Czasem zaczyna się niewinnie – od piwa po pracy, ot tak, na rozluźnienie, kilku drinków na imprezie, butelki wina wypitej z koleżanką. Nie zawsze jednak na tym się kończy. Nikt, żaden naukowiec, nie jest w stanie stwierdzić, jaka ilość i jaki rodzaj picia sprawia, że niektóre osoby szybciej niż inne uzależniają się od alkoholu. Dlatego lepiej uważać. Jeśli czujesz, że picie alkoholu wymyka ci się spod kontroli, jak najszybciej szukaj pomocy specjalisty. Im wcześniej, tym lepiej, bo choroba alkoholowa z czasem nasila się i rujnuje życie nie tylko choremu, ale i wszystkim w jego otoczeniu...
Definicja alkoholizmu
Jest wiele definicji alkoholizmu. Według definicji medycznej alkoholizm to okresowe spożywanie alkoholu, które wynika z chęci odczucia jego działania psychicznego, oraz w celu uniknięcia nieprzyjemnego odczucia związanego z zaprzestaniem jego picia. Głównym komponentem alkoholizmu jest fizyczne i psychiczne uzależnienie od alkoholu. Samo pojęcie alkoholizmu wprowadził Magnus Huss w roku 1849. Słowo to upowszechnił natomiast w latach sześćdziesiątych amerykański lekarz czeskiego pochodzenia Elvin Morton Jellinek. Opracował on pierwszą na świecie koncepcję alkoholizmu jako choroby. Zaznaczał, że powstrzymanie rozwoju choroby jest możliwe niezależnie od jej zaawansowania. Teorię te potwierdził w latach osiemdziesiątych inny naukowiec - George Villant. Stwierdził on, że nie ma możliwości, by przerwać alkoholizm i wrócić do niepatologicznego picia. Alkoholik może albo całkowicie zaprzestać pić albo... umrzeć.
Obecnie najczęściej korzysta się z dwóch definicji alkoholizmu:
- definicji zawartej w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, Urazów i Przyczyn Zgonów (ICD). Według niej alkoholizm to "zespół zmian psychicznych i zwykle także somatycznych, spowodowany używaniem alkoholu, charakteryzujący się określonymi reakcjami behawioralnymi i innymi, które z reguły obejmują skłonność do stałego lub okresowego używania alkoholu w celu doznania jego efektów psychicznych, a czasem także - aby uniknąć złego samopoczucia wynikającego z braku alkoholu (...)" (Międzynarodowa klasyfikacja chorób, urazów i przyczyn zgonów, 1983, s. 34).
- definicji zawartej w Klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM). Według niej uzależnienie od alkoholu charakteryzuje patologiczny wzorzec używania alkoholu lub zaburzenie funkcji społecznych i/lub zawodowych, które spowodowane zostały używaniem alkoholu oraz towarzysząca któremuś z nich zmieniona tolerancja bądź objawy zespołu abstynencyjnego.
Test na alkoholizm
Testy przydatne w diagnozowaniu alkoholizmu stosuje się od lat czterdziestych. Ich zadaniem jest wyłapanie osób, które piją w sposób, który może prowadzić do alkoholizmu, oraz tych, które już są chore na alkoholizm (objawy alkoholizmu mogą być różne u różnych osób, dlatego najlepszą metodą diagnozowania tej choroby są właśnie testy). Najczęściej stosuje się:
- Test CAGE – jego wypełnienie zajmuje około minuty. Należy odpowiedzieć na 4 pytania: 1. Czy zdarzały się w Twoim życiu takie okresy, kiedy odczuwałeś konieczność ograniczenia swojego picia? 2. Czy zdarzało się, że różne osoby z Twojego otoczenia denerwowały Cię uwagami na temat Twojego picia? 3. Czy zdarzało się, że odczuwałeś wyrzuty sumienia lub wstyd z powodu swojego picia? 4. Czy zdarzało Ci się, że rano po przebudzeniu pierwszą rzeczą było wypicie alkoholu dla uspokojenia lub postawienia się na nogi?
Już 2 odpowiedzi twierdzące niosą podejrzenie alkoholizmu i kwalifikują daną osobę do dalszej diagnostyki.
- Test MAST (25-pytaniowy Michigan Alcoholism Screening Test wraz z jego skróconymi modyfikacjami (10-pytaniowym i 13-pytaniowym).
Pytania w kwestionariuszu BMAST
1. Czy uważasz, że pijesz w taki sam sposób jak większość ludzi?
2. Czy Twoi przyjaciele bądź krewni uważają, że Twoje picie nie mieści się w normie?
3. Czy kiedykolwiek brałeś udział w spotkaniu Anonimowych Alkoholików?
4. Czy straciłeś kiedykolwiek przyjaciela lub dziewczynę z powodu picia?
5. Czy miałeś kiedykolwiek kłopoty w pracy z powodu alkoholu ?
6. Czy z powodu picia zaniedbałeś kiedykolwiek swoje obowiązki, sprawy rodzinne lub opuściłeś pracę kilka dni pod rząd?
7. Czy miałeś kiedykolwiek delirium tremens (majaczenie alkoholowe), nasilone drżenia czy po nadużyciu alkoholu słyszałeś głosy lub widziałeś nie istniejące rzeczy?
8. Czy z powodu picia zwracałeś się kiedykolwiek do kogokolwiek z prośbą o radę?
9. Czy przebywałeś kiedykolwiek w szpitalu z powodu picia?
10. Czy byłeś kiedykolwiek zatrzymany za prowadzenie pojazdu po użyciu alkoholu lub czy kiedykolwiek prowadziłeś pojazd po wypiciu alkoholu?
5 odpowiedzi TAK, zdaniem wielu specjalistów świadczy o uzależnieniu od alkoholu.
- Test SAAST (35-pytaniowy test do samooceny - Self-Administered Alcoholism Screening Test
- Test AUDIT Test składa się z dwóch części, tj. z wywiadu alkoholowego i badania klinicznego.
- Test POSIT - test dla młodzieży (Problem-Oriented Screening Instrument for Teenagers), który zawiera 14 pytań
Zrób wirtualny test i przekonaj się, czy masz problem z alkoholem!
Alkoholizm w rodzinie
Alkoholizm jest choroba, która w najwyższym stopniu dotyka całej rodziny. Zwykle rytm picia i niepicia wyznacza rytm życia nie tylko chorego, ale i jego najbliższych. Od tego uzależnione jest samopoczucie bliskich, ich plany itp. Rodzina podobnie, jak alkoholik, przeżywa poszczególne etapy choroby. Zaczyna się od zaprzeczania problemowi. Następnie pojawiają się próby pozbycia się kłopotu - rodzina odcina się się od otoczenia i chroni swój wizerunek (w domu narastają nieporozumienia, pojawiają się konflikty). W dalszej kolejności mamy do czynienia z fazą chaosu. Rodzina zaczyna tracić nadzieję na rozwiązanie problemu. Pojawiają się problemy emocjonalne, chronienie alkoholika, tolerowanie jego zachowań. Wszyscy koncentrują się alkoholiku, próbują na niego wpływać. Uzależnienie cały czas jest w centrum życia rodzinnego. Choroba zaczyna dominować w myślach, planach, działaniach. Taki model zachowania nazywa się współuzależnieniem. Cierpią na nie zwykle najbliżsi osoby pijącej. Charakterystyczne dla zespołu współuzależnienia są:
- Poddanie się rytmowi picia
- Przejmowanie odpowiedzialności za alkoholika
- Kontrolowanie go
- Niedopuszczanie, aby ponosił konsekwencje swojego picia
- Zaniedbywanie samego siebie
- Zaprzeczanie faktom (np. temu, że partner/ojciec jest uzależniony od alkoholu)
Osoby współuzależnione są na początku są nieświadomymi pomocnikami w piciu. Z czasem jednak mogą stać się nieocenioną pomocą w zdiagnozowaniu u leczeniu choroby alkoholowej. Trzeba tylko zacząć szukać pomocy, np. w AA lub poradniach zdrowia psychicznego.
Skutki alkoholizmu
Alkoholizm prowadzi do wielu poważnych konsekwencji zdrowotnych, społecznych i psychologicznych.
- Skutki zdrowotne alkoholizmu - choroba ta przyczynia się do powstania nadciśnienia, wywołuje zaburzenia rytmu serca i zwiększa ryzyko miażdżycy. Prowadzi do osłabienia wydolności seksualnej, a nawet impotencji. Obniża płodność (zarówno u kobiet jak i mężczyzn). Często wywołuje też tzw. zapalenie wielonerwowe (polineuropatię) - charakteryzuje się ona zaburzeniami czucia, nerwobólami. Mogą pojawić się niedowłady, porażenia. Zmianom tym towarzyszy osłabienie siły i zaniki mięśni (chory mówi, że ma nogi jak z waty). Dość szybko uszkadza wątrobę, prowadzi na początku do jej stłuszczenia, a potem marskości i niewydolności. Wywołuje zapalenie trzustki. Uszkadza mózg (prowadzi do otępień).
- Skutki społeczne alkoholizmu - dotyczą one zarówno strefy rodzinnej jak i zawodowej. W życiu rodzinnym pojawiają się nieporozumienia, związki rozpadają się. Nawet jeśli osoba uzależniona wciąż formalnie pozostaje w rodzinie, jej więź z najbliższymi jest osłabiona. Choroba alkoholowa sprawia również, że alkoholik przestaje być osobą godną zaufania, a co za tym idzie staje się gorszym pracownikiem. Początkowo objawia się to np. spóźnieniami, z czasem pojawiają się nieobecności i błędy w wykonywanej pracy.
- Skutki psychologiczne alkoholizmu - z badań wynika, że osoby nadużywające alkoholu 6,2 razy cierpią na zaburzenia maniakalne, 4 razy częściej mają schizofrenię, 2 razy częściej niż osoby zdrowe zapadają na depresję.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
