jajnika. Trzeba jednak pamiętać, że nowotwór ten rozwija się także u młodych kobiet w wieku rozrodczym.
- Przyjmowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) po menopauzie może zwiększać ryzyko zachorowania na raka jajnika. Podobnie późne macierzyństwo lub brak potomstwa. Natomiast badania wykazały, że ciąża i karmienie piersią zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jajnika.
Rak jajnika częściej też diagnozowany jest u kobiet otyłych i zmagających się z endometriozą.
Musisz jednak pamiętać, że nowotwór może rozwinąć się także u osoby, u której nie występują żadne z czynników ryzyka i na odwrót – bycie w grupie ryzyka nie oznacza, że na pewno zachorujesz.
Fot.: Adobe Stock
Objawy raka jajnika
Większość nowotworów jajnika rozpoczyna się w nabłonku lub zewnętrznej wyściółce jajnika. We wczesnych stadiach objawy mogą być niewielkie lub nie występować wcale.
Mogą też przypominać symptomy innych chorób, takich jak zespół napięcia przedmiesiączkowego, zespół jelita drażliwego lub przejściowy problem z pęcherzem. Jednak w raku jajnika oznaki utrzymują się i nasilają.
Wczesne objawy mogą obejmować:
- ból lub ucisk w miednicy,
- niespodziewane krwawienie z pochwy,
- ból pleców lub brzucha,
- wzdęcia,
- uczucie pełności podczas jedzenia, nawet po niedużym posiłku,
- zmiany wzorców oddawania moczu, takie jak częstomocz,
- zmiany w pracy jelit, np. zaparcia i biegunki.
Należy udać się do lekarza, jeśli któryś z tych objawów utrzymuje się kilkanaście dni. Ponieważ mogą one towarzyszyć wielu różnym jednostkom chorobowym, diagnostyka nie będzie łatwa. Należy jednak szukać przyczyny swojego stanu do skutku. Determinacja może w dużej mierze zależeć od świadomości czynników ryzyka. Jeśli jesteś w tej grupie, musisz drążyć.
Warto wiedzieć, że nowotworowi może towarzyszyć także szereg innych objawów, jak nudności i niestrawność, utrata apetytu, nieoczekiwany spadek masy ciała, ogólne zmęczenie.
Nowotwór jajnika nie bez powodu nazywany jest cichym zabójcą kobiet – potrafi długo się rozwijać, nie dając żadnych objawów, a kiedy wystąpią, kobiety potrafią miesiącami je bagatelizować, wspomagając się różnymi specyfikami, dostępnymi bez recepty, np. lekami przeciwbólowymi, rozkurczowymi czy zwalczającymi wzdęcia.
Jak diagnozuje się raka jajnika?
Leczenie jest najskuteczniejsze, gdy choroba zostanie wykryta na wczesnym etapie. Niestety jajniki znajdują się głęboko w jamie brzusznej, więc objawy mogą być trudne do zaobserwowania lub nieswoiste. Dlatego tak ważne jest, by wszystkie niepokojące sygnały zgłaszać lekarzowi. Nie czekaj na wizytę profilaktyczną, która powinna odbywać się raz w roku. Wybierz się do ginekologa, gdy coś cię zaniepokoi.
Badanie ginekologiczne, połączone z USG przezpochwym określane mianem transwaginalnego, powinno być przeprowadzane raz na 12 miesięcy. Należy jednak podkreślić, iż badanie cechuje mała efektywność w wykrywaniu raka jajnika we wczesnych stadiach zaawansowania klinicznego. Dlatego ważne jest regularne badanie się i obserwowanie swojego ciała i wyłapywanie niepokojących sygnałów
- mówi dr Aleksandra Zielińska - ginekolog, onkolog Szpital Bródnowski, Warszawa.
Dokładnie opisz swoje dolegliwości. Może to być ból w czasie stosunku i poza nim, plamienie, zaburzenie miesiączkowania, problemy jelitowo-żołądkowe, ból pleców i szeroko rozumiany dyskomfort w obrębie brzucha. Odpowiedz szczerze na wszystkie pytania lekarza.
Jeśli ginekolog podejrzewa raka jajnika lub torbiel, zleci następujące badania:
- USG transwaginalne. Jest to rodzaj testu obrazowego, który wykorzystuje fale dźwiękowe do wykrywania guzów w narządach rozrodczych, w tym jajnikach. Jednak badanie to nie pomoże lekarzowi ustalić, czy guzy są rakowe. Gdy występują niepokojące zmiany, konieczne będą dalsze badania.
- Tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy.
- Badanie krwi w celu pomiaru poziomów antygenu nowotworowego. Jest to biomarker używany do oceny odpowiedzi na leczenie raka jajnika i innych nowotworów narządów rozrodczych.
- Biopsja. Polega na pobraniu małej próbki tkanki z jajnika i analizie pod mikroskopem. Biopsja jest jedynym sposobem, w jaki lekarz może potwierdzić, czy masz raka jajnika.
Pamiętaj, by przestrzegać zaleceń lekarza i wykonać wszystkie badania w jak najszybszym terminie. W czasie diagnostyki postaraj się zachować spokój – nerwy nie pomogą, a z pewnością stres i niedobór snu odbiją się na twoim zdrowiu i samopoczuciu. W oczekiwaniu na wyniki warto podzielić się swoimi obawami z bliską osobą, zamiast tłumić w sobie wszystkie emocje.
Fot.: Adobe Stock
Gdzie szukać pomocy po usłyszeniu diagnozy?
W przypadku pozytywnej diagnozy lekarz POZ-u skieruje cię do lekarza onkologa. Gdy potwierdzi ją onkolog, poszukaj rekomendowanych przez Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej stron, kampanii i fundacji. Często zrzeszają one nie tylko specjalistów, ale także osoby, które udzielają wsparcia osobom poszukującym rzetelnych informacji. Taka jest właśnie kampania edukacyjna "Dla niej. Możemy więcej", która wspiera kobiety zmagające się z nowotworem okolic intymnych oraz ich najbliższych. Celem kampanii są działania edukacyjne skierowane do chorych i ich najbliższych.
Kampanię wspierają Stowarzyszenie Kobiet z Problemami Onkologiczno-Ginekologicznymi Magnolia, Stowarzyszenie na Rzecz Walki z Chorobami Nowotworowymi SANITAS, Polskie Amazonki Ruch Społeczny oraz Stowarzyszenie na Rzecz Walki z Rakiem Jajnika „Niebieski Motyl”. Patronat nad kampanią objęło Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej.
PL/ONCO/2001/0003
Artykuł powstał w ramach kampanii "Dla niej. Możemy więcej" .
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
