Książek, blogów i różnych publikacji o diecie przy niedoczynności tarczycy jest mnóstwo. Z jednej strony to dobrze, bo temat jest ważny, a schorzenie powszechne. Z drugiej - nawał informacji i kategoryczne (a wręcz bezkrytyczne) podchodzenie do niektórych teorii sprawia, że coraz więcej pacjentek z niedoczynnością tarczycy przechodzi na mało urozmaiconą dietę. A ta zdrowiu nie służy. Dlatego zebraliśmy podstawowe zasady żywienia przy niedoczynności tarczycy.
W skrócie:
Co to za choroba?
O chorobach tarczycy mówi się coraz więcej, bo to powszechny i realny problem zdrowotny dzisiejszych czasów. Wśród schorzeń dotyczących tego gruczołu najczęściej diagnozuje się niedoczynność tarczycy. To sytuacja, w której tarczyca produkuje zbyt małą ilość hormonów. Schorzenie nie jest proste do zdiagnozowania, bo daje szereg niejednoznacznych objawów.
Nieprawidłowo funkcjonująca tarczyca wpływa na cały organizm, a nieleczona może być niebezpieczna dla zdrowia. Bardzo ważne jest regularne kontrolowanie choroby u lekarza endokrynologa i leczenie farmakologiczne. Przeprowadzono jednak wiele badań, które potwierdzają, że odpowiednie żywienie odgrywa istotną rolę w leczeniu chorób tarczycy.
Dieta nie może zastąpić leczenia, ale istnieją pewne jej składniki – witaminy i składniki mineralne, które są niezbędne do produkcji hormonów tarczycowych. Należą do nich jod, żelazo, selen cynk oraz witaminy A, D3, B2 i B3, dlatego też warunkiem prawidłowej syntezy hormonów tarczycy jest dostarczenie ich w diecie
– mówi endokrynolog ze Szpitala Medicover, lek. Marta Kunkel.
3 zasady diety
1. Zdrowa dieta powinna być zbilansowana – dlatego musi dostarczać składników z każdej kategorii produktów (białka, tłuszcze, węglowodany). Ta przy niedoczynności tarczycy niewiele różni się od diet redukujących zagrożenie cukrzycą czy chorobami układu krążenia. Tak jak i one zaleca:
- ograniczać węglowodany proste (np. słodycze, biała mąka), a stawiać na te złożone (z produktów pełnoziarnistych i warzyw),
- wybierać dobrej jakości źródła białka, np. tłuste ryby morskie, chudy drób (bez skóry), jajka,
- tłuszcze zwierzęce zastępować dobrej jakości tłuszczami roślinnymi (np. oliwą z oliwek czy olejem rzepakowym).
2. Dieta przy niedoczynności tarczycy nie może nadmiernie ograniczać kalorii – obcięcie ich np. do liczby mniejszej niż 1200 kcal dziennie powoduje w dłuższej perspektywie spowolnienie przemiany materii, a z tą przy niedoczynności tarczycy i tak już jest nieciekawie. Bezpieczniej jest trzymać się limitu 1500–1800 kcal na dobę, jednak jadłospis powinien być zbilansowany i dostosowany do każdego osobno - uwzględniając nawyki żywieniowe i tryb życia (w tym ilość aktywności fizycznej).
3. Choć mówi się o zbawiennym wpływie jodu na tarczycę, przy niedoczynności tarczycy powinniśmy ostrożnie używać z soli. Choć jest jest ona jodowana, to jednak nadal jej podstawowym składnikiem jest chlorek sodu (NaCl), jego nadmiar powoduje zaś zatrzymywanie wody w organizmie (co sprzyja zwiększeniu wagi i obrzękom) oraz zwiększa ciśnienie krwi. Zalecana dawka soli to płaska łyżeczka na dobę (z uwzględnieniem przyprawy użytej do potraw, chleba czy wędlin).
grafika: Ula Bugaeva
Warzywa kapustne
Rośliny strączkowe
Warzywa psiankowate
Z drugiej jednak strony wiadomo, że substancje te mają także działanie przeciwnowotworowe. Nie ma zatem sensu ich demonizować i w przypadku klasycznej niedoczynności tarczycy warto je jadać. Ewentualne ograniczenia wprowadzić zaś dopiero w przypadku aktywnej choroby Hashimoto.
Produkty z glutenem
Ponieważ większość dań wysokoglutenowych jest za razem dość kaloryczna, zrezygnowanie z nich może pomóc w utracie wagi. Jednak glutenu warto, a wręcz trzeba unikać przede wszystkim w przypadku nietolerancji organizmu na ten składnik. Niedoczynność tarczycy sama w sobie jej nie powoduje. W większości przypadków zmagające się z nią osoby mogą więc gluten jadać. Wyjątek to niedoczynność tarczycy, której towarzyszy choroba Hashimoto. Cierpiące na nią osoby mają bowiem większe predyspozycji do nietolerancji. Jednak ograniczenie tego białka nawet u nich jest konieczne dopiero po stwierdzeniu tego faktu (służy temu wprowadzenie diety eliminacyjnej i obserwowanie, czy wpłynie ona na poprawę samopoczucia).
Produkty z laktozą
Wielu dorosłych ma jednak deficyt laktazy – enzymu koniecznego do rozłożenia laktozy. Nierozłożona zaś laktoza pozostaje w jelitach i zatrzymuje wodę oraz ulega fermentacji. Stan taki nazywamy nietolerancją laktozy. Co ma on wspólnego z niedoczynnością tarczycy?
Niezbędne składniki mineralne
Trzeba pamiętać, aby w ramach pełnowartościowych posiłków dostarczać organizmowi niezbędne składniki mineralne. Chorzy na niedoczynność tarczycy powinni szczególnie zadbać o pokrycie zapotrzebowania na:
- jod,
- selen,
- żelazo,
- cynk,
- witaminy B12, D, C i E,
- b-karoten.
Czego unikać?
A jak jest w przypadku innych wpływających na tarczycę składników? Postaraj się unikać słodyczy, słodkich napojów gazowanych, gotowych dań z przetworzonych produktów, fast foodów. Warto ograniczyć też białe pieczywo i produkty na bazie pszennej mąki. Zamiast smażyć w głębokim tłuszczu, piecz w folii lub gotuj na parze. Pij co najmniej 2 litry wody i zieloną herbatę i ziółka.
Należy również pamiętać, że istnieją tzw. goitrogeny - związki mogące wpływać na metabolizm jodu, zmniejszając jego stężenie w organizmie, co w konsekwencji prowadzi do rozwoju wola. Substancje te występują głównie w warzywach kapuścianych, jarmużu, rzepie. Innymi substancjami pokarmowymi hamującymi czynność tarczycy są flawonoidy - genisteina i daidzeina zawarte w soi
– mówi endokrynolog, lek. Marta Kunkel.
To nie wszystko. Pod lupę wzięliśmy grupy produktów żywnościowych budzące największe kontrowersje. Zobacz w galerii, czego nie jeść przy niedoczynności tarczycy - 5 grup produktów.
Więcej o chorobach tarczycy:Niedoczynność tarczycy może być niebezpieczna u kobiet w ciążyUtajona nadczynność lub niedoczynność tarczycy – jak ją rozpoznać?Nie lekceważ objawów Hashimoto. To nie jest zwykła choroba tarczycy
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
