Tarczyca kształtem przypomina motyla. Waży zazwyczaj 20–30 gramów. Znajduje się z przodu szyi, poniżej krtani. Gdy jest zdrowa, wyłapuje z jedzenia i powietrza jod, aby przetwarzać go na hormony: tyroksynę (T4) oraz trójjodotyroninę (T3). Pomagają one nadzorować pracę niemal całego organizmu. Tarczyca produkuje także kalcytoninę – hormon ten odpowiada m.in. za przyswajanie wapnia i fosforu, a więc i za kondycję kości. W diagnostyce związanej z niedoczynnością czy nadczynnością tarczycy (oraz innymi chorobami przy których one występują) kalcytonina nie ma jednak znaczenia. Dlatego skupimy się na samym T4 i T3, a także TSH.
TSH nie jest hormonem tarczycy…
…produkuje go przysadka. Ale właśnie po to, by tarczycą sterować. TSH ma ją mobilizować do wytwarzania własnych hormonów (czyli wymienionych już wcześniej T3 i T4). Jeżeli jest ich za mało, stężenie TSH rośnie ponad normę. To pierwszy z sygnałów niedoczynności tarczycy. Gdy poziom hormonów tarczycy rośnie – TSH sukcesywnie spada – w przypadku nadczynności tarczycy poniżej normy.
TSH to podstawowy wyznacznik. Zdarza się jednak, że pacjent – mimo prawidłowego wyniku ma objawy niedoczynności czy nadczynności tarczycy. Albo przeciwnie – choć TSH odbiega od normy, nic nie wskazuje na to, by miał problemy z tarczycą.
W takich przypadkach, a także po to, by zweryfikować dawki leków na tarczycę – diagnostykę poszerzamy o zbadanie poziomu hormonów tarczycy.
Co ciekawe, poziomy T3 i T4 także mogą nie odzwierciedlać dobrze sytuacji. A to dlatego, że hormony tarczycy wiążą się z białkami, na które mogą mieć wpływ rozmaite czynniki. Warto też wiedzieć, że większość T3 powstaje z T4, po przekształceniu tego hormonu w tkankach.
Aby uniknąć przekłamań, badaniu poddaje się więc tzw. wolną postać hormonów tarczycy, czyli FT3 (wolną trójjodotyroninę) oraz FT4 (czyli wolną tyroksynę).
Schemat postępowania
Przy podejrzeniu niedoczynności tarczycy…
…bada się zwykle TSH, a także FT4 (sprawdzanie FT3 – nie jest konieczne). Wynik potwierdzający niedoczynność wskazuje na obniżony poziom FT4.
Przy podejrzeniu nadczynności tarczycy…
…sprawdzamy poziom TSH oraz FT3 (choć FT4 może być także zlecone, lecz ma mniejsze w tym przypadku znaczenie). Wynik potwierdzający wskazuje zwykle na obniżone TSH i podwyższone wartości hormonów tarczycy.
Polecamy!
Masz niedoczynność tarczycy? Tego lepiej nie jedz! – ostrzegają. Czy mają rację?
Czy do USG tarczycy trzeba się przygotować?
Badasz TSH? Wyniki mogą być zafałszowane! Oto 5 przykładowych sytuacji...
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
