Schizofrenia to choroba psychiczna należąca do grupy psychoz, czyli stanów, które charakteryzują się nieadekwatnym postrzeganiem, przeżywaniem, odbiorem i oceną rzeczywistości. Chory na schizofrenię nie jest w stanie krytycznie ocenić siebie, swojego zachowania, reakcji najbliższych. Objawy schizofrenii mogą się różnić w zależności od fazy choroby. Jak ją rozpoznać?
Spis treści:
- Czym jest schizofrenia?
- Wczesne objawy
- Objawy osiowe schizofrenii
- Objawy pozytywne i negatywne
- Zaburzenia
- Schizofrenia paranoidalna - objawy
- Objawy schizofrenii prostej
- U dzieci
Co to za choroba?
Warto wiedzieć, że schizofrenia, czyli zaburzenie psychiczne może mieć różne oblicza - schizofrenia paranoidalna, prosta, katatoniczna czy hebefreniczna. W zależności od typu choroby i jej fazy, może dawać rożne objawy.
Schizofrenia najczęściej ujawnia się koło trzydziestki, czasem po pięćdziesiątce, bardzo rzadko dotyczy dzieci. W większości przypadków po wdrożeniu leczenia wchodzi w stan remisji, który niekiedy trwa latami. Warto znać jej objawy, bo dzięki temu szybko można wdrożyć leczenie, które ograniczy rozwój choroby.
Objawy schizofrenii - co pojawia się najpierw?
Pierwsze, czyli tzw. wczesne objawy schizofrenii mogą być trudne do zauważenia. Dopiero po pewnym czasie, zwykle najbliższe osoby chorego, orientują się, że coś się z nim dzieje złego. Niektóre symptomy mogą być subtelne i dopiero w połączeniu z innymi zacząć niepokoić.
Wczesne objawy, które mogą świadczyć o rozwijającej się schizofrenii:
- zmiany w nastroju,
- nieadekwatne reakcje na rzeczywistość,
- utrata zdolności do przeżywania radości lub przeciwnie - wybuchanie śmiechem bez przyczyny,
- unikanie ludzi,
- zamykanie się w sobie i wycofanie,
- niechęć albo zupełna rezygnacja z wychodzenia z domu,
- problemy z pamięcią i koncentracją,
- dziwaczne zachowania.
Objawy te mogą pojawiać się stopniowo i być o rożnym nasileniu. Wystąpienie niektórych z nich nie musi świadczyć o chorobie, ale tylko lekarz specjalista jest w stanie postawić właściwą diagnozę.
Objawy osiowe
Osiowe objawy schizofrenii to inaczej jej główne objawy, czyli takie, które występują w każdym rodzaju schizofrenii. Są to:
- autyzm, czyli utrata kontaktu ze światem i koncentrowanie się tylko na przeżyciach wewnętrznych,
- zobojętnienie emocjonalne, pustka uczuciowa, której konsekwencją jest utrata związków emocjonalnych z najbliższymi,
- rozszczepienie osobowości, nieadekwatne reakcje emocjonalne i mimiczne, ambiwalencja, zaburzenia toku myśli, zaburzenia poznawcze.
Objawy pozytywne i negatywne
Przechodząc do zasadniczych objawów tego zaburzenia psychicznego, można podzielić je na objawy pozytywne (wytwórcze) i negatywne. Czym charakteryzują się poszczególne z nich?
Objawy schizofrenii pozytywne, czyli wytwórcze
Pozytywne nie oznacza korzystne, lecz dodatnie. Należą do niech przede wszystkim urojenia i omamy. O urojeniach mówimy, gdy chory widzi rzeczy, osoby, zjawiska, które nie istnieją. Na tyle mocno w to wierzy, że ani rodzina, ani lekarz nie są w stanie przekonać go, że rzeczywistość jest inna. Osobie chorej może wydawać się, że ktoś go obserwuje lub obmawia (urojenia ksobne), że jest śledzony lub uważa, że jest ofiarą czyichś nacisków.
Omamy, to inaczej halucynacje, czyli zaburzenia obejmujące zmysł wzroku, węchu, słuchu, smaku i dotyku. Schizofrenik może słyszeć głosy i dźwięki, które tak naprawdę nie istnieją. Może też widzieć różne rzeczy, ludzi, kształty, których w rzeczywistości nie ma. Tym wszystkim doznaniom może towarzyszyć lęk psychotyczny, wprawiający chorego w stan niepokoju i poczucia zagrożenia.
Objawy schizofrenii negatywne, czyli ubytkowe
Do podstawowych zalicza się wspomniane już wycofanie się z dotychczasowych aktywności i życia - zawodowego i rodzinnego. Zwykle chory jest obojętny uczuciowo, apatyczny, traci zainteresowanie. Może też dojść do upośledzenia komunikacji z otoczeniem. Inne objawy negatywne to: nadmierna drażliwość, otępienie, irytacja, aspontaniczność, anhedonia (brak zdolności odczuwania przyjemności), spowolnienie ruchowe.
Zaburzenia poznawcze i afektu
Skoro mowa o objawach schizofrenii i zachowania charakterystycznych dla tego stanu chorobowego, nie można nie wspomnieć o dwóch rodzajach zaburzeń.
Do zaburzeń poznawczych zaliczamy problemy z koncentracją i pamięcią, zaburzenia inteligencji. Osoba chora ma problem z logicznym myśleniem, łączeniem faktów, powtórzeniem tego, co przed chwilą usłyszał.
Zaburzenia afektu, to inaczej zaburzenia nastroju. Wpływają na nie wspomniane objawy pozytywne, czyli urojenia i omamy oraz objawy negatywne. Chory może odczuwać różne emocje nieadekwatne do sytuacji i rzeczywistości. Może być nadmiernie wesoły lub smutny, załamać się, mieć symptomy depresji.
Objawy schizofrenii paranoidalnej
Wiele objawów już wyżej opisanych, dotyczących ogólnie schizofrenii, pojawia się u chorego ze schizofrenią paranoidalną. Jednak na szczególną uwagę zasługują różne rodzaje urojeń.
Chory może mieć urojenia paranoidalne, czyli dziwaczne myśli nieadekwatnie zabarwione emocjonalnie. Może być przekonany o tym, że ktoś go śledzi albo obserwuje, mieć urojenia wielkościowe (przekonanie o swojej wybitnej mocy). Również opisywane wcześniej omamy są charakterystyczne dla schizofrenii paranoidalnej.
Rozpoznanie tego typu schizofrenii nie jest łatwe i wymaga długotrwałej obserwacji chorego. Gdy nastąpi pierwszy epizod, lekarz wykonuje badania (m.in. neurologiczne i laboratoryjne).
Objawy schizofrenii prostej
Na początku bywają trudne do uchwycenia. Choroba rozpoczyna się powoli, chory traci zainteresowanie światem zewnętrznym. Z czasem zobojętnienie narasta i dochodzi do niego złe samopoczucie (myśli depresyjne). Na dalszym etapie osoba chora na schizofrenię prostą wyobcowuje się, przestaje dbać o higienę i traci chęć do życia.
Wszystkie ewentualne obowiązki wykonuje mechanicznie. Jest często traktowana przez otoczenie jak odludek i dziwak. Warto wspomnieć, że schizofrenia prosta stanowi tylko 1 proc. przypadków schizofrenii. Choć rzadka, to jest dość ciężką postacią choroby i trudną do opanowania lekami i psychoterapią.
Objawy schizofrenii u dzieci
Mogą pojawić się już przed 13. rokiem życia. Częściej dotykają chłopców niż dziewczynki. Często mylone są przez rodziców i otoczenie z młodzieńczym buntem. Objawy schizofrenii u dzieci są mocno zróżnicowane. Najczęściej są to:
- omamy (dziecko widzi duchy lub osoby)
- urojenia związane z prześladowaniem
- wycofywanie się z relacji rodzinnych i koleżeńskich
- małomówność
- zmienność nastrojów
- nieadekwatne do sytuacji mimika i gesty
- silny lęk
- izolowanie się od otoczenia
To ważne! Powyższe objawy różnych typów schizofrenii mogą, ale nie muszą, świadczyć o rozwoju choroby. Ostateczna diagnoza stawiana jest zawsze po długiej obserwacji i wnikliwych testach wykluczających inne przyczyny objawów. Niemniej jednak jeśli obserwujesz u siebie lub bliskich znaczącą zmianę zachowania (bez wyraźnej przyczyny), warto skonsultować ją z lekarzem specjalistą.
Czytaj też:O krok od samobójstwa… Czy ciężką depresję można pokonać?Jak rozpoznać manię prześladowczą?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
