Skóra pergaminowata i barwnikowa (xeroderma pigmentosum)
Schorzenie to ma charakter wrodzony. Występuje w nim większa odczynowość na światło. Zmiany te dotyczą nie osłoniętej skóry twarzy i kończyn górnych.
Etiopatogeneza: zmieniona funkcja komórek Langerhansa.
Obraz kliniczny: zmiany rumieniowe, pęcherzowe, pigmentowane przestrzenie różnego kształtu i wielkości, odbarwienia, rozszerzenia naczyń, nadmierne rogowacenie i złuszczanie skóry.
Doprowadza do wieloogniskowych raków skóry najczęściej o typie kolczystokomórkowym. Osoby ze skórą pergaminowatą i barwnikową umierają w młodym wieku.
Przeczytaj: Kiedy chcesz usunąć pieprzyk
Rogowacenie starcze (keratosis senilis)
Jest to miejscowe zwyrodnienie skóry, któremu towarzyszy nadmierne i nieprawidłowe rogowacenie naskórka. Zmiany dotyczą skóry twarzy i rąk. Powstają one w wieku starczym.
Obraz kliniczny: pojedyncze lub mnogie ogniska, wyniosłe ponad skórę, o powierzchni chropowatej, suchej, barwie brunatnej, łatwo łuszczącej się.
Rogowacenie starcze doprowadza do wieloogniskowych raków skóry.
Róg skórny (cornu cutaneum)
Róg skórny to znaczne, ograniczone rogowacenie skóry. Powstaje w obrębie skóry twarzy i głowy – często okolice nosa i małżowiny usznej.
Obraz kliniczny: żółty lub ciemnobrunatny twór rogowy, wydłużonego kształtu, łatwo ulegający oderwaniu od podstawy.
W około 10% przypadków podstawa wykazuje nacieczenie nowotworowe raka podstawnokomórkowego.
Dermatozy (dermatosis)
Wyróżnia się dermatozy skórne i popromienne. Są to przewlekłe zapalenia skóry prowadzące do zmian zanikowych z jednoczesnym nadmiernym rogowaceniem.
Obraz kliniczny: zmiany zanikowe z jednoczesnym nadmiernym rogowaceniem, wysychaniem, przebarwieniami i zmianami troficznymi do owrzodzeń włącznie.
Doprowadzają najczęściej do raka kolczystokomórkowego.
Blizny (cicatrix)
Jeżeli narażone są na przewlekłe drażnienie, stany zapalne, długotrwałe owrzodzenia to mają potencjalną zdolność do zezłośliwienia. Rak rozwija się zwykle po wielu latach (20-30). Najczęściej rozwija się rak kolczystokomórkowy, rzadziej rozwija się rak wrzecionowatokomórkowy. Wyjątkowo dochodzi do rozwoju mięsakoraka (carcinosarcoma).
Choroba Bowena (morbus Boweni, carcinoma intraepidermale, carcinoma in situ)
Jest to śródnaskórkowa postać raka kolczystokomórkowego, stanowi 3-4 procent raków skóry. Zmiany dotyczą głównie skóry tułowia, rzadziej twarzy.
Obraz kliniczny: mnogie, białe brodawkowate wykwity, najczęściej pojedyncze ognisko.
W chorobie Bowena nie występują przerzuty do węzłów chłonnych.
Przeczytaj: Nie przegap nowotworu skóry!
Znamię barwnikowe (naevus pigmentosus)
Tylko niektóre postacie znamion usposabiają do rozwoju raka: znamię brzeżne, śródnaskórkowe i mieszane. Zwykle umiejscowione w skórze nieowłosionej dłoni, podeszwowej stronie stóp, w okolicy naturalnych otworów. Jeżeli są narażone na stałe drażnienie mechaniczne stanowią podstawę rozwoju czerniaka.
Elementem codziennej higieny jamy ustnej każdego pacjenta powinna być dokładna obserwacja i kontrola stanu niepokojących zmian w obrębie twarzy, warg i jamy ustnej oraz zgłaszanie ich w czasie częstych wizyt kontrolnych w gabinecie stomatologicznym.
Autor: Witt Kołodziej
Bibliografia dostępna w redakcji.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
