Czego potrzebuje rodzic po stracie?
Pomoc osobie, która straciła swoje dziecko, powinna przede wszystkim koncentrować się na tym, jak nauczyć się na nowo żyć w bólu i cierpieniu, którego nie da się opisać słowami. Najczęściej rodzic po starcie dziecka szuka pomocy i wsparcia u kogoś, kto jest wstanie go zrozumieć.
Dla rodziców po stracie dziecka bardzo ważna jest świadomość, że otaczają ich troskliwi, godni zaufania ludzie, dla których są ważni, nawet wtedy, kiedy ich ranią, ponieważ nie wiedzą, jak pomóc. Mogą to być osoby z najbliższego otoczenia: rodzina, przyjaciele, współpracownicy, sąsiedzi.
Czym jest interwencja kryzysowa?
Na wstępie należy przybliżyć pojęcie interwencji kryzysowej, którą podręczniki definiują jako formę pomocy psychologicznej, która polega na kontakcie terapeutycznym, skoncentrowanym na problemie wywołującym kryzys, czasowo ograniczonym, w którym dochodzi do konfrontacji osoby z kryzysem i do jego rozwiązania. Redukcja symptomów i przywrócenie równowagi psychicznej zapobiega dalszej dezorganizacji (W. Badura-Madej, 1996).
Interwencja kryzysowa to działalność prewencyjna, związaną z prewencją wtórną – zapobieganiem pogłębianiu się patologii w konsekwencji nierozwiązanych kryzysów. Prewencja pierwotna to zapobieganie rozwojowi kryzysów i patologizacji w wymiarze ogólnospołecznym. Klasyczny model interwencji kryzysowej polega na zapewnieniu wsparcia emocjonalnego, poczucia bezpieczeństwa, zredukowaniu lęku.
Podstawą wczesnej interwencji jest nawiązanie kontaktu z osobą osieroconą tak szybko, jak to możliwe, oraz stworzenie warunków i atmosfery do rozmowy, a także wyrażania uczuć związanych ze śmiercią dziecka. Na tym etapie interwencji emocjonalne wsparcie odgrywa zasadniczą rolę.
Nieskuteczne jest uspakajanie i dawanie rad w rodzaju: „ weź się w garść, masz, dla kogo żyć”, „jeszcze będziesz miała dzieci”, „to tylko poronienie”, „jeszcze będziesz mamą”, „nie ty pierwsza i nie ostatnia” czy „trzeba żyć dalej”. Decydujące jest pierwsze zdanie rozpoczynające rozmowę, które rzutuje na dalszy przebieg terapii.
Nie ma jednego najlepszego sposobu, by zacząć rozmowę. Dlatego umiejętnością, jakiej wymaga się od osoby pomagającej, jest zdolność do współczującego słuchania, która zaczyna się od autentycznego współczucia w obliczu żałoby i pozostania milczącym, kiedy osierocony mówi.
Nawiązanie kontaktu utrudniają pytania; „ jak się Pani czuje? ”, „ czego Pani oczekuje ode mnie? ”, „co mogę zrobić dla Pani? ”. Ułatwiają natomiast wypowiedzi, w których nazywa się wprost to, co się wydarzyło: „ wiem, że Pani syn nie żyje, czy możemy o tym porozmawiać? ” lub wyjaśnienie, jak ludzie przeżywają utratę: „ dobrze, że przyszliście Państwo do ośrodka, razem będzie lżej ”. Istotne jest, by osieroceni czuli, że są oczekiwani i mogą przyjść nawet po dłuższym okresie braku kontaktu.
Pierwszy warunek, jaki musi być spełniony w udzielaniu pomocy, to obecność, która prowadzi do wytworzenia atmosfery wzajemnej otwartości i zaufania. Trzeba umieć słuchać o bezgranicznej samotności, braku nadziei i utraty wiary w przyszłość. Trzeba razem trwać, aby znaleźć drogę, która wyprowadzi cierpiącego z labiryntu rozpaczy.
Zobacz też: Żałoba po śmierci dziecka
Jak możesz pomóc osobie po stracie dziecka?
- Cierpliwym, empatycznym słuchaniem, pozbawionym pustego pocieszania.
- Pozwoleniem na okazanie emocji: wypłakania się, złości , krzyku, słownej agresji.
- Wykazując autentyczną troskę, przejawiającą się w zwykłych codziennych czynnościach (np. zrób zakupy).
- Wskazuj wartości, które są istotne w życiu, ale unikaj oferowania czegoś w zamian („to wielka strata, ale masz jeszcze wspaniałego syna”).
- Motywuj do reorganizacji życia i wspieraj w tym.
- Pomóż w znalezieniu fachowej pomocy, jeżeli widzisz, że taka jest konieczna.
- Rozprosz wątpliwości i zapewnij, że dana osoba uczyniła wszystko, co powinna była uczynić dla zmarłego, a jej wysiłek był znaczący i ważny.
- Nie powtarzaj oklepanych frazesów („wiem co czujesz”, „czas zagoi rany”, „jutro będzie lepiej”, „wszystko się ułoży”).
- Nie sugeruj, co powinien czuć twój rozmówca, nawet jeżeli przeżyłeś/-aś to samo. Pozwól, aby śmierć bliskiej osoby była dla niego/niej tym, co on/ona czuje.
- Nie nadawaj sensu cierpieniu (to nie jest odpowiedni czas do tego, na to przyjdzie pora dużo później).
- Nie szukaj pozytywnych stron utraty bliskiej osoby.
- Przede wszystkim po prostu bądź.
Dobrze przeżyta żałoba to wzbudzenie w sobie nadziei, że utratę można i trzeba uznać za nowe doświadczenie życiowe, które może dla nas stać się źródłem osobistego rozwoju i wzrastania.
Zobacz też: Jak śmierć dziecka przeżywa kobieta, a jak mężczyzna?
Najczęściej popełniane błędy, czyli czego nie wolno robić, jeżeli chcemy pomóc?
- Nie pocieszaj osób pogrążonych w żałobie.
- Nie używaj stwierdzeń, które mogą zrazić rodzica po stracie.
- Nie zaprzeczaj temu, co widzisz i słyszysz, nawet jeśli będzie ci się to wydawało niewiarygodne.
- Nie nadawaj odmiennego sensu jego cierpieniu.
- Nie poszukuj pozytywnych stron odejścia jego dziecka.
- Nie używaj sformułowań „widocznie tak miało być” lub „czemuś ta śmierć miała służyć”.
- Nie uspokajaj rozzłoszczonego rodzica, wręcz przeciwnie: pokaż mu, że jego zachowanie jest normalne.
- Nie rozpraszaj się ani nie uciekaj wzrokiem, kiedy rodzic po stracie do ciebie mówi.
- Unikaj przerywania rozmowy, nawet kiedy przychodzi ci do głowy złota myśl.
- Nie kończ za rodzica po stracie rozpoczętych zdań.
- Nie próbuj przedstawiać racjonalnych wyjaśnień zaistniałej sytuacji.
- Nie mów rodzicom, żeby nie byli smutni.
- Nie mów im, co powinni czuć i myśleć.
- Nie wmawiaj im, że wiesz, co czują, bo to nieprawda!
- Nie mów: „powinieneś już czuć się lepiej” lub „nie jesteś jedyny, którego to spotkało” – nawet gdy od śmierci bliskiej osoby minęło sporo czasu.
- Nie mów: „przynajmniej masz drugie dziecko”.
- Nie kwestionuj wyznawanych przez nich wartości czy przekonań (np. religijnych).
- Nie zachęcaj rodziców, żeby ukrywali żal i smutek przed swoimi dziećmi.
- Nie mów „jesteś młody/młoda. Wszystko przed tobą. Będziesz mieć kolejne dziecko”.
- Nie udawaj, że zmarłego dziecka nigdy nie było, nie bój się o nim mówić – wspomnij czasem o dziecku. Nie udawaj, że nie istniało.
- Pamiętaj: słowa mniej bolą niż uporczywe milczenie.
- Nie uciekaj przed rodzicem po starcie dziecka – ten stan nie jest zaraźliwy, on potrzebuje twojej obecności.
- Nie oczekuj, że żal i smutek minie po 3 czy 6 miesiącach.
- Nie mów rodzicom po stracie: „nie myśl o tym”, „życie toczy się dalej”.
- Nie mów im, jak mają dalej żyć.
- Nie oczekuj, że będą jeszcze tacy sami, jak przed stratą.
- Bądź z nimi, a nie obok nich.
Zobacz też: Poronienie, martwy poród i strata małego dziecka – co czują rodzice?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
