Skąd się biorą zmiany nastroju?
Z wielu przeprowadzonych do dziś badań wynika, że na nasz nastrój mają wpływ czynniki genetyczne, środowiskowe oraz skomplikowane konfiguracje obu z nich. Wiemy, że nastrój jest długotrwały, choć ulega zmianom w czasie.
Może on ulec pogorszeniu w przypadku depresji, chorób somatycznych lub innych zaburzeń funkcjonowania psychicznego. Pod wpływem leczenia w większości przypadków udaje się przywrócić normalny poziom nastroju.
Linia bazowa – inna norma dla każdego?
W obrębie normy możemy mieć do czynienia ze zróżnicowanym nastrojem – niektórzy ludzie przejawiają więcej emocji pozytywnych, inni są postrzegani jako nieco smutniejsi. Potoczna obserwacja wskazuje więc na istnienie swoistego dla danego człowieka poziomu nastroju.
W przypadku pomiaru zaburzeń depresyjnych można nazwać go typowym poziomem depresji. Niedawne odkrycie Kennetha S. Kendlera, psychiatry z Virginia Commonwealth University, oraz współpracującego z nim międzynarodowego zespołu naukowców potwierdza istnienie typowego dla danej osoby poziomu depresji.
Wyniki badań wskazują, że człowiek faktycznie posiada swoistą linię bazową, typowy dla niego nastrój. Ważne wydarzenia czy stres mogą powodować krótkotrwałe zaburzenia – przesunięcia na skali nastroju – albo prowadzić do zaburzeń przewlekłych, np. depresji, długotrwałego obniżenia nastroju. Wyniki sugerują, że niektóre wydarzenia w życiu człowieka mogą modyfikować typowy dla człowieka nastrój, przesuwać punkt „0”, do którego nastrój powraca po zmianach, np. wybuchach radości, okresach smutku czy żałoby.
Krok do zrozumienia wahań nastroju
Nowa wiedza, jaką dysponujemy dzięki badaniom Kendlera i współpracujących z nim specjalistów, ma ogromne znaczenie dla zrozumienia mechanizmów związanych z nastrojem. Dotychczas wiadomym było, że o okresie intensywnych przeżyć i zaburzeń, związanych z życiowymi zawirowaniami, np. utratą pracy czy rozwodem, nastrój powraca do typowej wartości.
Nie wynika to jednak wyłącznie z uwarunkowań genetycznych, jak wcześniej przypuszczano. Co więcej, nie tylko uszkodzenia somatyczne mogą wpływać na zmianę tej wartości. Także gromadzone w ciągu całego życia różnorodne (tak pozytywne, jak negatywne) doświadczenia przesuwają wartość na skali, zmieniając poziom nastroju.
Potoczna obserwacja podsuwa nam przykłady osób, które z upływem lat stały się pogodniejsze lub bardziej ponure – możliwe, że w tych przypadkach mamy do czynienia z przesunięciem punktu „0” w kierunku utrzymującego się nastroju pozytywnego albo negatywnego.
W niektórych przypadkach ustalenie, czy mamy do czynienia z formą zaburzenia czy trwałym przesunięciem linii bazowej nastroju, może sprawiać trudność. Wpływ chorób, procesów starzenia się, bagaż życiowych doświadczeń może ten efekt potęgować lub łagodzić. Istnieją również trudności natury definicyjnej: nie została uzgodniona definicja „trwałego przesunięcia”, nie wiadomo, do którego momentu można jeszcze mówić o zaburzeniu przewlekłym, a od którego jest to jedynie zmiana wartości na umownej skali nastroju.
Tajemnica nastroju bliźniaków
Badania nad bliźniętami prowadzone przez Kendlera nieco ułatwiły odpowiedź na to pytanie, gdyż bliźnięta stanowiły punkt odniesienia dla siebie nawzajem, umożliwiając porównanie typowych poziomów nastroju osób genetycznie identycznych o różnych biografiach. Bliźnięta różniły się między sobą typowymi poziomami nastroju.
Różnice te występowały także między bliźniętami jednojajowymi, czyli genetycznie identycznymi, a wytłumaczeniem tego zjawiska jest według naukowców zróżnicowanie życiowych doświadczeń począwszy od okresu dorastania. Dzięki badaniu bliźniąt w różnym wieku (od 11 do niemal 67 roku życia) wiadomo, że wcześniejsze różnice nie mają tak istotnego wpływu jak doświadczenia okresu dorastania i późniejszych okresów rozwojowych.
Bagaż doświadczeń i pamięci okazuje się źródłem wspomnień, krótkotrwałych wzruszeń oraz czynnikiem wpływającym na sferę emocjonalną człowieka sposób długotrwały. Na trwałe przesuwają one wartości bazowe nastroju.
Zobacz też:
Jakie są objawy depresji?
Czym jest depresja maskowana?
Źródło: Association for Psychological Science (2011, June 29). Mood and experience: Life comes at you. ScienceDaily. Retrieved July 4, 2011, from http://www.sciencedaily.com /releases/2011/06/110628173801.htm
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
