Jeśli w raku płuc guz pierwotny nie przekracza 1 cm, choroba jest w 99% wyleczalna. Niestety, zazwyczaj nowotwór daje o sobie znać dopiero po latach i jest wykrywany w zaawansowanym stadium. Jakie są wtedy szanse na przeżycie? Na nasze pytania odpowiedział chirurg onkolog lek. Robert Gajewski z Oddziału Chirurgii Onkologicznej Centrum Onkologii w Nowym Sączu.
Jak szybko rozwija się rak płuc?
Lek. Robert Gajewski: Nowotwory złośliwe płuca stanowią około 21% zachorowań u mężczyzn i 9% u kobiet. Rak płuc jest podstępną chorobą. Szybkość wzrostu jest uzależniona od lokalizacji w płucu oraz typu histologicznego nowotworu.
Dokładny czas rozwoju nie jest możliwy do ustalenia, ponieważ w początkowej fazie choroba rozwija się bezobjawowo, a jej rozpoznanie odbywa się przypadkowo, np. podczas przeziębienia, urazu czy innego schorzenia, które wymusza wykonanie badań obrazowych, lub też na podstawie zgłaszanych przez pacjenta objawów sugerujących proces chorobowy.
Pojawiają się one jednak zwykle dość późno, w sytuacji, kiedy choroba najczęściej ma już charakter zaawansowany. W raku drobnokomórkowym płuca w 10% przypadków występują tzw. objawy paranowotworowe. Wywołane są one wytwarzaniem przez komórki nowotworowe różnych czynników chemicznych i mediatorów nowotworowych.
Niekiedy objawy takie mogą występować nawet kilka lat przed rozpoznaniem raka płuca. Nastręczają trudności diagnostycznych, a także mogą powodować zaburzenia funkcji rożnych układów i narządów.
Jakie są etapy raka płuc i jakie dają rokowania?
Rak płuca rozwija się podobnie do większości nowotworów. W początkowej fazie nowotwór jest niewielkich rozmiarów i występuje jako ognisko pierwotne, tzw. rak miejscowozaawansowany. Jeśli guz pierwotny w raku płuca nie przekracza 1 cm i zostanie usunięty prawidłowo, to choroba jest w 99% uleczalna. Odpowiada to I stopniowi klinicznemu zaawansowania.
Następny etap to tzw. regionalne zaawansowanie raka, kiedy guz nie przekracza segmentu lub płata płuca. Odpowiada to II stopniowi zaawansowania klinicznego nowotworu.
Kolejny etap to regionalne zaawansowanie z zajęciem regionalnych węzłów chłonnych, który odpowiada III stopniowi zaawansowania choroby. Najbardziej zaawansowany stopień to taki, w którym stwierdzamy regionalne zaawansowanie i dodatkowo zajęcie przez proces chorobowy odległych narządów i węzłów chłonnych.
fot. Adobe Stock
Należy pamiętać, że na przebieg i proces leczenia, a także w efekcie na rokowania, wpływ ma także stan odżywienia pacjenta. Jest to tym bardziej ważne, ponieważ na każdym etapie choroby nowotworowej może ona wiązać się ze znaczną utratą masy ciała, związaną m.in. z zespołem wyniszczenia nowotworowego, czyli tzw. kacheksją. Jest to oddzielna jednostka chorobowa występująca podczas choroby nowotworowej, która prowadzi do zaburzeń metabolizmu, apetytu i w efekcie chudnięcia.
Aby mieć siłę do obciążającego leczenia, pacjent powinien być również w optymalnym stanie odżywienia i zapewnić organizmowi wszystkie niezbędne składniki odżywcze, uzupełniając niedobory pokarmowe. Nie bez przyczyny lekarze coraz częściej odraczają rozpoczęcie leczenia, w sytuacji, kiedy pacjent ma złe wyniki badań krwi i/lub szybko traci masę ciała. Pacjent, który jest niedożywiony, może bowiem gorzej tolerować leczenie.
W zapewnieniu zbilansowanej, pełnowartościowej diety w chorobie nowotworowej, w tym w odżywianiu pacjentów z zaburzeniami smaku i węchu, stosuje się żywienie medyczne. Specjalistyczne preparaty, wprowadzone – po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem – odpowiednio wcześnie i stosowane przez zalecony czas (pierwsze efekty odczuwalne są min. po 14 dniach), mogą pozytywnie wpłynąć na stan odżywienia organizmu i przebieg całej terapii.
Od czego zależą rokowania w raku płuc? Czy można je ocenić procentowo?
Mówiąc o rokowaniu w raku płuca, należy brać pod uwagę rodzaj raka, w zależności od którego możemy choremu zaproponować różne formy leczenia, i to w dużej mierze wpływa na późniejsze rokowania. Ze względu na typy rozróżniamy: raka płuca drobnokomórkowego i niedrobnokomórkowego.
Ze względu na dużą dynamikę rozwoju i łatwość w tworzeniu przerzutów, raka drobnokomórkowego leczy się chemio- i radioterapią, a niedrobnokomórkowego operacyjnie, uzupełniając leczenie radioterapią lub nawet radio- i chemioterapią.
Rokowanie, czyli prognozowana długość życia, zależy od stopnia zaawansowania raka. Określamy ją jako 5-letnie przeżycie.
U chorych operowanych z powodu raka płuc zależy od pooperacyjnej oceny stopnia zaawansowania (tzw. doszczętności onkologicznej zabiegu), na który składa się wolny od nowotworu margines histopatologiczny odcięcia guza oraz całkowite usunięcie węzłów chłonnych bez ognisk przerzutowych w najdalej położonym usuniętym węźle chłonnym.
fot. Adobe Stock
Statystyki dotyczące rokowań (przeżycia 5-letnie) w zależności od rodzaju i stopnia zaawansowania nowotworów płuc wyglądają następująco:
Rak niedrobnokomórkowy (NDRP):
- I stopień – 60% do 70% chorych,
- II stopień – 40% do 50% chorych,
- III stopień – poniżej 15% chorych,
- IV stopień – 1% chorych.
Dane te podlegają ostatnio zmianom – przeżywalność wzrasta, a śmiertelność ma tendencje malejące.
Aktualnie w leczeniu raka płuca dominuje podejście ukierunkowane molekularnie: leczenie celowane i immunoterapia. Możliwość stosowania nowoczesnych terapii, w oparciu o wcześniejszą diagnostykę molekularną, wpływa znacząco na poprawę wyników leczenia części chorych, pozwalając uzyskać dłuższe czasy przeżycia tych pacjentów.
Natomiast podstawę leczenia chorych z rakiem drobnokomórkowym (DRP) stanowi chemioterapia i radiochemioterapia. U chorych leczonych dwuletnie przeżycie wynosi do 40%. Przy braku możliwości terapii czas przeżycia wynosi średnio 6–8 miesięcy.
Zdarza się, że stopień zaawansowania choroby, choroby towarzyszące i zły stan sprawności chorego uniemożliwiają wdrożenia chemio- lub chemioradioterapii .Takim chorym proponuje się leczenie objawowe (paliatywne), do którego należą następujące metody:
- napromienianie ognisk przerzutowych,
- napromienianie zespołu żyły głównej górnej i guza szczytu płuca,
- talkowanie jamy opłucnowej,
- brachyterapia,
- laseroterapia,
- zakładanie stentów udrażniających tchawicę i oskrzela główne.
Niestety ta grupa chorych rokuje najgorzej.
Jak na rokowania wpływają przerzuty w tej chorobie?
Przerzuty w raku płuc możemy podzielić na dwa typy. W zależności od odległości od miejsca pierwotnego rozróżniamy:
- przerzuty miejscowe, tj. zlokalizowane w klatce piersiowej,
- przerzuty odległe, tj. zlokalizowane w innych narządach (najczęściej w mózgu – 10%, kościach – 25%, wątrobie, nadnerczach, węzłach chłonnych, szpiku kostnym, skórze i tkankach miękkich).
To, w jakiej lokalizacji znajdują się przerzuty, determinuje stopień zaawansowania choroby, a stopień zaawansowania wpływa na rokowania.
Zobacz też:
Objawy raka płuc
Gdzie najczęściej pojawiają się przerzuty przy raku płuc?
Pracuje na Oddziale Chirurgii Onkologicznej Centrum Onkologii w Nowym Sączu oraz prowadzi swoją prywatną praktykę. Specjalizuje się w leczeniu schorzeń przewodu pokarmowego, schorzeń piersi, czerniaka oraz chorób tarczycy. Założył w Szpitalu Nowosądeckim zespół ds. żywienia i od kilku lat promuje oraz zajmuje się leczeniem żywieniowym chorych wyniszczonych z zaburzeniami połykania. Pracuje także w Poradni Żywieniowej Nutrimed, która opiekuje się pacjentami leczonymi żywieniowo w warunkach domowych. Jest biegłym sądowym w dziedzinie chirurgii ogólnej i onkologicznej.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
