Przewodnik po psychoterapii, część 4
Gdyby spróbować wymienić wszystkie istniejące rodzaje, modalności i metody psychoterapii, ich liczba sięgnęłaby tysięcy. Dogłębne rozeznanie się w takiej liczbie metod potencjalnemu klientowi gabinetu psychoterapeutycznego nie jest chyba potrzebne. Na pewno jednak warto być zorientowanym w podstawowych nurtach.
Psychoanaliza
Psychoanaliza to dyscyplina stworzona na przełomie XIX i XX wieku przez wiedeńskiego lekarza Zygmunta Freuda. Psychoanaliza zakłada, że na kształtowanie się osobowości, poza czynnikami wrodzonymi i dziedzicznymi, mają wpływ relacje z rodzicami, a także ważne doświadczenia, które człowiek napotyka w życiu, zaczynając od dzieciństwa. Sposób, w jaki dziecko przeżywa te doświadczenia, tworzy nieświadome wzorce dla uczuć i fantazji, a także dla wszystkich relacji w późniejszym życiu. Mogą one być również źródłem nerwic i zaburzeń osobowości, które powodują problemy w życiu osobistym, społecznym, zawodowym i mogą przejawiać się różnorodnymi objawami.
Podstawą psychoanalizy jest założenie, że w umyśle istnieje część nieświadoma i irracjonalna, która determinuje uczucia i zachowanie człowieka. Na tym założeniu opiera się psychoanaliza jako metoda terapii. Psychoanaliza polega na dotarciu do nieświadomych emocji i mechanizmów obronnych, a następnie przepracowaniu ich. Zachowania ulegają zmianie w efekcie przemiany wewnętrznej. Psychoanaliza jest procesem głębokim i intensywnym. Aby mogła przynieść trwałe efekty musi trwać długo – kilka lat. Zazwyczaj sesje odbywają się 4 lub 5 razy w tygodniu, trwają 45-50 minut.
Zobacz także: Czym jest psychoterapia i komu jest ona polecana?
Terapia behawioralna
W odróżnieniu od psychoanalizy, terapia behawioralna kładzie nacisk na zachowania, a nie na przeżycia wewnętrzne. Została ona opracowana w oparciu o prawa uczenia się, zwłaszcza warunkowania. Wywodzi się z behawioryzmu. W dużym stopniu opiera się na technikach treningowych.
Psychoterapia behawioralna skupia się wyłącznie na zachowaniu człowieka, jego naturalnej reakcji na wpływy otoczenia. Ważne jest teraźniejsze zachowanie człowieka, a nie jego przeszłość. Pomoc w zmianie niepożądanego zachowania odbywa się bez analizy jego nieświadomych przyczyn. Terapeuta w tym rodzaju psychoterapii pełni funkcję aktywną i dyrektywną – wyjaśnia, proponuje, doradza, wspiera, motywuje i wyznacza zadania. Indywidualna terapia behawioralna to zazwyczaj od 5 do 20 spotkań z terapeutą. Odbywają się one się raz na tydzień lub dwa tygodnie. Sesja trwa 30-60 minut.
Terapia poznawcza
Głównym założeniem terapii poznawczej jest pogląd, że sposób, w jaki myślimy o pewnych sytuacjach wpływa na to, jak się czujemy, jak się zachowujemy i jak na to reaguje nasze ciało. Więc zaburzenia emocjonalne są efektem zakłóceń w myśleniu. Nieprawidłowa ocena rzeczywistości prowadzi do wyuczenia się niepożądanych zachowań.
Terapia poznawcza polega na zmodyfikowaniu sposobu myślenia, a tym samym zmianie w zakresie emocji i zachowań. Terapeuta koncentruje się na zrozumieniu problemów klienta w kontekście trzech ram czasowych (teraźniejszość, przeszłość i przyszłość). Terapia poznawcza jest ograniczona w czasie. W większości przypadków trwa około 14 wizyt. Na początku terapii częstotliwość wizyt jest częstsza (zazwyczaj raz w tygodniu), w dalszej jej części – sesje mają charakter bardziej kontrolny i mogą się odbywać co miesiąc, a nawet raz na pół roku.
Dowiedz się również: Psychoterapia indywidualna czy grupowa?
Terapia humanistyczna
Terapia humanistyczna z kolei zakłada, że każdy człowiek jest istotą wolną, decydującą o sobie i mającą wszystkie potrzebne jej zasoby do życia w zdrowiu, do rozwoju i spełnienia. Zaburzenia są rozpatrywane jako efekt niezdolności do rozpoznania swoich uczuć, potrzeb, zaspakajania tych potrzeb, do określania przez człowieka samego siebie. Przyczyną tej niezdolności są oczywiście doświadczenia z przeszłości.
W procesie terapeutycznym terapeuta nie koncentruje się na tych doświadczeniach, nie zajmuje się pytaniem „dlaczego”. Ważniejsza jest aktualna sytuacja pacjenta, jego teraźniejszość. Pracując z klientem w „tu i teraz” terapeuta towarzyszy klientowi w zobaczeniu mechanizmów zaburzeń, ich przezwyciężeniu, przywracając tym samym klientowi wrodzoną zdolność do życia w zdrowiu i dobrostanie. Podstawą relacji terapeutycznej jest empatia, zrozumienie i akceptacja, umożliwiające klientowi samodzielną eksplorację uczuć i autentyczne wyrażanie siebie. Sesje terapeutyczne w przypadku terapii humanistycznych zazwyczaj odbywają się raz w tygodniu i trwają 50-60 minut. Czas trwania terapii jest różny.
Terapia systemowa
Terapia systemowa uznaje, że każdy człowiek jest częścią wielu systemów, które sam współtworzy, i które silnie na niego wpływają. Najważniejszym z systemów jest system rodzinny. Problemy są rozpatrywane jako wynik zaburzeń w funkcjonowaniu systemu rodzinnego. W związku z tym terapia koncentruje się na procesach i relacjach, które łączą poszczególne bliskie sobie osoby. Najczęściej w tego typu terapii wymagane jest uczestnictwo osób lub osoby, z którymi pacjent ma nieprawidłowe relacje, a celem, do którego się dąży, jest zmiana tych relacji. Postawa psychoterapeuty w tego typu terapii jest aktywna – udziela ona wielu rad, zaleca konkretne ćwiczenia, uczy prawidłowego komunikowania się. Terapia systemowa koncentruje się zazwyczaj na rozwiązaniu konkretnego problemu i trwa krótko.
Inne metody
Często psychoterapeuci, łączą w swojej pracy elementy z wymienionych wyżej metod. Oprócz wyżej wymienionych głównych nurtów, modne stały się ostatnio też inne metody, z których najważniejsze to: psychoterapia neurolingwistyczna, psychoterapia eriksonowska i psychoterapia zorientowana na proces. W piątej części „Przewodnika” pomożemy Czytelnikowi w wyborze dobrego psychoterapeuty.
Polecamy: „Przewodnik po psychoterapii”, część 5; Psychoterapeuta – jakie powinien mieć kompetencje?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
