Szczepienia przeciw HPV skierowane są głównie do dzieci i nastolatków, którzy nie rozpoczęli jeszcze współżycia seksualnego, aby podać preparat zanim zetkną się z wirusem. Do zakażeń dochodzi zwykle w krótkim czasie po rozpoczęciu aktywności płciowej. Czy dorosła kobieta również może się zaszczepić przeciwko HPV i czy w ogóle odniesie z tego korzyści? Zdecydowanie tak. Duże znacznie ma to, w jakim wieku planuje się zabezpieczyć. Szczepienie jest zalecane nawet w przypadku nieprawidłowych wyników cytologii oraz rozpoznanych zmian przednowotworowych.
Spis treści:
- Czym jest HPV i jakie choroby wywołuje?
- Jak przebiega szczepienie przeciw HPV u dorosłych?
- Korzyści ze szczepienia przeciw HPV u dorosłych kobiet. Dlaczego warto?
- Kiedy kobieta powinna zaszczepić się przeciwko HPV?
- Czy warto zaszczepić się w czasie aktywnego zakażenia HPV?
- Zły wynik cytologii a szczepienie przeciwko HPV
- Przeciwwskazania do szczepienia HPV u kobiet
Czym jest HPV i jakie choroby wywołuje?
HPV (ang. Human Papilloma Virus), inaczej wirus brodawczaka ludzkiego, to grupa niemal 200 typów wirusa, z których niektóre wywołują groźne nowotwory. W zależności od rodzaju patogen może odpowiadać za zmiany przednowotworowe oraz raka szyjki macicy, odbytu, sromu, pochwy, prącia, krtani, języka, a także brodawki wirusowe na narządach płciowych i krtani (tzw. kłykciny kończyste). HPV przenosi się głównie drogą płciową (zarówno podczas klasycznego współżycia, jak i oralnego czy analnego).
Szacuje się, że większość dorosłych osób miała kontakt z tym wirusem, jednak nie u wszystkich doprowadza on do rozwoju zmian nowotworowych. Statystyki są mimo wszystko przykre. Co roku około 3 tys. kobiet dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy – prawie wszystkie przypadki tego nowotworu wynikają z wcześniejszego zakażenia HPV.
Najlepszą formą profilaktyki jest szczepienie. W krajach, w których przed kilkunastu laty wprowadzono powszechny program szczepień przeciw HPV, niemal całkowicie udało się wyeliminować zachorowania na raka szyjki macicy.
Jak przebiega szczepienie przeciw HPV u dorosłych?
Eksperci zalecają szczepienie przeciwko HPV u dorosłych do 26. roku życia, którzy wcześniej nie byli zaszczepieni przeciwko HPV, oraz od 27 do 45 roku życia, jeżeli mogą odnieść korzyść ze szczepienia. Cały cykl obejmuje trzy dawki (należy je przyjąć w ciągu 1 roku). Na rynku są dostępne dwa preparaty:
- 2-walentna szczepionka Cervarix (z 50% refundacją) - chroni przed najbardziej onkogennymi typami HPV: 16 i 18,
- 9-walentna szczepionka Gardasil 9 (pełna odpłatność) - chroni przed onkogennymi typami HPV: 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58, oraz nieonkogennymi typami HPV, odpowiadającymi za wystąpienie brodawek wirusowych: 6, 11.
Każda osoba dorosła, która planuje się zaszczepić, powinna wcześniej udać się po receptę od lekarza POZ. Następnie preparat wystarczy kupić w aptece i zapisać się do przychodni na szczepienie.
Przed szczepieniem przeciw HPV nie są wymagane żadne badania jak np. test na HPV, cytologia, test ciążowy ani badanie ginekologiczne.
Korzyści ze szczepienia przeciw HPV u dorosłych kobiet. Dlaczego warto?
Szczepienie zapobiega przetrwałym zakażeniom HPV, czyli takim, z którymi organizm nie poradził sobie samodzielnie i wirus zaczął się namnażać. To niebezpieczny scenariusz, który może dać początek nowotworowi. Szczepionka zapobiega więc zmianom przedrakowym i chorobom nowotworowym powiązanym z zakażeniem HPV, zwłaszcza rakowi szyjki macicy. Warto przypomnieć, że śmiertelność na świecie z powodu tego nowotworu sięga aż 50%.
Wiemy, że jednym typem HPV można zarazić się więcej niż raz w życiu. Dlatego dorosłe osoby aktywne seksualnie (kobiety i mężczyźni) mogą odnieść korzyści ze szczepienia. Co więcej, nawet kobiety zakażone wirusem brodawczaka ludzkiego, czy z rozpoznanym i leczonym stanem przedrakowym szyjki macicy mogą odnieść korzyści z przyjęcia szczepionki. Po szczepieniu jest mniejsze ryzyko nawrotu zmian chorobowych, ale też mniejsze ryzyko zakażenia nowymi serotypami HPV w przyszłości
– wyjaśnia lek. Ewa Pyszkowska-Moczulewska, ginekolog, ekspertka Centrum Medycznego ENEL-MED.
Kontaktu z HPV trudno uniknąć. Szacuje się, że większość aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn było lub będzie zakażonych tym patogenem w ciągu swojego życia. Nawet u 20% osób w tej grupie rozwinie się zakażenie przetrwałe.
Kiedy dorosła kobieta powinna zaszczepić się przeciwko HPV?
Szczepionkę przeciwko HPV może przyjąć każdy od 9 roku życia, a górnej granicy wieku nie podano. Statystyki jednak pokazują, że połowa zakażonych aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn to osoby w wieku 15-25 lat, dlatego im wcześniej zostanie przyjęta szczepionka, tym lepiej.
Eksperci uważają, że u kobiet w wieku 27-45 lat, zalecane jest szczepienie przeciwko HPV, gdy wynikają z niego korzyści. Co się za tym kryje? Na to pytanie nie ma jednej dobrej odpowiedzi, a każdy przypadek powinien być indywidualnie omówiony z lekarzem.
Przypuszcza się, że dojrzała kobieta, która miała przez lata wielu partnerów, jej cytologa nie budzi zastrzeżeń, nie wykryto u niej zakażenia onkogennym typem HPV, prawdopodobnie miała styczność z różnymi typami wirusa i wykształciła już dobrą odporność. U takiej pacjentki potencjalne korzyści z przyjęcia szczepionki będą mniejsze niż u kobiety w podobnym wieku, która nie miała partnera lub miała jednego, a być może planuje to zmienić. To wszystko wymaga przedyskutowania z lekarzem. W przypadku młodszych pacjentek zaleca się, aby szczepić wszystkie kobiety
– wyjaśnia lek. Ewa Pyszkowska-Moczulewska, ginekolog.
Czy warto zaszczepić się w czasie aktywnego zakażenia HPV?
Chociaż szczepienie HPV nie wpływa na istniejące zakażenie ani na jego dalszy przebieg, to nie oznacza, że nie ma potencjalnych korzyści. Kobieta może skorzystać również wtedy, gdy wykryto u niej zakażenie brodawczakiem.
W tej chwili określa się dosyć jasno, że podanie szczepionki przeciw HPV nie zmienia przebiegu aktualnego zakażenia, natomiast stwarza niższe ryzyko nawrotu zmian chorobowych po wyleczeniu oraz ponownego zakażenia innymi serotypami wirusa. Maleje również zagrożenie zakażeniem przetrwałym, które może przyczynić się do rozwoju raka. Dlatego aktywne zakażenie nie stoi na przeszkodzie, aby kobieta się zaszczepiła. Nadal warto to zrobić
– wyjaśnia ginekolog.
Czy zły wynik cytologii jest przeciwwskazaniem do szczepienia przeciwko HPV?
Nie, nieprawidłowy wynik badania cytologicznego nie jest podstawą do rezygnacji ze szczepienia przeciw HPV. Szczepionka zmniejsza ryzyko nawrotu zmian chorobowych po wyleczeniu, dlatego jest skuteczną formą profilaktyki. Dotyczy to kobiet, które nie były wcześniej zaszczepione.
Pamiętaj, że szczepienie przeciwko HPV nie zastępuje cytologii. Nadal należy regularnie wykonywać badanie (przynajmniej co 3 lata).
Przeciwwskazania do szczepienia HPV u kobiet
Szczepienie przeciwko HPV jest uważane za bezpieczne i dobrze tolerowane. Istnieje jednak kilka przeciwwskazań.
Nie zaleca się podawania szczepionki przeciw HPV kobietom w ciąży, głównie ze względu na brak wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w tej grupie. Ale już karmienie piersią nie stanowi przeciwwskazania
– wyjaśnia lekarka.
Poza tym ciężka reakcja alergiczna, która wystąpiła po podaniu wcześniejszej dawki szczepionki, jest przeszkodą, aby kontynuować cykl. Wśród przeciwwskazań wymienia się też ostrą infekcję o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu, np. angina, grypa, nieżyt jelit.
Niewielkie przeziębienie czy katar nie są przeciwwskazaniem do szczepienia przeciw HPV
– przypomina ekspertka.
Niektórych może zastanawiać to, czy niska odporność wyklucza możliwość zaszczepienia się przeciwko HPV. Okazuje się, że nie. Niedobory odporności nie tylko nie są przeciwwskazaniem do szczepienia przeciwko HPV, a nawet powinny skłonić do wizyty w punkcie szczepień. Według ekspertów to jeden z czynników ryzyka rozwoju raka szyjki macicy.
Czytaj także:
Jak długo można żyć z HPV?
Szczepienia przeciw HPV dla chłopców
Szczepienie przeciw HPV na NFZ
Szczepionki przeciw HPV powodują objawy neurologiczne i bezpłodność? Pytamy specjalistkę o ich bezpieczeństwo
Specjalista położnictwa i ginekologii. Ukończyła Akademię Medyczną we Wrocławiu. Ekspertka Centrum Medycznego ENEL-MED.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
