fot. Fotolia
Czym są zaburzenia psychosomatyczne?
Wiele z powszechnie znanych chorób przewlekłych ma inną przyczynę niż fizyczna. Zdarza się, że na nadciśnienie tętnicze choruje osoba szczupła, bez nałogów, dbająca o odpowiednią dietę, w której rodzinie nikt nie cierpi na tę dolegliwość i u której wykluczono choroby nerek i nadnerczy. Lekarze często wówczas stawiają diagnozę, że choroba ma zapewne przyczynę psychiczną i konieczna jest pomoc psychologa lub psychoterapeuty. Mamy wówczas do czynienia z zaburzeniem psychosomatycznym.
Zaburzenia psychosomatyczne oznaczają chorobą cielesną, którą wywołują w głównej mierze czynniki psychologiczne lub są one równie istotne jak uwarunkowania biologiczne. O tym, że stan cielesny i psychiczny człowieka wpływają na siebie, lekarze wiedzieli przynajmniej od czasów Hipokratesa, zaś żyjący na przełomie XIX i XX wieku Zygmunt Freud twierdził, że nieświadome myśli i uczucia mogą zostać zamienione w objaw fizyczny (somatyczny). W XX wieku rozpoczęły się badania nad wpływem czynników psychicznych na powstawanie określonych chorób.
Choroby o podłożu psychicznym
Wśród chorób, które mają podłoże psychiczne, wymienia się przede wszystkim:
- zaburzenia układu krążenia (nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa),
- choroby układu pokarmowego (choroba wrzodowa, zespół jelita nadwrażliwego),
- zaburzenia układu oddechowego (np. astma oskrzelowa),
- niektóre rodzaje otyłości,
- zaburzenia snu,
- migreny,
- cukrzycę,
- zaburzenia odżywiania,
- choroby skórne: alergie, atopowe zapalenie skóry, pokrzywkę.
W przypadku niektórych zaburzeń komponent emocjonalny jest bezpośrednią przyczyną powstawania problemu, w innych – jest tylko składową kilku różnych czynników.
Przyczyny powstawania chorób psychosomatycznych
Do zachorowania przyczyniają się zwykle dwa czynniki: bycie pod wpływem przewlekłego stresu psychologicznego oraz predyspozycje fizjologiczne do danej choroby.
Zaburzenia psychosomatyczne często dotykają osób, które mają tendencję do tłumienia emocji. Zamiast uświadomić sobie i przeżyć trudne uczucia (lęk, złość, niezadowolenie, poczucie krzywdy), można je wyprzeć, zepchnąć do nieświadomości i „uchronić się” przed ich przeżywaniem. Niestety stłumione i niejako „ulokowane” w ciele emocje mogą stać się przyczyną różnorodnych chorób. Nie sposób więc uwolnić się od przeżycia przykrych doświadczeń. Na utratę bliskiej osoby można zareagować przeżywaniem głębokiego smutku, złości, poczucia winy. Można też wyprzeć trudne przeżycia i uczucia, a później zachorować na przewlekłą, poważną chorobę, np. nadciśnienie tętnicze lub chorobę wrzodową.
Zobacz też: Dziecko po rozwodzie rodziców – jak je wspierać?
Nerwica czy choroba psychosomatyczna?
Ważne jest, by nie pomylić zaburzeń psychosomatycznych z nerwicowymi. U człowieka borykającego się z nerwicą emocje są bezpośrednią przyczyną dolegliwości fizycznych.
Osoba, która bardzo denerwuje się przed ważnym dla niej egzaminem, może odczuwać ból żołądka, przyspieszoną pracę serca, pocenie się dłoni. W przypadku zaburzeń psychosomatycznych zależność między stanem psychicznym a fizycznym nie jest tak widoczna. Reakcja ciała na problem emocjonalny nie odbywa się bezpośrednio po wystąpieniu sytuacji stresującej.
W przypadku pacjenta z dolegliwościami żołądkowymi ból pojawia się niespodziewanie lub jest przewlekły, bez względu na zdarzenia, jakie w tym konkretnym czasie zachodzą w życiu pacjenta. Pacjent nie widzi więc związku pomiędzy chorobą somatyczną a doświadczanymi przez niego trudnymi emocjami. Konflikt, który przyczynił się do wystąpienia zaburzenia, jest w tym przypadku utajony.
Leczenie zaburzeń psychosomatycznych
Problemem w przypadku pacjentów z dolegliwościami psychosomatycznymi często jest postawienie odpowiedniej diagnozy. Zanim trafi on na psychoterapię, często najpierw musi przejść długą wędrówkę przez gabinety lekarskie różnych specjalności, aby ostatecznie dowiedzieć się, że jego problem ma podłoże psychiczne.
Wskazana jest wówczas psychoterapia oraz – jeśli stan pacjenta tego wymaga – farmakoterapia, która leczy objawy choroby. Celem procesu psychoterapeutycznego jest dotrzeć do przyczyny, która wywołała chorobę. Najczęściej źródłem są wyparte emocje, które wymagają uświadomienia, zrozumienia i przeżycia.
Zobacz też: Do czego służą emocje?
Autor: Martyna Pałaszewska – psycholog dziecięcy, Fundacja Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM www.razem-fundacja.org
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
