Czym jest osobowość?
Osobowość jest jednym z głównych wyznaczników funkcjonowania człowieka w różnych sytuacjach życiowych, wyróżniającym go spośród innych osób. Obejmuje typowe dla nas: zachowania, nawyki, zainteresowania, postawy, aspiracje, sposób interpretacji napływających bodźców, informacji oraz typowe dla każdego z nas formy reagowania na nie.
Zaburzenia osobowości
Zaburzenia osobowości są rozumiane jako zakorzenione i utrwalone wzorce zachowań przejawiające się w mało elastycznych reakcjach na różnorodne sytuacje społeczne lub indywidualne.
Zachowania te skrajnie lub znacząco odbiegają od przeciętnych, w danej kulturze, sposobów spostrzegania, myślenia i odczuwania. Mają tendencję do utrwalania się i do obejmowania wielu sfer funkcjonowania człowieka (dotyczą sfery społecznej, emocjonalnej, motywacyjno-popędowej, poznawczej).
Zmiany osobowości pojawiać się mogą już w okresie dojrzałości, występują po ciężkim lub przedłużonym stresie, w sytuacji skrajnego niezaspokojenia potrzeb, po ciężkich zaburzeniach psychicznych lub po urazach mózgu.
Rozpowszechnienie zaburzeń osobowości poszczególnych typów szacuje się następująco:
- osobowość paranoiczna – 0,5-2,5%,
- osobowość schizoidalna – 0,5-1%,
- osobowość borderline – 2%,
- osobowość dyssocjalna – 3%,
- osobowość histrioniczna – 2-3%,
- osobowość lękliwa – 0,5-1%,
- osobowość zależna – 2-4%,
- osobowość anankastyczna – 1%.
Zobacz też: Podwójna tożsamość u osób z nerwicą
Jak powstają zaburzenia osobowości?
Wśród teorii zaburzeń osobowości wymienia się teorie konstytucjonalne, psychoanalityczne oraz systemowe.
- Teorie konstytucjonalne zakładają istnienie biologicznych predyspozycji warunkujących wystąpienie nieprawidłowych zachowań. Te wrodzone determinanty są mało podatne na zmiany w ciągu naszego życia.
- Psychoanaliza źródeł zaburzeń osobowości poszukiwała w braku zaspokojenia emocjonalnych potrzeb w okresie dzieciństwa oraz konflikcie między trzema strukturami osobowości: id, ego i superego.
- Teorie systemowe wyjaśniają zaburzenia osobowości odwołując się do przewagi mechanizmów regulacyjno-integracyjnych zachowania (impulsywność, nieumiejętność planowania działań i przewidywania ich konsekwencji, niezrównoważenie emocjonalne) nad mechanizmami poznawczymi.
Doszukiwanie się problemów
W większości przypadków pacjent z zaburzeniami osobowości źródeł swoich problemów doszukuje się w innych ludziach i/lub zaistniałych okolicznościach życiowych, a nie w samym sobie. Współczesne teorie zakładają, iż zaburzenia osobowości są wynikiem integracji czynników środowiskowych (głównie rodzinnych) i biologicznych predyspozycji do określonych sposobów reagowania.
Zobacz też: Czym jest osobowość lękliwa?
Źródło: Wydawnictwo Coninuo; „Podstawy Psychologii. Podręcznik dla studentów medycyny i kierunków medycznych”; pod red. M. Talarowskiej, Antoniego Florkowskiego, Piotra Gałeckiego; Rozdział 10. Wybrane zaburzenia psychiczne/pk/jm.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
