Budzisz się rano ze sklejonymi powiekami, a w ciągu dnia oczy pieką i swędzą. Masz wrażenie, jakby znalazł się w nich piasek, więc nie możesz się powstrzymać, żeby ich nie trzeć. Ostre światło razi cię i sprawia ból, a łzy przynoszą tylko chwilową ulgę. Jeśli masz takie objawy, to najprawdopodobniej cierpisz na zapalenie spojówek. Mogło ono zostać spowodowane przez alergeny, nadwrażliwość na słońce lub różnego rodzaju drobnoustroje.
Bywa też, że jest efektem tzw. zespołu suchego oka. We wszystkich przypadkach objawy wyglądają podobnie. Dlatego trudno ci będzie samej rozpoznać, co spowodowało kłopoty z oczami. Dopiero okulista po przeprowadzeniu badań może określić, skąd wziął się problem. Dlatego, jeśli w ciągu trzech dni dolegliwości nie ustąpią, idź na konsultację do specjalisty (do okulisty nie jest potrzebne skierowanie).
Podczas wizyty opowiedz, jaki kolor ma wydzielina z oka, czy oczy bardziej pieką, czy swędzą, czy występuje światłowstręt i obrzęk powiek – takie informacje pomogą w postawieniu diagnozy. Nie traktuj zapalenia spojówek jako banalnego schorzenia. Zdarza się, że zlekceważone prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego, które może spowodować jaskrę lub zapalenie rogówki.
Gdy winne są alergeny
Jeśli oczy przede wszystkim cię swędzą (czasami jednak trudno odróżnić świąd od pieczenia), rano są sklejone białą wydzieliną, powieki są spuchnięte, a w dodatku leci ci z nosa i kichasz albo kaszlesz, choć nie masz innych objawów infekcji (np. gorączki), to najprawdopodobniej spojówki zostały podrażnione przez alergeny.
Jest to dolegliwość często pojawiająca się o tej porze roku. Nosi co prawda nazwę „wiosennego zapalenia spojówek”, ale utrzymuje się zwykle tak długo, jak długo trwa okres pylenia różnych roślin, czyli aż do jesieni (wiosną zwykle uczulają pyłki drzew, latem z kolei pylą trawy i zboża). Jak obliczyli alergolodzy prowadzący badania w czterech ośrodkach w Polsce, aż 82 proc. ich pacjentów ma dokuczliwe objawy alergii oczu.
Jak zapobiegać?
Gdy wiesz, że co roku spotykają cię tego typu problemy, możesz przed okresem pylenia stosować krople nawilżające oko (pomagają chronić gałkę oczną przed szkodliwymi substancjami) lub przeciwalergiczne, żeby nie dopuścić do podrażnienia spojówek. Wybierz się też na wizytę do alergologa i zapytaj o możliwość odczulania (można je zacząć dopiero wtedy, gdy wyleczysz stan zapalny i gdy skończy się okres pylenia). Po takim leczeniu już
w przyszłym sezonie powinnaś odczuć ulgę.
Uwaga na słońce!
Jeśli nie masz alergii, ale objawy podobne jak przy alergicznym zapaleniu spojówek, być może oczy zostały podrażnione przez słońce. Winne są jaskrawy blask oraz promieniowanie ultrafioletowe. Nie tylko podrażniają spojówki, ale uszkadzają białka tworzące soczewkę oka (a jej komórki w przeciwieństwie do innych komórek organizmu nie regenerują się). To może prowadzić do wcześniejszego powstania zaćmy i do zwyrodnienia plamki żółtej (AMD).
Jak zapobiegać zapaleniu spojówek?
Zaopatrz się w duże, przylegające do twarzy okulary przeciwsłoneczne (im większe szkła, tym mniej promieniowania wpuszczą do oka). Ale nie kupuj ich na straganie! Takie okulary zwykle są zrobione ze zwyczajnego kawałka plastiku, który tylko pozornie chroni przed słońcem. W rzeczywistości sprawia, że osłonięta ciemnym „szkłem” źrenica się rozszerza i więcej szkodliwego promieniowania dostaje się do oczu.
Tylko okulary z odpowiednim certyfikatem (np. kupione w zakładzie optycznym) są zaopatrzone w odpowiedni filtr, a nie jedynie naklejkę z napisem „UV” na szkłach. Sprawdź też, czy zawierają zarówno filtr UVB, jak i UVA (wiele okularów chroni tylko przed jednym rodzajem promieniowania). Używaj też soczewek kontaktowych z filtrami (ale okulary noś dodatkowo, bo soczewka chroni tylko niewielki fragment gałki ocznej). W słoneczne dni możesz wpuścić do oczu nawilżające krople z filtrem UV (Hyabak Protector).
Gdy oko jest zbyt suche
Jeśli w ciepłe dni dużo przebywasz w klimatyzowanych pomieszczeniach, jeździsz samochodem z klimatyzacją, w dodatku w ciągu dnia długo siedzisz przed komputerem, możesz cierpieć na tzw. zespół suchego oka. Klimatyzacja wysusza oczy tak samo jak kaloryfery, a podczas długotrwałego wpatrywania się w ekran komputera lub telewizora zbyt rzadko mrugasz.
Dochodzi wówczas do przerwania filmu łzowego, czyli ochronnej warstwy, która chroni gałkę oczną przed brudem, bakteriami, kurzem czy alergenami. Oczy stają się wówczas bardziej podatne na podrażnienia i infekcje. Z kolei klimatyzacja, w której nie wymienia się regularnie filtrów i nie czyści się instalacji, bywa siedliskiem brudu, kurzu, bakterii i grzybów. W tym wypadku, oprócz zapalenia spojówek, mogą pojawić się też inne objawy, np. ból głowy czy kaszel.
Jak zapobiegać?
Sprawdź stan klimatyzacji w samochodzie i staraj się nie korzystać z niej bez potrzeby. Używaj nawilżających kropli do oczu, tzw. sztucznych łez. Nawilżaj cały organizm od środka, czyli pij w ciągu dnia ok. 2 l płynów, a wieczorem rób chłodne kompresy na oczy ze słabego roztworu herbaty.
Infekcja wirusowa
Wystarczy, że w pobliżu ciebie ktoś kichnie, a ciebie zaczynają piec oczy? Adenowirusy wywołujące przeziębienie mogą spowodować też wirusowe zapalenie spojówek. Przy tej infekcji oprócz zaczerwienionych oczu, wodnistej wydzieliny i łzawienia możesz zauważyć powiększone węzły podżuchwowe i przyuszne. Zakażenie wirusowe zwykle ma łagodny przebieg i mija samo po kilku dniach.
Jak zapobiegać?
Myj często ręce, nie trzyj powiek palcami, zwłaszcza gdy masz kontakt z osobami przeziębionymi.
Zakażenie bakteryjne
Wywołują je bakterie różnego typu, np. gronkowce lub paciorkowce. Z oczu sączy się wówczas ropna, zielonkawa wydzielina.
Jak zapobiegać?
Jeśli nosisz szkła kontaktowe, czyść je tak często, jak należy, nie dotykaj okolic oczu brudnymi rękami, nie trzyj powiek palcami.
Dorota Mirska-Królikowska
Konsultacja: lek. med. Alicja Dreksler-Tkacz
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
