fot. Fotolia
Zdarza się, że znamy lub spotykamy osoby, które z jednej strony pragną bliskich relacji, z drugiej zaś panicznie się ich boją. W swoich związkach funkcjonują pomiędzy idealizowaniem drugiej osoby i pragnieniem zlania się z nią a gwałtownym przerywaniem i odrzucaniem relacji. Takie zachowanie charakteryzuje osoby z osobowością z pogranicza (osobowością borderline).
Czym jest borderline?
Zaburzenia borderline nie powinny być rozważane w kategorii choroby, a raczej jako zaburzenie organizacji osobowości. Borderline określane jest jako osobowość z pogranicza z uwagi na niestabilność emocjonalną i stałe huśtawki nastrojów (w klasyfikacji ICD 10 osobowość z pogranicza jest podtypem osobowości chwiejnej emocjonalnie).
Co jest najbardziej typowe w funkcjonowaniu osobowości borderline?
- Niezwykle silne jest pragnienie bardzo bliskiej, wyłącznej relacji z drugą osobą i jednoczesny lęk dwojakiego rodzaju. Po pierwsze lęk przed „pochłonięciem” przez drugą osobę, a po drugie – lęk przed porzuceniem przez nią.
- Przeżywanie silnego napięcia emocjonalnego, które nierzadko skutkuje takimi zachowaniami jak: okaleczanie się, próby samobójcze, doświadczanie przemijających stanów psychotycznych (np. urojeń prześladowczych).
- Skrajne przeżywanie innych osób, trudność w przyjęciu faktu, że ktoś może być czasami dobry, czasami zły, raz potrafi zranić, innym razem ukoić. W związku z tym postawy wobec innych często się zmieniają – od uwielbienia do nienawiści.
- Zachowania impulsywne, które mogą wyrażać się w nadużywaniu substancji psychoaktywnych, perwersjach seksualnych, zaburzeniach odżywiania, wybuchach złości.
- Zaburzenia tożsamości (mogą się wyrażać poprzez niestabilną karierę zawodową lub problemy z identyfikacją seksualną).
- Emocjonalna niestabilność (dobre samopoczucie w ciągu zaledwie kilku minut może przejść w stan silnego przygnębienia i takie zmiany mogą się często powtarzać).
- Brak stabilności postrzegania siebie (wysoka samoocena w jednej chwili może zmienić się w poczucie własnej beznadziejności).
Przyczyny wystąpienia osobowości borderline
Są trzy czynniki, które odgrywają rolę w ukształtowaniu osobowości z pogranicza. Są to: biologicznie uwarunkowany temperament, traumatyczne i chaotyczne środowisko domowe oraz wystąpienie zdarzenia, które niejako wyzwala „objawy” (np. próba stworzenia bliskiej relacji czy usamodzielnienia się).
Szczególny wpływ na wystąpienie osobowości z pogranicza mają: występujące we wczesnym dzieciństwie częste lub długotrwałe rozłąki z rodzicami, doświadczenie utraty opiekunów, trudne doświadczenia życiowe, np.: słowna, emocjonalna, fizyczna lub seksualna przemoc wobec dzieci oraz poważne ich zaniedbywanie.
Zobacz też: Borderline - zagadka współczesnej diagnostyki
Jak często i u kogo występuje osobowość borderline?
Wskaźnik osób z osobowością z pogranicza w populacji ogólnej w społeczeństwach europejskich i amerykańskim wynosi od 1 do 2% , przy czym kobiety stanowią ok. 70–75% osób z takim rozpoznaniem.
Metody leczenia pacjentów z osobowością borderline
W dużym uproszczeniu stosowane metody leczenia można podzielić na farmakologiczne i psychologiczne.
Farmakoterapię włącza się w razie pojawienia się u pacjenta epizodów psychotycznych, maniakalnych lub depresyjnych. Psychoterapia ma zwykle charakter długoterminowy i polega na tworzeniu relacji terapeutycznej z pacjentem. Podczas tego procesu następuje analiza uczuć, myśli i działań, które występują w relacji z terapeutą. W ten sposób pacjent może rozumieć coraz lepiej swoje związki z bliskimi i stopniowo budować coraz bardziej stabilne i trwałe relacje.
Zobacz też: Jak rozpoznać osobę z borderline?
Autor: Martyna Pałaszewska, psycholog dziecięcy, Fundacja Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM www.razem-fundacja.org
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
