Istota bólu
Czym jest ból? Wydawałoby się, że to bardzo proste pytanie. Jednak odpowiedź nie należy do najprostszych. Ból towarzyszy nam od początku istnienia. Potocznie kojarzymy go ze zranieniem bądź urazem. Rzeczywiście, są to najczęstsze przyczyny bólu. Im mocniej się uderzymy lub im głębsza jest rana, tym większy odczuwamy ból. W takich przypadkach wyróżnia się ból ostry i przewlekły. Bólowi ostremu towarzyszą specyficzne objawy fizjologiczne, takie jak przyspieszone tętno, wzrost ciśnienia czy potliwość, zaś w przypadku bólu przewlekłego są to bardziej długotrwałe dolegliwości typu zaburzenia snu, utrata apetytu czy zaburzenia nastroju.
Biologiczne podłoże bólu
Funkcją bólu ostrego jest ostrzeżenie organizmu przed niebezpieczeństwem, które się zbliża bądź już zaistniało. Ból przewlekły zaś powoduje, że w mniejszym stopniu używamy bolącej części ciała, nie nadwyrężamy jej, co zwiększa szanse na powrót do zdrowia. Pod tym względem – z biologicznego punktu widzenia – doznania bólowe są nam potrzebne.
Zaburzenia psychosomatyczne
To jednak tylko część prawdy o bólu. Wiele dolegliwości, które odczuwamy, wydaje się nie mieć bezpośredniej fizycznej przyczyny. Zdarza się, że ból występuje bez widocznej medycznej patologii. Można wtedy mówić o bólu psychogennym, którego przyczyną są problemy natury psychicznej. Wyróżnia się także tzw. nerwobóle, które nie mają oczywistej przyczyny w uszkodzeniu ciała. Popularnym przykładem tego typu dolegliwości są bóle głowy.
Warto wiedzieć: Jak emocje wpływają na ból?
Wpływ psychiki na ból
Zdarza się, że odczuwamy ból dopiero wtedy, gdy zwrócimy uwagę na ranę. Istnieją także przypadki ludzi, którzy są pozbawieni odczuwania bólu (analgezja). To pokazuje, że ból jest związany także z procesami poznawczymi przebiegającymi w ludzkim umyśle. Związek między bólem a uszkodzeniem ciała jest złożony. Możliwe jest występowanie zarówno uszkodzenia bez bólu, jak i bólu bez uszkodzenia.
Następstwa nieleczonego bólu
Przewlekły patologiczny ból może prowadzić do zaburzeń w codziennym funkcjonowaniu, np. problemów ze snem, zaburzeniami apetytu i zmiennością nastrojów. Jeśli nawet początkowo ból wynikał z problemów medycznych, a nie był leczony, może trwać i rozwijać się jako zaburzenie, mimo samoistnego ustąpienia przyczyny medycznej. Dzieje się tak na przykład w przypadku bólu związanego ze współżyciem seksualnym, kiedy kobieta odczuwa ból podczas zbliżeń. Źródłem bólu może być chociażby stan zapalny, który zostaje wyleczony, ale lęk przed bólem zostaje i mimo wyeliminowania jego pierwotnej przyczyny, dolegliwości wciąż są odczuwane.
Walka z bólem
Ból jest zjawiskiem subiektywnym, bardzo różnorodnym, dlatego za ból uznawane jest wszystko, co pacjent tak nazywa, niezależnie od obiektywnych objawów. W definicji bólu Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu podkreśla się, że jest to zarówno przykre wrażenie zmysłowe, jak i emocjonalne. Zatem odpowiadając na pytanie, czym jest ból, należy uwzględnić jego aspekt biologiczny i psychologiczny. W pewnych sytuacjach ma on charakter adaptacyjny i jest zjawiskiem pożądanym, ale może też być traktowany jako zaburzenie samo w sobie i wtedy podlega leczeniu, jak każda choroba.
Wiedząc, że ból może mieć charakter zarówno fizjologiczny, wynikający z konkretnej medycznej przyczyny, jak i wiązać się z przeżyciami psychicznymi, można próbować radzić sobie z nim kompleksowo, zarówno poprzez oddziaływania medyczne, jak i psychologiczne. Warto podjąć walkę z bólem niezależnie od jego przyczyny!
Dowiedz się więcej: Jak poradzić sobie z bólem?
Autor: Emilia Zabielska
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!