Czynniki chroniące nas przed samobójstwem
Badania wykazują, że wśród uwarunkowanych kulturowo czynników mogących powstrzymywać przed podjęciem próby samobójczej można wymienić motywy religijne, strach przed bólem, życie w związku małżeńskim oraz posiadanie dzieci.
Jak chronić osobę po nieudanej próbie samobójczej?
Inni badacze wskazują na, chroniącą, rolę stabilnych relacji międzyludzkich, a także poczucie zaangażowania i wspólnoty z otoczeniem w chwilach osobistych trudności. Obok pomocy w szukaniu sensu życia dla osób po próbach samobójczych, istotne znaczenie może mieć także poszukiwanie zainteresowań, pasji, których rozwój może stanowić ważny element wzmacniający chęć zdobywania nowych doświadczeń i chęć do życia. Osoby po próbie samobójczej, którym udało się odnaleźć swoje zainteresowania, w mniejszym stopniu są skłonne do podejmowania kolejnych prób.
Co robić, kiedy bliska osoba myśli o samobójstwie?
Głównym celem jest udaremnienie próby samobójczej. Każda sytuacja jest wyjątkowa, nie ma jasnych, ani prostych strategii, mimo to można wyróżnić kilka spójnych zasad.
Strategie rozmów z osobą, która ma myśli samobójcze:
- Podczas rozmowy musisz stworzyć atmosferę zrozumienia i zaufania,
- próbuj przywrócić nadzieję i zmniejszyć poczucie bezradności,
- staraj się omówić ból bliskiej osoby i złagodzić go,
- zadbaj o odpowiednią opiekę lekarską w chorobach organicznych,
- pomóż choremu w zorientowaniu się w jego ambiwalentnych odczuciach: dążenie do autodestrukcji i jednocześnie chęć życia,
- przekonaj osobę, że może panować nad swoim życiem,
- zaoferuj wsparcie i pokaż różne możliwości radzenia sobie z problemem,
- przekonuj, że nie jest sama.
Zachowania zabronione w przypadku gróźb samobójczych:
W trakcie rozmowy z osobą, która myśli o samobójstwie, nigdy nie wolno:
- Pouczać, obwiniać, prawić kazań,
- krytykować osoby lub jej wyboru czy zachowania,
- wdawać się w dyskusję na temat samobójstwa,
- wierzyć w oświadczenia, że kryzys minął,
- zaprzeczać samobójczym myślom pacjenta,
- prowokować,
- pozostawiać pacjenta bez opieki,
- być biernym,
- reagować negatywnymi emocjami (zachowaj spokój!!!),
- wpadać w pułapkę tajemniczości,
- podkreślać walory samobójstwa,
- kończyć interwencji przed uzyskaniem pozytywnego zobowiązania.
Zobacz też: Samobójstwo - w obliczu emocjonalnego szantażu
Czynniki ryzyka samobójstwa
1. Jasno wyrażone samobójcze zamiary.
2. W rodzinie chorego były przypadki samobójstw, gróźb lub maltretowania.
3. Chory próbował już wcześniej popełnić samobójstwo.
4. Chory ułożył sobie konkretny plan.
5. Chory ostatnio stracił kogoś bliskiego.
6. Uwagę chorego zaprząta rocznica straty.
7. Chory jest psychotyczny.
8. Chory nadużywa alkoholu/leków/narkotyków.
9. Chory doznał ostatnio fizycznego i/lub psychicznego urazu.
10. Chory mieszka sam i nie utrzymuje kontaktów z ludźmi.
11. Chory jest w depresji, właśnie wychodzi z depresji lub był ostatnio hospitalizowany z tego powodu.
12. Chory rozdaje swoje rzeczy lub porządkuje sprawy osobiste.
13. Chory doświadcza dominującego uczucia bezradności i/lub beznadziejności.
14. Chory wykazuje radykalną zmianę zachowań lub nastrojów (apatia, wycofanie, izolacja, drażliwość).
15. Wysokie nasilenie jednej lub kilku emocji: gniew, agresja, wrogość, rozpacz, rozczarowanie.
16. Chory znalazł się w sytuacji zagrożenia, wywołanego poważną stratą finansową.
17. Chory ma manie prześladowcze.
18. Niezaplanowana ciąża.
19. Pobyt w areszcie, ucieczka stamtąd.
20. Tematy związane ze śmiercią pojawiają się w rozmowach, tekstach itd.
21. Pacjent oświadcza, że kiedy odejdzie nikt się nie przejmie.
Odnotowanie 4–5 z tych czynników ryzyka jest sygnałem istotnego zagrożenia popełnieniem samobójstwa.
Zobacz też: Jak zapobiegać samobójstwom?
Źródło: Wydawnictwo Continuo „Podstawy Psychologii. Podręcznik dla studentów medycyny i kierunków medycznych”; pod red. M. Talarowskiej, Antoniego Florkowskiego, Piotra Gałeckiego; Rozdział 11. Psychopatologia zjawisk społecznych/ pk/ jm
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
