fot. Fotolia
Wymóg uzyskania zgody – kto, kiedy, jak i od kogo?
Zgodnie z ustawą o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U.2011.277.1634 -j.t.) lekarz musi uzyskać pisemną zgodę pacjenta na każdy zabieg operacyjny bądź taki, który wiąże się z ingerencją w organizm pacjenta.
Zgodnie z interpretacją przepisów ustawy wskazana zgoda powinna dotyczyć wszystkich wykonywanych czynności medycznych.
Co do zasady zgoda może być wyrażona ustnie bądź w sposób wskazujący na jej wyrażenie. Taka forma nigdy nie może być zastosowana w przypadku zabiegów operacyjnych.
Ponadto samo uzyskanie formalnej zgody pacjenta bez poinformowania go o dostępnych metodach, ryzyku i następstwach zabiegu powoduje, że jest to zgoda "nieobjaśniona" i jako taka jest wadliwa, wskutek czego lekarz działa bez zgody (wyr. SA w Szczecinie, I ACa 443/12).
Jedynie osoba pełnoletnia, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych i świadoma wyrażenia zgody, jest uprawniona do jej dokonania. W przypadku, gdy pacjent jest osobą małoletnią, która nie ukończyła szesnastu lat, jest niezdolna do samodzielnego wyrażenia zgody bądź ubezwłasnowolniona częściowo czy całkowicie, wówczas lekarz musi uzyskać zgodę od jej przedstawiciela ustawowego.
Jeśli nie ma przedstawiciela ustawowego, a przeprowadzenie zabiegu jest konieczne, wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego. Do momentu rozstrzygnięcia sprawy lekarz ma prawo pozostawić pacjenta w szpitalu.
Konsekwencje prawne nieuzyskania zgody
Kodeks karny przewiduje sankcje karne za wykonanie zabiegu bez uzyskania zgody.
Zgodnie z art. 192 tej ustawy kto wykonuje zabieg bez zgody pacjenta podlega karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch.
Wskazana sytuacja budzi wiele kontrowersji zarówno w świetle orzecznictwa, jak również interpretacji przepisów. Przede wszystkim należałoby dookreślić osobę sprawcy przestępstwa. Z jednej strony może to być jedynie osoba wykonująca zabieg leczniczy, czyli lekarz, a z drugiej może to być również każda osoba nieuprawniona nawet do wykonywania zabiegów medycznych, w tym np. pielęgniarka. W takiej sytuacji należy uznać, że ten rodzaj przestępstwa ma charakter generalny.
Zobacz też: Jak otrzymać odszkodowanie za błąd lekarski? – Kompendium wiedzy
Wyłączenie odpowiedzialności
Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty wskazuje na sytuacje, które pozwalają na wyłączenie odpowiedzialności karnej lekarza z tytułu wykonania zabiegu bez uzyskania zgody. Dopuszczalność w tym zakresie odnosi się do sytuacji, gdy pacjent wymaga niezwłocznej pomocy lekarskiej, a ze względu na swój stan zdrowia lub wiek nie może wyrazić zgody i nie ma możliwości porozumienia się z jego przedstawicielem ustawowym lub opiekunem faktycznym.
We wskazanej regulacji chodzi o sytuację, kiedy zwłoka związana z uzyskaniem zgody od pacjenta wiązałaby się wystąpieniem niebezpieczeństwa ciężkiego uszczerbku na zdrowiu bądź nawet utraty życia. Faktem jest, że lekarz zobowiązany jest mimo wszystko poinformować pacjenta o istniejących zagrożeniach oraz o czynnościach, które planuje wykonać.
Zobacz też: Równe nie znaczy najlepsze – o finansowaniu leczenia w Polsce
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
