Spis treści:
Czym jest ADHD?
ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, jest zaburzeniem neurorozwojowym, które charakteryzuje się:
- zwiększoną aktywnością,
- obniżeniem kontroli koncentracji,
- impulsywnością.
Pierwsze objawy ADHD pojawiają się w dzieciństwie. Mogą mieć różne nasilenie i różne cechy mogą dominować. U jednych będzie to impulsywność i nadpobudliwość, u innych zaburzenia koncentracji, a jeszcze u innych mogą wystąpić symptomy mieszane. ADHD z wiekiem może przebiegać łagodniej, jednak z tego zaburzenia się nie wyrasta. Wsparcie na wczesnym etapie rozwoju jest konieczne, żeby dziecko mogło lepiej sobie radzić w przyszłości.
Dlaczego ADHD może utrudniać naukę?
Dziecko, u którego stwierdzono ADHD, potrzebuje więcej pomocy w nauce niż inne dzieci. Przeszkody utrudniające w tym przypadku przejście przez proces edukacji są różne, np.:
- trudność w dostosowaniu się do reguł szkolnych,
- zaburzenia koncentracji,
- łatwa utrata motywacji,
- nadpobudliwość, która może komplikować dokańczanie zadań, wysiedzenie na lekcji, czekanie na swoją kolej, właściwe zachowania,
- zachowania opozycyjne, buntowanie się,
- trudności w organizacji pracy i zarządzaniu czasem,
- trudność w radzeniu sobie ze stresem i obniżona samoocena z powodu niepowodzeń.
Wsparcie w nauce i kontaktach z rówieśnikami jest dzieciom z ADHD bardzo potrzebne. To trudne zadanie, które wymaga od rodziców i nauczycieli cierpliwości i zaangażowania. Jednak z pomocą sprawdzonych narzędzi i reguł polecanych przez specjalistów można skutecznie wspierać edukację dziecka z ADHD.
Jak wspierać dziecko z ADHD w nauce? Porady dla rodziców
Przede wszystkim rodzic powinien zdać sobie sprawę z tego, że ADHD często powoduje problemy w rożnych obszarach funkcjonowania szkolnego. Nie tylko w samym zdobywaniu wiedzy, ale też manierach czy kontaktach z rówieśnikami. Pewne zachowania dziecka, takie jak np. łatwe rozpraszanie się albo wstawanie z miejsca, trzeba rozumieć jako objaw zaburzenia, na który nie mamy wpływu, a nie jako złośliwość czy coś, co dziecko musi zmienić. Nie tędy droga. Zadaniem rodzica jest stworzenie dziecku z ADHD właściwych warunków do nauki, wspieranie go na co dzień w procesie edukacji oraz kontakt z nauczycielami w trosce o dobro dziecka.
Cisza
Spokojne otoczenie jest potrzebne każdemu do pracy i nauki, a dziecku z ADHD szczególnie.
U takich osób występuje ciągła gonitwa myśli i potrzeba pędu, dlatego wszystkie dodatkowe hałasy i niepokój w otoczeniu będą jeszcze bardziej utrudniać naukę. Wyciszenie i stabilizacja są bardzo potrzebne przy problemach z koncentracją uwagi
– radzi Paulina Pietrzak, psycholog.
Nie zawsze jest to proste. Jeśli w domu jest młodsze rodzeństwo, postarajcie się zorganizować dla niego opiekę. Podzielcie się obowiązkami tak, aby jeden z rodziców mógł w pełni pomóc dziecku w lekcjach. Podczas odrabiania prac unikajcie głośnej muzyki, świecących zabawek, włączonego telewizora, itp.
Miejsce do nauki bez rozpraszaczy
Skoro spokój, to również spokój wizualny. Trzeba usunąć dodatkowe niepotrzebne rzeczy w otoczeniu dziecka i na jego biurku. Postarajcie się, żeby w miejscu do nauki panował porządek i nie było tam zbędnych rzeczy, utrudniających skoncentrowanie się na zadaniach.
Chociaż okuliści mogą się tu buntować, to jednak w przypadku dziecka z ADHD radziłabym, żeby biurko nie stało pod oknem. Wszystko co dzieje się na zewnątrz – czy to przejeżdżający samochód, czy przelatujący ptak – będzie rozpraszało uwagę dziecka
– mówi Paulina Pietrzak, psycholog.
Techniki na poprawę koncentracji
Przykładem jest technika Pomodoro. Jest to jedna z metod, którą warto wcielić w życie, gdy celem jest efektywne wykonywanie zadań i skupienie uwagi. Ta metoda organizacji czasu i nauki sprawdzi się zwłaszcza u starszych dzieci i młodzieży.
Polega ona na odliczaniu za pomocą timera 25-minutowych odcinków czasu poświęconych na naukę, pomiędzy którymi występują krótkie przerwy (do 5 minut). Po 4 cyklach należy zrobić dłuższą przerwę: ok. 30-minutową. Metoda pozwala skupić maksymalnie uwagę na wykonanym zadaniu.
Inną techniką, która może ułatwić dziecku koncentrację, jest przeplatywanie tematów i sposobu uczenia się. Możecie np. uczyć się w różnych miejscach, w różnych pozycjach, tak aby uniknąć monotonii. Gdy musicie coś przeczytać, odejdźcie od biurka i wykonajcie zadanie np. leżąc na łóżku albo podłodze. Jeżeli poświęciliście dłuższy czas na jeden przedmiot szkolny, a dziecko jest już w „innym świecie”, zróbcie przerwę albo rozwiążcie zadania z kolejnego przedmiotu. Takie przeplatanie pozwala uniknąć znudzenia i zwiększyć motywację. Ważne jest także regularne robienie przerw.
Aktywność fizyczna
To nie jest tak, że jeśli dziecko z ADHD się wybiega, to potem nagle spokojnie usiądzie do zajęć. ADHD nie da się wybiegać. Jednak w pewnym stopniu zaspokojenie potrzeby ruchu i jednocześnie przerwa od obowiązków mają korzystny wpływ na naukę.
Współpraca z nauczycielami i terapeutami
Aby dziecko mogło w pełni wykorzystywać swój potencjał i spokojnie się rozwijać, bardzo potrzebna jest współpraca rodziców i nauczycieli oraz terapeutów, którzy pracują z dzieckiem w szkole. Specjalista może wskazać wam metody, które warto przenieść do domu.
Cierpliwość
To jedna z podstawowych cech, którą powinni wykazywać się wszyscy rodzice, a w szczególności rodzice dziecka z ADHD. Kiedy dziecko jest rozkojarzone, sprawia wrażenie jakby nie słuchało, trudno zrozumieć mu polecenie, buntuje się lub źle się zachowuje z powodu swoich niepowodzeń, to warto wziąć głęboki oddech i sięgnąć po rezerwowe pokłady spokoju.
Krzyk czy obwinianie dziecka nie pomoże, lecz spotęguje tylko problem. Dziecko samo nie daje sobie rady ze swoimi trudnościami i być może czuje się do niczego. Cierpliwość jest niezbędna, gdy chcecie pomóc dziecku. Nieuwaga lub popełnianie błędów często nie wynikają z widzimisię, lecz z ADHD. To powinno skłonić do kontrolowania własnych emocji.
Dopasowanie metod do dziecka
To bardzo ważne, aby wasze działania nie były przypadkowe albo wprowadzane na siłę, lecz aby były dostosowane do dziecka. Każdy jest inny i może wymagać innych sposobów ułatwiających uczenie się.
Dlatego tak ważna jest psychoedukacja – psychoedukacja rodziców oraz dzieci. Mogą to być również konsultacje z psychologiem dziecięcym. Dzięki temu można dopasować konkretne narzędzia do dziecka z ADHD, aby mu jak najlepiej pomóc w nauce
- mówi Paulina Pietrzak, psycholog.
Niektóre dzieci z ADHD po powrocie ze szkoły padają ze zmęczenia, inne mają nadal mnóstwo energii. Dlatego nie każde dziecko będzie mogło odrabiać lekcje od razu po powrocie do domu. Są dzieci, które mają z powodu ADHD ogromne trudności z czytaniem książek – im możemy włączać audiobooka. Inne mogą pochłaniać książki bez trudu. Kluczem jest znalezienie metod, które będą dobre dla waszego dziecka.
Pomoc specjalisty
Czasami nasilenie objawów ADHD jest na tyle duże, że wskazane jest leczenie farmakologiczne. Leki dla dzieci z ADHD wyciszają i poprawiają koncentrację. Przepisuje je lekarz psychiatra.
Ograniczanie czasu ze smartfonem
Z racji tego, że u dzieci z ADHD łatwiej dochodzi do przebodźcowania i rozproszenia uwagi, korzystanie z urządzeń, takich jak smartfony czy komputery, powinno być ograniczane.
Urządzenia elektroniczne tego typu w ogóle nie są wskazane dla dzieci. Polecałabym, żeby ograniczać czas spędzany z telefonem. Chociaż oczywiście nie ustrzeżemy dzieci całkowicie przed korzystaniem z tych urządzeń. Tak wygląda dzisiaj świat, ale nie musi być tego aż tyle…
- uważa Paulina Pietrzak, psycholog.
Przeczytaj też: ADHD u dorosłych - objawy, zalety i leczenie
Czytaj także:
Obalamy mity: Czy tran jest dobry na ADHD?
Szkoła specjalna – wiedza w pigułce
16 książek dla dzieci o szkole, idealnych nie tylko na początek roku szkolnego
Jestem psycholożką o specjalności poznawczo-behawioralnej, diagnostą i logopedką. Dodatkowo aktualnie studiuję interwencję kryzysową. Wierzę, że trafna diagnoza to skuteczne leczenie, na które każdy zasługuje. Co najważniejsze – staram się słuchać i zrozumieć, gdzie znajduje się trudność, a potem podjąć skuteczną pracę, by sobie z tym poradzić.
Przeprowadzam testy diagnostyczne m.in. w kierunku ADHD. Zajmuję się psychoedukacją dla osób z ADHD, która pomaga im w lepszym funkcjonowaniu, radzeniu sobie z objawami i pokonywaniu trudności dnia codziennego. Pracuję z osobami mającymi trudność z radzeniem sobie ze złością oraz z agresją. Prowadzę Trening Zastępowania Agresji i uczę adaptacyjnych metod radzenia sobie z konfliktowymi i trudnymi sytuacjami.
Szkolę także innych w ramach psychoedukacji w tematach neuroróżnorodności, komunikacji NVC, radzenia sobie z emocjami, czy zarządzania agresją.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
