Na temat szczepienia przeciw HPV rozmawiałyśmy z lek. Ewą Pyszkowską-Moczulewską, ginekolog, ekspertką Centrum Medycznego ENEL-MED.
Spis treści:
- Szczepionka przeciw HPV – przed czym chroni?
- Bezpłatne szczepienie przeciwko HPV na NFZ. Komu przysługuje?
- Bezpłatna szczepionka przeciw HPV dla dzieci 14-18 lat
- Refundowana szczepionka przeciwko HPV dla dorosłych
- Jak zapisać się na szczepienie przeciw HPV?
- Czy potrzebne jest skierowanie albo recepta?
- Gdzie można zaszczepić się przeciwko HPV na NFZ?
Przed czym chroni szczepionka przeciw? HPV
Szczepionka przeciw HPV wbrew częstej opinii zapobiega nie tylko rakowi szyki macicy. Wirus brodawczaka ludzkiego, czyli HPV (ang. Human Papilloma Virus), może powodować inne nowotwory, a także brodawki wirusowe na narządach płciowych i krtani (tzw. kłykciny kończyste). Najlepszą formą profilaktyki jest szczepienie.
Rak szyjki macicy zajmuje czwarte miejsce wśród nowotworów złośliwych u kobiet na świecie. To ważny argument za tym, żeby się zaszczepić. Trzeba też podkreślić, że aż 4,5% wszystkich nowotworów złośliwych na świecie ma związek z zakażeniami HPV. Do tej grupy mogą należeć rak odbytu, rak gardła, języka, krtani, sromu, pochwy, prącia, a niedawne badania dowodzą, że rak prostaty może mieć również związek z zakażeniem HPV
– wyjaśnia lek. Ewa Pyszkowska-Moczulewska, ginekolog, ekspertka Centrum Medycznego ENEL-MED
Co więcej, szczepienia przeciwko HPV zapobiegają przetrwałym zakażeniom HPV oraz zmianom przedrakowym narządów płciowych i odbytu, które są związane z onkogennymi typami HPV.
Spektrum działania szczepionek zależy od rodzaju preparatu. Obecnie na polskim rynku są dostępne dwie szczepionki przeciwko HPV:
- 2-walentna szczepionka Cervarix,
- 9-walentna szczepionka Gardasil 9.
Cervarix jest szczepionką 2-walentną, co oznacza, że chroni przed dwoma najbardziej onkogennymi typami wirusa: 16 i 18. Odpowiadają one za 70-80% nowotworów złośliwych wynikających z zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, oraz za ponad 90% przypadków raka szyjki macicy. Szczepionka 9-walentna Gardasil 9 chroni przed typem 16 i 18, a dodatkowo innymi typami HPV, mniej groźnymi, odpowiadającymi np. za powstawanie brodawek wirusowych. Ich leczenie jest uciążliwe, dlatego warto rozważyć skorzystanie ze szczepionki o szerszym spektrum działania
– mówi lekarz.
Obie szczepionki mają porównywalny profil bezpieczeństwa i skuteczność w ochronie przed nowotworami. Można je stosować już u dzieci od 9. roku życia.
Bezpłatne szczepienie przeciwko HPV na NFZ. Komu przysługuje?
Od czerwca 2023 roku w Polsce działa powszechny program bezpłatnych szczepień przeciwko HPV. Jest on skierowany do dziewcząt i chłopców, którzy skończyli 11 lat, a nie skończyli jeszcze 14 lat. Od 1 września 2024 roku do szczepień w ramach programu są uprawnione dzieci od 9. roku życia do ukończenia 14. roku życia.
Wiek 11-14 jest optymalny dla zaszczepienia przeciwko HPV, ponieważ wyprzedzamy czas rozpoczęcia współżycia seksualnego, które jest główną drogą zakażenia wirusem. Schemat szczepienia obejmuje w tym przypadku podanie mniejszej liczby dawek, bo 2, a nie 3 jak w innych grupach. W tym wieku jest również lepsza odpowiedź poszczepienna niż u starszych osób. Mówiąc inaczej, szczepienie jest najkorzystniejsze właśnie dla tej grupy wiekowej
– wyjaśnia lek. Ewa Pyszkowska-Moczulewska.
Zapisując dziecko na szczepienie przeciw HPV, można wybrać jedną z dwóch dostępnych szczepionek: Cervarix lub Gardasil 9. Obie są bezpłatne. Odstęp pomiędzy dawkami wynosi od 6 do 12 miesięcy.
Obecnie 20-letnie obserwacje osób zaszczepionych wskazują na utrzymywanie się przez tak długi czas odporności poszczepiennej, dlatego aktualnie nie podaje się dawek uzupełniających. Dla dzieci, które przyjmą pierwszą dawkę przed ukończeniem 14 roku życia, druga dawka szczepionki jest również w pełni refundowana.
Bezpłatna szczepionka przeciw HPV do 18 roku życia. Jaki warunek trzeba spełnić?
Szczepienie przeciwko HPV jest zalecane również powyżej 14 roku życia. Wszystkie dzieci do 18. roku życia, które nie są objęte programem, mogą otrzymać bezpłatne szczepienie. W tym przypadku refundowany jest tylko jeden preparat przeciw HPV: Cervarix.
Należy spełnić jeden warunek. Wymagana jest e-recepta na szczepionkę (w programie bezpłatnych szczepień HPV recepta nie jest konieczna). Preparat należy samodzielnie odebrać w aptece, okazując receptę lub kod. Następnie rodzic umawia dziecko na szczepienie w przychodni POZ i przynosi ze sobą szczepionkę w ustalonym terminie.
Refundowana szczepionka przeciwko HPV dla dorosłych
Kolejne grupy, u których zalecane jest szczepienie przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego, to osoby dorosłe:
- w wieku 18-26 lat niezaszczepione wcześniej,
- w wieku 27-45 lat, które mogą odnieść korzyść z leczenia (więcej: Szczepienia HPV u kobiet – kiedy są najkorzystniejsze?).
Po 18. roku życia szczepionka Cervarix może być zakupiona z 50% odpłatnością w aptece. W tej chwili cena wynosi około 140 zł za jedną dawkę. Preparat Gardasil 9 jest bezpłatny tylko w ramach programu szczepień przeciw HPV i nie jest poza tym objęty żadną refundacją. W związku z tym cena za jedną dawkę szczepionki 9-walnentnej dla osób od 14 roku życia wynosi około 500 zł.
Na szczepienie przeciwko HPV mogą zdecydować się zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Pełen cykl obejmuje 3 dawki. Każda osoba dorosła, która planuje się zaszczepić, powinna wcześniej udać się po receptę od lekarza POZ. Następnie preparat wystarczy kupić w aptece i zapisać się do przychodni na szczepienie.
Jak zapisać się na szczepienie przeciw HPV?
Aby umówić dziecko na szczepienie przeciw HPV w ramach programu bezpłatnych szczepień, możesz skorzystać z jednej z kilku możliwości:
- przez Internetowe Konto Pacjenta,
- przez aplikację mojeIKP,
- dzwoniąc na infolinię: 800 100 101 (w godzinach od 8.00–18.00),
- zgłaszając się do przychodni POZ.
W pozostałych przypadkach zapisów dokonuje się bezpośrednio w przychodni POZ.
Czy potrzebne jest skierowanie albo recepta?
Skierowanie na szczepienie przeciw HPV nie jest wymagane, ale w niektórych przypadkach należy mieć receptę od lekarza. W przypadku dzieci w wieku 11-14 lat nie jest potrzebna recepta, można zgłosić się bezpośrednio na szczepienie poprzez m.in. IKP. W pozostałych przypadkach recepta jest niezbędna. Wystawi ją lekarz POZ.
Gdzie można przyjąć szczepienie przeciwko HPV na NFZ?
Szczepienie przeciwko HPV można przyjąć w punkcie szczepień przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Należy wcześniej umówić się na wizytę. Przed podaniem preparatu lekarz kwalifikuje do szczepienia. Ważne jest, aby pacjent nie był w trakcie ostrej infekcji z silnymi objawami (np. grypa, angina, nieżyt jelit). Niewielki katar nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia.
Dotychczas na stronie internetowej pacjent.gov.pl była dostępna mapa z przychodniami, w których można bezpłatnie zaszczepić się przeciwko HPV. Od 1 września 2024 wszystkie przychodnie POZ powinny realizować szczepienia przeciwko HPV.
Jeśli chciałbyś zachęcić dziecko do szczepienia, ale nie wiesz, jak to zrobić, skorzystaj z poradnika przygotowanego przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH-PIB: Przewodnik dla rodziców i lekarzy. Jak rozmawiać z nastolatkami o szczepieniach
Czytaj także:
Jak długo można żyć z HPV?
Szczepionki przeciw HPV powodują objawy neurologiczne i bezpłodność? Pytamy specjalistkę o ich bezpieczeństwo
Szczepienia przeciw HPV dla chłopców
Kobiety powinny szczepić się przeciw HPV. Ekspertka wskazuje, dla kogo jest to najkorzystniejsze rozwiązanie
Specjalista położnictwa i ginekologii. Ukończyła Akademię Medyczną we Wrocławiu. Ekspertka Centrum Medycznego ENEL-MED.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
