Kiedy powinniśmy podejrzewać boreliozę?
Borelioza to przenoszona przez kleszcze choroba zakaźna manifestująca różnorodne objawy w obrębie skóry, stawów, układu nerwowego oraz serca. Jedynie co trzecia z osób zakażonych pamięta ukąszenie kleszcza. Także blisko 1/3 chorych zgłasza się do lekarza na etapie jej narządowego rozsiewu albo gdy dojdzie już do trwałych powikłań tej choroby.
- lek. Maria Królikowska
Jaka jest etiologia i geneza boreliozy?
W Europie borelioza jest wywoływana przede wszystkim przez należące do krętków bakterie Borrelia garinii i B. afzelii, znacznie rzadziej gatunek B. burgdorferi, który jest głównym czynnikiem etiologicznym tej choroby w USA. Rezerwuarem krętków są dzikie zwierzęta. Zaś żywiące się ich krwią kleszcze z rodzaju Ixodes, pełnią rolę przenosicieli patogenów. Po ugryzieniu człowieka bakterie dostają się do skóry, a stąd w ciągu kilku dni lub tygodni dokonują inwazji wielu narządów.
Zobacz też: Tajemnice boreliozy
Gdzie przede wszystkim powinniśmy uważać na boreliozę?
W globalnym rankingu liczby zachorowań na boreliozę pierwsze miejsca zajmuje Europa Środkowa, Skandynawia, Rosja oraz Stany Zjednoczone. W Polsce najwięcej przypadków zakażenia odnotowuje się w województwie podlaskim.
Jakie są czynniki ryzyka zachorowania na boreliozę?
Poza czynnikami oczywistymi, jak samo przebywanie na terenach endemicznych i odsetek zakażonych tam kleszczy, ważne jest także nasze postępowanie już po ugryzieniu. Należy pamiętać o dokładnej obserwacji skóry po pobycie w lesie, ponieważ ważny jest czas trwania kontaktu z kleszczem. Ryzyko zachorowania znacznie się zwiększa po upływie 48h. Wbrew obiegowym opiniom błędem jest drażnienie stawonoga, który już tkwi w skórze. Zakazane jest więc smarowanie tłuszczem tego miejsca, alkoholem czy przypalanie.
Zobacz też: Czy masz boreliozę - jak wykryć tę podstępną chorobę?
Jakie są główne objawy boreliozy?
Po upływie od kilku dni do kilku tygodni od zakażenia w miejscu ugryzienia przez kleszcza rozwija się tak zwany rumień pełzający. Początkowo jest to mała czerwonawa grudka lub plamka, która z czasem powiększa się, osiągając ostatecznie średnicę ponad 5 cm. Typowo ma kształt pierścienia, którego środek jest jaśniejszy od brzegów. Zmiana ta nie boli i nie swędzi. Drugim skórnym objawem boreliozy jest chłoniak limfatyczny, który najczęściej lokalizuje się na płatku lub małżowinie usznej, mosznie lub brodawce sutkowej. Częściej występuje u dzieci. Zarówno rumień pełzający jak i chłoniak limfatyczny są symptomami stadium wczesnego choroby i ujawniają się u ponad 50 % zakażonych. Po zakażeniu mogą wystąpić objawy grypopodobne.
Jeśli na tym etapie nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie, dochodzi do rozsianej fazy choroby. Ten okres charakteryzuje się znaczną różnorodnością przebiegu oraz skłonnością do nawrotów. Do wiodących objawów okresu rozsianej boreliozy należą zapalenie stawów, mięśnia sercowego i układu nerwowego. Przeważnie zajęty jest jeden staw ( kolanowy, łokciowy, skokowy). Nie towarzyszą temu ogólnoustrojowe objawy zapalenia jak gorączka czy ogólne złe samopoczucie. Nawet po latach od zakażenia rozwinąć się może tak zwane przewlekłe zanikowe zapalenie skóry kończyn , które powoduje wystąpienie niesymetrycznych zmian skórnych w postaci obrzęków i miejscowych zaników. Najpoważniejszym powikłaniem infekcji krętkami Borrelia jest neuroborelioza. Jest to postać choroby obejmująca swym zasięgiem układ nerwowy. Może ona przebiegać pod postacią limfocytowego zapalenia mózgu, zapalenia nerwów czaszkowych, zapalenia korzeni nerwowych i nerwów obwodowych oraz przewlekłego zapalenia mózgu. Objawem sugerującym zajęcie przez krętki Borrelia układu sercowo-naczyniowego są nagle występujące zaburzenia rytmu.
Jak się leczy boreliozę?
Terapia opiera się na przewlekłym przyjmowaniu antybiotyków zwalczających zakażenie krętkami Borrelia. Do najczęściej przyjmowanych antybiotyków należą amoksycylina i doksycyklina. Czas leczenia zależy od stopnia rozwinięcia infekcji i trwa od 2 do 6 tygodni. Do leków wspomagających należą środki przeciwbólowe. Czasami wskazane jest nakłucie jamy stawowej w celu odbarczenia chorego stawu.