Prawo do ochrony zdrowia i równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej gwarantuje nam Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Aby móc z niego skorzystać i mieć bezpłatny dostęp do służby zdrowia musisz być ubezpieczona.
Ubezpieczony, czyli kto?
Ubezpieczonym jest każda osoba, która:
- podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego (np. pracownik, osoba, prowadząca firmę, emeryt, rencista, osoba bezrobotna);
- jest członkiem rodziny osoby ubezpieczonej i została zgłoszona do ubezpieczenia.
Do ubezpieczenia zdrowotnego zgłasza cię osoba, która płaci za ciebie składkę na ubezpieczenie zdrowotne (tzw. płatnik). Jest nim np.:
- pracodawca – gdy jesteś pracownikiem lub pracujesz na umowę zlecenie;
- szkoła lub uczelnia wyższa – dla uczniów i studentów, którzy nie podlegają ubezpieczeniu z innego tytułu (np. jako członek rodziny) lub ukończyli 26 lat;
- urząd pracy – jeżeli zarejestrowałaś się jako osoba bezrobotna;
- KRUS – gdy jesteś rolnikiem lub domownikiem rolnika;
- ZUS lub KRUS – w przypadku emerytów i rencistów.
Uwaga! Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą, to ty musisz zgłosić siebie do ubezpieczenia zdrowotnego.
Warto wiedzieć. Jeśli pracujesz na umowie o dzieło możesz ubezpieczyć się dobrowolnie.
Kogo z rodziny możesz zgłosić do ubezpieczenia
Jeżeli masz dzieci lub męża, który pracuje na umowie o dzieło albo jest bezrobotny, nie mają oni własnego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego i należy ich zgłosić do ubezpieczenia. W takim przypadku powinnaś poinformować swojego pracodawcę, by to zrobił. Masz na to 7 dni od zaistnienia okoliczności, które spowodowały konieczność takiego zgłoszenia (np. mąż stracił pracę).
Do ubezpieczenia jako członka rodziny możesz zgłosić:
- dziecko (własne, współmałżonka, przysposobione, wnuka, dziecko obce, dla którego jesteś rodziną zastępczą lub które u ciebie przebywa w ramach rodzinnego domu dziecka). Możesz je zgłosić, do ukończenia przez nie 18 lat , a jeśli się uczy - 26 lat. Bez względu na wiek można zgłosić dziecko jeżeli ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności
- współmałżonka,
- wstępnych (rodziców, dziadków), którzy pozostają z tobą we wspólnym gospodarstwie domowym.
Musisz podać pracodawcy dane osoby, którą zgłaszasz: imię, nazwisko, adres, numer PESEL.
Formularz – druk ZUS ZCNA – wypełni i wyśle do ZUS twój zakład pracy.
Warto wiedzieć. Objęcie osoby bliskiej ubezpieczeniem nie wiąże się z podwyższeniem składki zdrowotnej.
Gdy prowadzisz własną firmę, to ty dokonujesz zgłoszenia rodziny do ubezpieczenia w ZUS.
Dowodem ubezpieczenia jest zaświadczenie wydane przez pracodawcę lub dowód opłacenia przez niego składki zdrowotnej. Dokumenty są ważne w miesiącu, w którym je wystawiono plus 30 dni.
Uwaga! Jeżeli żyjesz w konkubinacie, nie możesz ubezpieczyć swojego partnera ( i na odwrót), ponieważ ZUS nie uznaje takich związków.
Ubezpieczenie za pośrednictwem urzędu pracy
Po stracie pracy jeszcze przez 30 dni jesteś objęta ubezpieczeniem zdrowotnym. Jeśli dalej chcesz korzystać z bezpłatnej opieki medycznej, musisz zarejestrować się w urzędzie pracy. Wtedy ubezpieczenie zdrowotne opłaci za ciebie urząd i to niezależnie od tego, czy masz prawo do zasiłku, czy nie.
Jeżeli utracisz status osoby bezrobotnej, jednocześnie przestaniesz być ubezpieczona. A wtedy, gdy zachorujesz, za leczenie będziesz musiała zapłacić z własnej kieszeni.
Status bezrobotnego możesz stracić:
- na 120 dni, gdy odmówisz podjęcia pracy,
- na 180 dni, gdy zrobisz to po raz drugi,
- na 270 dni, gdy odmówisz po raz trzeci.
Ważne. Aby odzyskać status osoby bezrobotnej, musisz po tym czasie ponownie się zarejestrować.
Dowodem ubezpieczenia jest zaświadczenie z urzędu pracy o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego. Podana jest na nim data, do której ubezpieczenie obowiązuje.
Co to jest zgłoszenie wsteczne
Może się zdarzyć, że nie zostałaś zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego, chociaż masz do tego prawo (np. jesteś niepracującą żoną pracownika, ale mąż nie zgłosił cię do ubezpieczeniu zdrowotnemu jako członka rodziny), a potrzebujesz porady lekarza. Co wtedy? Musisz złożyć w przychodni oświadczenie, że masz prawo do świadczeń zdrowotnych. NFZ nie będzie żądał od ciebie pieniędzy, o ile zostaniesz, na wniosek osoby ubezpieczonej (np. męża) zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego przez płatnika składek czyli np. pracodawcę, gdy mąż jest pracownikiem, zleceniodawcę – jeśli pracuje na umowę zlecenie, czy ZUS bądź KRUS w przypadku emeryta lub rencisty.
Takie wsteczne zgłoszenie musi nastąpić w terminie:
- 30 dni od skorzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej,
- 30 dni od momentu, gdy NFZ powiadomi cię o dochodzeniu od ciebie kosztów tych świadczeń.
Kiedy stracisz prawo do świadczeń
Jeśli stracisz pracę, jednocześnie stracisz tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego i zostaniesz z niego wyrejestrowana wraz rodziną. Po 30 dniach od tego momentu wygaśnie prawo do świadczeń z opieki zdrowotnej. To znaczy, jeśli będziesz potrzebowała pomocy lekarza, trzeba będzie za nią zapłacić. Od tej zasady są wyjątki.
Prawa do bezpłatnej opieki nie stracą:
- uczniowie, studenci i doktoranci. To uprawnienie przysługuje im jeszcze przez: 6 miesięcy od zakończenia nauki w szkole ponadgimnazjalnej albo skreślenia z listy uczniów tej szkoły, a w przypadku studentów – przez 4 miesiące od ukończenia studiów lub studiów doktoranckich albo skreślenia z listy studentów lub uczestników studiów doktoranckich;
- osoby ubiegające się o przyznanie emerytury lub renty (wraz z członkami rodziny) przez czas trwania postępowania o przyznanie tych swiadczeń;
- osoby pobierające zasiłek przyznany na podstawie przepisów o ubezpieczeniu chorobowym lub wypadkowym.
Jak się ubezpieczyć dobrowolnie
Jeśli z jakichś względów nie podlegasz obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnym, a chcesz korzystać z bezpłatnych świadczeń medycznych, możesz ubezpieczyć się dobrowolnie. Dotyczy to np. osób pracujących na umowę o dzieło oraz bezrobotnych, ale nie zarejestrowanych.
Warto wiedzieć. Jeżeli masz niskie dochody uprawniające do korzystania z pomocy społecznej, zanim złożysz wniosek o dobrowolne ubezpieczenie, sprawdź, czy nie możesz uzyskać prawa do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie decyzji wójta (burmistrza, prezydenta) gminy w której mieszkasz .
Musisz złożyć wniosek
Formularz dostaniesz w NFZ albo znajdziesz na stronie www.nfz.pl. Trzeba go wypełnić w dwóch egzemplarzach. Dokument składasz w oddziale wojewódzkim funduszu właściwym dla twojego miejsca zamieszkania lub jego delegaturze. Musisz mieć przy sobie dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający twoją tożsamość. Jeśli wcześniej byłaś objęta ubezpieczeniem, weź dokument potwierdzający ostatni okres ubezpieczenia (np. w przypadku umowy o pracę będzie to świadectwo pracy, przy umowie zlecenie – umowę z drukiem ZUS ZUA lub ZUS ZWUA, w przypadku firmy – druk ZUS ZWUA oraz ZUS ZWPA potwierdzony przez ZUS, wykreślenie z ewidencji działalności gospodarczej) i dokument potwierdzający opłaconą składkę zdrowotną z ostatniego tytułu ubezpieczenia (np. druk ZUS RMUA).
Po przedstawieniu wniosku dostaniesz umowę do podpisu.
Umowę może zawrzeć w twoim imieniu także pełnomocnik, o ile ma pisemne pełnomocnictwo, w którym upoważniasz go do podpisania umowy. Pełnomocnictwo powinno zawierać dane (imię i nazwisko, numer PESEL, serię i numer dowodu osobistego, adres zamieszkania) twoje i pełnomocnika. Pełnomocnik powinien okazać dowód tożsamości.
Następnie składasz druk ZUS ZZA z kodem ubezpieczenia 24 10 XX we właściwym dla swojego miejsca zamieszkania oddziale ZUS-u. Musisz to zrobić w ciągu 7 dni od zawarcia umowy z NFZ.
Za każdy miesiąc ubezpieczenia masz obowiązek składać deklarację rozliczeniową ZUS DRA – do 10. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni (np. za listopad do 10 grudnia).
Wymagana opłata dodatkowa
Warunkiem objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym jest wniesienie opłaty dodatkowej. Jej wysokość zależy od przerwy w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek (sprawdzisz to w NFZ ).
Jeżeli przerwa wynosiła nieprzerwanie:
- od 3 miesięcy do roku – opłata dodatkowa wynosi 20 proc. dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki;
- powyżej roku do 2 lat – 50 proc. tych dochodów,
- powyżej 2 lat do 5 lat – 100 proc.,
- powyżej 5 lat do 10 lat – 150 proc.,
- powyżej 10 lat – 200 proc.
Nie ponoszą tej opłaty m.in. cudzoziemcy spoza UE studiujący w Polsce a także osoby uczestniczące w kursach języka polskiego oraz kursy przygotowawcze do podjęcia nauki w języku polskim.
Opłatę dodatkową wpłacasz na numer konta bankowego właściwego oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Pamiętaj, żeby zapłacić przed podpisaniem umowy.
Uwaga! W uzasadnionych przypadkach możesz złożyć wniosek (wraz z dokumentacją potwierdzającą sytuację materialną, rodzinną i zdrowotną) do dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ o zwolnienie z opłaty lub rozłożenie jej na raty (maksymalnie na rok).
Składka na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne
Składka na ubezpieczenie dobrowolne jest miesięczna (nie może być opłacana np. kwartalnie) i niepodzielna (musi być opłacana w pełnej wysokości niezależnie od dnia, od którego obowiązuje umowa). Musisz ją zapłacić do 15 dnia następnego miesiąca kalendarzowy za miesiąc poprzedni (np. za listopad do 15 grudnia). Wpłacasz ją na konto ZUS po otrzymaniu indywidualnego numeru konta.
Uwaga! Jeżeli nie opłacisz składki w terminie – umowa wygaśnie.
Wysokość składki
Wysokość składki wynosi 9 proc. podstawy jej wymiaru. Stanowi ją przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku. Podstawę wymiaru ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Monitorze Polskim. Znajdziesz ją na stronie GUS (www.stat.gov.pl) po 15. dniu miesiąca rozpoczynającego kolejny kwartał.
Składka na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne w miesiącach październik, listopad, grudzień 2018 r. wynosi 434,05 zł za każdy miesiąc.
W przypadku cudzoziemców, którzy są studentami spoza UE , duchownymi spoza UE aczy odbywają kursy języka polskiego podstawą wymiaru składki jest kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych (620 zł); wysokość składki to 55,80 zł.miesięcznie.
Dla wolontariuszy podstawa wymiaru składki wynosi 2100 zł (minimalne wynagrodzenie), a wysokość składki: 189 zł miesięcznie.
Uwaga! Nie możesz się ubezpieczyć dobrowolnie w Polsce, jeśli jesteś objęta powszechnym systemem ubezpieczenia zdrowotnego w jednym z krajów Unii albo państw EFTA(np. w Norwegii czy Islandii).
Ubezpieczenie dobrowolne członka rodziny
Aby zgłosić do dobrowolnego ubezpieczenia członka rodziny, powinnaś przedstawić akt małżeństwa (w przypadku współmałżonka), legitymację szkolną lub studencką, albo zaświadczenie o kontynuowaniu nauki gdy chodzi o dziecko. Pamiętaj, że nie mogą oni podlegać obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. Ubezpieczenie członka rodziny nie wiąże się z dodatkową składką.
Powinnaś też, w ciągu 7 dni od podpisania umowy, złożyć druk ZUS ZCNA w ZUS. Składki na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne należy wpłacać na przydzielony przez ZUS numer rachunku składkowego. Pamiętaj, by robić to terminowo.
Uwaga! Umowa wygasa po miesiącu niepłacenia składek.
Jak zrezygnować z dobrowolnego ubezpieczenia
Musisz złożyć pisemny wniosek w tej sprawie we właściwym oddziale Narodowego Funduszu Zdrowia. W wypowiedzeniu umowy określ datę, z którą następuje rozwiązanie i dołącz dowody opłaconych składek (lub wydruk składek z ZUS) za okres trwania umowy.
Jeżeli rezygnujesz, bo zostałaś objęta obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym – dołącz także dokument, który to potwierdzi.
Po rozwiązaniu umowy w NFZ, należy ją wyrejestrować we właściwym oddziale ZUS. Masz na to 7 dni.
Dowód ubezpieczenia, czyli jak potwierdzić prawo do świadczeń opieki zdrowotnej
Jeśli chcesz dostać się do lekarza w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, najpierw musisz potwierdzić swoją tożsamość.Możesz to zrobić, okazując:
- dowód osobisty, paszport albo prawo jazdy;
- legitymację szkolną – jeżeli nie ukończyłeś 18 lat.
- w przypadku dziecka do 6. roku życia – jego tożsamość może potwierdzić rodzic lub opiekun, składając ustne lub pisemne oświadczenie.
Rejestratorka potwierdzi twoje prawo do ubezpieczenia na podstawie twojego numeru PESEL w systemie elektronicznej Weryfikacji Uprawnień Świadczeniobiorców (eWUŚ).
Gdy okaże się, że nie ma cię w systemie (może się tak zdarzyć, mimo, że opłacasz składki), to ubezpieczenie potwierdzi również:
- legitymacja ubezpieczeniowa z aktualnym wpisem zakładu pracy (ważny miesiąc!) lub druk RMUA (nie dotyczy osób przebywających na urlopie bezpłatnym powyżej 30 dni) – gdy jesteś pracownikiem);
- druk zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego i aktualny dowód wpłaty składki na to ubezpieczenie;
- zaświadczenie lub legitymacja podstemplowaną przez KRUS i dowód opłacenia składki za ostatni kwartał – gdy jesteś ubezpieczona w KRUS;
- legitymacja emeryta lub rencisty, jeśli pobierasz któreś z tych świadczeń;
- aktualne zaświadczenie z urzędu pracy o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego, gdy jesteś osobą bezrobotną;
- umowa z NFZ i dokument potwierdzający zgłoszenie do ubezpieczenia (druk ZUS ZZA) z aktualnym dowodem wpłaty składki – gdy płacisz ubezpieczenie dobrowolnie. Dla członków jej rodziny– egzemplarz umowy, druk ZUS ZCNA, w którym wymienieni są członkowie rodziny oraz dowód opłacenia (przez osobę ubezpieczoną) składki za ostatni miesiąc.
Uwaga! Nawet, jeśli system cię nie znajdzie a nie masz innego dokumentu, który potwierdzi prawo do ubezpieczenia nie masz, nie zostaniesz bez pomocy. Będziesz jednak musiała złożyć pisemne oświadczenie, że jesteś ubezpieczona. Legitymację lub dowód ubezpieczenia należy dostarczyć w ciągu 7 dni od wizyty u lekarza (30 dni – jeżeli byłaś w szpitalu). Wystarczy, że faksem prześlesz przychodni kserokopię dokumentu.
Kto ma prawo do korzystania ze świadczeń bez ubezpieczenia
Prawo do bezpłatnej opieki osoby, które nie są ubezpieczone, mają polskie obywatelstwo i mieszkają w Polski:
- dzieci i młodzież do ukończenia 18. roku życia;
- kobiety w okresie ciąży, porodu i połogu;
- osoby w trudnej sytuacji materialnej (gdy dochód na członka rodziny nie przekracza 514 zł lub 634 w gospodarstwach jednoosobowych) na podstawie pisemnej zgody władz miasta (gminy); Masz prawo do bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej przez 90 dni od dnia złożenia wniosku.
- posiadacze Karty Polaka, gdy w nagłych wypadkach muszą skorzystać z opieki zdrowotnej;
- osoby pozbawione wolności;
- cudzoziemcy przebywający w strzeżonym ośrodku lub areszcie;
- chorzy z zaburzeniami psychicznymi w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej;
- osoby narażone na zakażenie poprzez kontakt z osobami zakażonymi lub materiałem zakaźnym, dotyczy badań m.in. w kierunku błonicy, cholery, czerwonki, duru brzusznego, durów rzekomych A, B i C;
- uzależnione od alkoholu, narkotyków (przy leczeniu odwykowym).
Ubezpieczenie rolników
Obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym są objęci:
- rolnicy i ich domownicy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, spełniający warunki do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników,
- rolnicy i ich domownicy, którzy nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy (obowiązkowo) i nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu,
- osoby pobierające emeryturę rolniczą lub rentę rolniczą,
- członkowie rodzin rolników, domowników, emerytów i rencistów, którzy zostali przez nich zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego.
Zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego dokonuje się na druku KRUS UD-2Z; znajdziesz go na stronie KRUS www.krus.pl/bip/formularze-i-wnioski.
Wypełniony wniosek trzeba złożyć należy złożyć w jednostce organizacyjnej Kasy właściwej ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego. Po zgłoszeniu do ubezpieczenia dokonanym w terminie 7 dni przez rolnika lub domownika, członkowie rodziny uzyskują prawo do świadczeń opieki zdrowotnej.
Za członka rodziny nie opłaca się składki zdrowotnej, bo korzysta on ze składki rolnika.
Ile wynosi składka na ubezpieczenie
W gospodarstwach rolnych poniżej 6 ha przeliczeniowych użytków rolnych składka wynosi 1 zł za każdy pełny hektar przeliczeniowy użytków rolnych i płaci ją budżet państwa.
W gospodarstwach rolnych o powierzchni użytków rolnych ponad 6 hektarów przeliczeniowych – 1 zł za każdy pełny hektar przeliczeniowy użytków rolnych; opłaca ją rolnik, w takich samych terminach składkę na ubezpieczenie społeczne – do ostatniego dnia pierwszego miesiąca danego kwartału.
Rolnicy, którzy prowadzą działalność z ramach tzw. działów specjalnych płacą składkę od zadeklarowanej podstawy wymiaru, która odpowiada:
– dochodowi ustalonemu dla opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, w kwocie nie niższej niż minimalne wynagrodzenie (2100 zł) bądź:
– minimalnemu wynagrodzeniu w przypadku prowadzenia działalności nie podlegającej opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Aktualna wysokość składki zdrowotnej z działów specjalnych wynosi 189 zł.
Przy ubezpieczeniu domowników – podstawę wymiaru składki stanowi kwota 33,4 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku.
Składka zdrowotna emerytów i rencistów wynosi 9 proc. podstawy jej wymiaru. Osoba ubezpieczona płaci składkę w wysokości 1,25 proc. podstawy z kwoty netto emerytury lub renty.
Prywatne ubezpieczenie zdrowotne
Polsce działa również prywatne ubezpieczenia zdrowotne, oferowane przez sieć towarzystw ubezpieczeniowych i prywatnych placówek medycznych. W przypadku tych ostatnich kupujesz abonament w konkretnej placówce, choć ma on też formę polisy zdrowotnej. Takie ubezpieczenie to dobre dopełnienie obowiązkowego ubezpieczenia – dzięki niemu zyskujesz szybszy dostęp do lekarza specjalisty (nie musisz mieć skierowania od lekarza rodzinnego) i wybranych usług medycznych. Dostępne są polisy obejmujące tylko konkretne schorzenia, jak też pakiety gwarantujące opiekę w szerszym zakresie. Dodatkowym plusem takiego ubezpieczenia jest to, że możesz rozszerzyć je na swojego partnera, co w przypadku ubezpieczenia obowiązkowego nie jest możliwe.
Prywatna polisa ma też wady. Nie obejmuje takich zdarzeń jak samobójstwo, rozruchy, akty terrorystyczne, zatrucie alkoholem.
Mając prywatne ubezpieczenie zdrowotne najczęściej nie dostaniesz także zwrotu kosztów przejazdu karetką pogotowia; bezpłatny jest jedynie transport medyczny konkretnej, prywatnej placówki.
Uwaga! Decydując się na taką polisę koniecznie zapytaj o ewentualną karencję. Jest to okres, przez który nie możesz korzystać z ubezpieczenia pomimo, że płacisz składkę. Najczęściej karencja dotyczy najdroższych usług, np. rehabilitacji. Na przykład, jeśli karencja na tę usługę wynosi 60 dni, będziesz mogła skorzystać z niej w ramach polisy dopiero po dwóch miesiącach od podpisania umowy.
Ubezpieczenie na wyjazd
Wybierając się na weekend czy urlop, często zastanawiamy się, co będzie, gdy dopadnie nas choroba lub wypadek i jak się zabezpieczyć na taką okolicznośc. Wszystko zależy od tego, gdzie jedziemy.
W Polsce
Jeśli jesteś ubezpieczona, masz prawo do bezpłatnego leczenia na terenie całego kraju. Możesz pójść do każdej przychodni zdrowia, która ma podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia. Rejestratorka w przychodni sprawdzi twój PESEL w eWUŚ i wskaże lekarza, który cię przyjmie. Nie ma prawa odmówić ci pomocy. W razie potrzeby masz także prawo do porady specjalisty. Bez skierowania dostaniesz się do: ginekologa i położnika, onkologa, psychiatry, wenerologa i dentysty (tu otrzymasz tylko pomoc doraźną).
Warto wiedzieć. Jeśli spędzasz urlop na terenie gminy, w której mieszkasz, masz obowiązek pójść do swojego lekarza rodzinnego.
Na terenie jednego z państw Unii
Masz prawo – w razie potrzeby – do pomocy medycznej na zasadach obowiązujących w danym kraju członkowskim. To uprawnienie przysługuje także na terenie Norwegii, Szwajcarii, Liechtensteinu i Islandii (państwa EFTA).
Podobnie jak w Polsce, musisz posiadać dokument potwierdzający, że jesteś ubezpieczona – Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Na jej podstawie możesz korzystać na koszt NFZ z niezbędnych świadczeń zdrowotnych w czasie tymczasowego pobytu za granicą. Ale tylko w sytuacjach nagłych i wyłącznie w szpitalach i przychodniach, działających w ramach powszechnego systemu ochrony zdrowia. Jeśli chcesz się leczyć prywatnie, będziesz musiała zapłacić za to z własnej kieszeni.
Uwaga! Pod pojęciem niezbędne świadczenia należy rozumieć takie, które pozwolą ci na kontynuowanie pobytu przez zaplanowany okres. Rodzaj i zakres tych świadczeń określa lekarz.
Warto wiedzieć. W większości państw Unii i EFTA pacjent pokrywa część kosztów leczenia z własnych środków finansowych. Na przykład w Czechach trzeba zapłacić częściowo za pobyt w szpitalu, wezwanie lekarza do domu oraz wydanie leku refundowanego przepisanego na receptę.
Karta EKUZ ma jednak pewne mankamenty, m.in.: nie obejmuje kosztów transportu medycznego do kraju. Dlatego, niezależnie od EKUZ, warto się dodatkowo ubezpieczyć.
Jak wyrobić EKUZ
Wniosek o jej wydanie składasz w oddziale wojewódzkim NFZ, w swoim miejscu zamieszkania (wzór otrzymasz w NFZ lub znajdziesz na stronie internetowej www.ekuz.nfz.gov.pl/wypoczynek/wniosek-o-wydanie-ekuz.
Dokument możesz:
- zeskanować i wysłać mailem;
- wysłać przy pomocy Elektronicznej Skrzynki Podawczej ePUAP;
- wysłać faksem do oddziału lub jednej z delegatur NFZ;
- złożyć osobiście w oddziale lub w jednej z delegatur NFZ.
Natomiast odebrać kartę możesz osobiście (w oddziale lub delegaturze NFZ), na poczcie (o ile zaznaczyłaś to we wniosku) lub przez pełnomocnika (musi mieć twoje upoważnienie):
Każda osoba ubezpieczona otrzymuje własną kartę EKUZ. Jeśli zatem wybierasz się za granicę z dzieckiem, ono także musi mieć taką kartę.
Ważne! EKUZ może być wydana tylko wówczas, gdy masz prawo do ubezpieczenia w Polsce.
Okres ważności karty EKUZ
EKUZ jest ważna:
- do 5 lat – m.in. dla emerytów, osób zgłoszonych do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny w wieku poniżej 18 roku życia, nieubezpieczonych, które nie ukończyły 18 roku życia, osób pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne
- do 18 miesięcy – m.in. dla pracowników, osób prowadzących pozarolniczą i rolniczą działalność gospodarczą, pobierających rentę, członków rodziny ubezpieczonego powyżej 18 lat zgłoszonych do ubezpieczenia;
- do 6 miesięcy – w przypadku m.in. nieubezpieczonych kobiet mających status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy i mieszkających w Polsce w okresie ciąży i porodu;
- do 2 miesiące – m.in. dla osób bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie pracy;
- do 90 dni – dla tych, którzy spełniają kryterium dochodowe do świadczeń z pomocy społecznej (514 zł na osobę, a w przypadku osoby samotnej – 623 zł) i otrzymali decyzję (np. wójta, burmistrza);
- do 42 dni – dla nieubezpieczonych kobiet w okresie połogu, mających polskie obywatelstwo i tu mieszkających.
Warto wiedzieć! Osoby niewidome i niedowidzące mogą otrzymać na swój wniosek kartę z dodatkowym oznakowaniem napisu EKUZ w alfabecie Braille’a (jest umieszczony na rewersie, w prawej górnej jej części).
Gdy nie masz karty
EKUZ powinnaś okazać w placówce zdrowia – lekarzowi lub administracji szpitala. W niektórych państwach trzeba będzie także przedstawić do wglądu dowód tożsamości, najlepiej paszport.
Jeśli nie masz karty, to nie znaczy, że spotkasz się z odmową pomocy, albo będziesz musiała za nią zapłacić. Skontaktuj się telefonicznie lub faksem ze swoim oddziałem NFZ. Ten wystawi tzw. certyfikat zastępczy i prześle go na wskazany adres. Gdybyś nie miała tego certyfikatu, będziesz musiała zapłacić za pomoc lekarza. W takiej sytuacji zachowaj rachunki i dowody zapłaty. Gdy wrócisz z wakacji na tej podstawie będziesz mogła starać się o zwrot pieniędzy.
Ubezpieczenie poza Unią
EKUZ nie obowiązuje poza Unią Europejską. Dlatego, wyjeżdżając w inny rejon świata, warto się dodatkowo ubezpieczyć. Gdy jedziesz z biurem podróży, ono cię ubezpiecza. Pakiet obejmuje ubezpieczenie kosztów leczenia, następstw nieszczęśliwych wypadków oraz ubezpieczenie bagażu, ale suma ubezpieczenia jest niska i w razie poważniejszych problemów nie możesz liczyć na zwrot kosztów. Dlatego warto pomyśleć o dodatkowym ubezpieczeniu.
Przed kupnem polisy przeczytaj uważnie ogólne warunki ubezpieczenia (OWU). Są w nich wszelkie wyłączenia zastrzeżenia, warunki umowy, które muszą być spełnione, by w razie szkody wypłacono ci odszkodowanie.
Kupując taką polisę, zwróć uwagę na sumę ubezpieczenia, czyli maksymalną kwotę do której ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność. Sprawdź też, czy ubezpieczyciel sam opłaca rachunki za opiekę medyczną, czy zwraca wydatki po leczeniu. To ważna sprawa, bo możesz nie być przygotowana na zapłacenie sporej kwoty. Zadbaj też, by (w umowie nie było stwierdzenia, że niskie kwoty pokrywasz sama (np. do 100 dolarów).
Na wysokość składki ma wpływ również:
- strefa geograficzna, do której wyjeżdżasz (zwykle stosowany podział to Europa, USA, Kanada, Australia, Japonia i reszta świata),
- okres, na jaki kupujesz polisę,
- wariant ubezpieczenia (indywidualne, polisa rodzinna).
Ważne! Jeśli uprawiasz tzw. sporty ekstremalne, np. wspinasz się, nurkujesz, jesteś bardziej narażona na niebezpieczeństwo niż inni. Dlatego warto wykupić wariant ubezpieczenia, który bierze to pod uwagę. Zapewne składka będzie wyższa, ale nie wahaj się. Koszty leczenia za granicą mogą bowiem przekraczać możliwości przeciętnego polskiego turysty.
Przeczytaj też o składkach i ubezpieczeniach:
Jak opłacać dobrowolne składki na ZUS
Jak wybrać prywatne ubezpieczenie zdrowotne
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
