Leczenie zachowawcze nietrzymania moczu cz. I

Po wprowadzeniu do choroby, jaką jest nietrzymanie moczu i prezentacji diagnostyki, pora na dodatkową porcję informacji. Poniższe treści mają na celu przedstawienie metod leczenia zachowawczego, za wyjątkiem farmakoterapii, która będzie przedmiotem osobnego artykułu.

W tej części omówimy sposoby „rehabilitacji” pęcherza i jego cewnikowanie. Zapraszam do lektury...

Ćwiczenia mięśni Kegla – dna miednicy
Mięśnie dna miednicy to grupa mięśni rozpościerająca się od kości łonowej do dolnej części kręgosłupa. Znajdują się w niej cewka moczowa, pochwa i odbyt. Ich rola polega na kontroli zwieraczy – będących zamknięciem struktur wyżej wymienionych. Mięśnie są zawieszone w tzw. pozycji hamaka, co wspomaga prawidłowe działanie pochwy, cewki moczowej i odbytu. Gdy dochodzi do ich osłabienia – upośledzone staje się także działanie tych narządów, co między innymi skutkuje NTM podczas kaszlu, kichania, czy ciężkiej pracy oraz wypadaniem narządu rodnego u kobiet.
Przed przystąpieniem do ćwiczeń, trzeba zlokalizować mięsień łonowo-guziczny. Używamy go w celu powstrzymania wydalania moczu.
Oto przykładowy sposób wykonywania ćwiczeń mięśni Kegla:

I sposób:
przybranie odpowiedniej pozycji – na początek siedzącej
poczuj mięsień przez jego napięcie
rozluźnij go i ponownie napnij
liczba powtórzeń – około 20 razy

II sposób:
napnij mięsień i wytrzymaj około 3-4 sekundy
rozluźnij go
liczba powtórzeń – około 10 razy

III sposób (troszkę trudniejszy):
napnij mięsień, jednocześnie biorąc wdech
staraj się nie napinać mięśni brzucha
liczba powtórzeń – około 10 razy

W ciągu dnia, na początku zalecane jest wykonanie ćwiczeń kilkadziesiąt razy. Z czasem należy tą liczbę stopniowo zwiększać do około 110-120 powtórzeń. Po uzyskaniu dobrego napięcia mięśni, liczbę powtórzeń w serii można również zwiększać, np. w I sposobie do 25, a w pozostałych do 15. Na początku ćwiczeń często jest odczuwany ból i zmęczenie mięśnia. Wówczas liczbę powtórzeń można zmniejszyć np. do 5 i później stopniowo zwiększać. Gdy już nabierzemy wprawy, ćwiczenia będzie można wykonywać w każdej pozycji. Warto również sięgnąć po porady w Stowarzyszeniu UroConti, stanowiącego grupę wsparcia dla chorych z NTM oraz edukującego z zakresu tej choroby.

Trening pęcherza
Polega na wykonaniu całodziennej kontroli oddawania moczu z odnotowaniem godziny i ilości wydalonego moczu oraz częstości epizodów NTM. Pozwala to na stworzenie takiej częstości wypróżnień, aby zapobiec nadmiernemu wypełnianiu się pęcherza i naglącego parcia na mocz. Standardowo wynosi ona 3-4 godziny. U pacjentów z wysiłkowym nietrzymaniem moczu korzystne jest częste oddawanie moczu w małych porcjach w celu zapobiegania wzrostowi ciśnienia śródpęcherzowego.

Stymulacje elektryczne
Pozwalają one wzmocnić mięśnie i zmieniają włókna szybkokurczące na wolnokurczące, co poprawia trzymanie moczu.

Biofeedback
Jest ciekawa metodą ćwiczeń mięśni dna miednicy, bowiem wykorzystuje oddziaływanie na świadomość pacjenta. Reakcje nerwowo-mięśniowe są rejestrowane i obrazowane komputerowo. Pozwala to na kontrolę ćwiczeń i wzmocnienie działań. Ponadto BFB daje możliwość „uruchomienia właściwej grupy mięśni, kontrolowania nasilenia i czasu trwania skurczu, rozluźnienia i obiektywnej obserwacji postępów terapii.” Dodatkowo, nowsze urządzenia są wyposażone w elektrostymulator. „Ocena skurczu może odbywać się automatycznie przez urządzenie, a wzmocnienie skurczu wywoływane przez prąd elektryczny jest indywidualnie dobierane i wspomaga trening mięśni.” Metoda może być stosowana u obu płci, zarówno w monoterapii, jak również wspomagająco.

Cewnikowanie pęcherza moczowego
To jedna z inwazyjnych metod leczenia, a decyzja o niej powinna być dokładnie przemyślana przez lekarza i indywidualnie rozpatrzona. Nie może być stosowana jako pierwsza. Najpierw trzeba wykorzystać wyżej wymienione sposoby leczenia zachowawczego, nim przystąpi się do założenia cewnika. Lekarz może podjąć decyzję o cewnikowaniu pęcherza, jeżeli zaistnieje przeszkoda uniemożliwiająca wypływ moczu i jego całkowite opróżnienie. Dotyczy to osób z powiększona prostatą, guzami w jamie brzusznej i jamie miednicy uciskającymi na drogi moczowe, kamicą nerkową. Istnieje wiele metod cewnikowania, spośród których wykorzystuje się cewnikowanie przerywane – co kilka godzin lub ciągłe, czyli na stałe. Trzeba wiedzieć, ze zabieg cewnikowania, powinien być wykonywany w czystych warunkach i na jałowo. Należy przed nim umyć krocze. Ważna jest wówczas profilaktyka zakażeń układu moczowego (ZUM) – o czym będzie mowa we „Wskazówkach dla osób z nietrzymaniem moczu”

Już niebawem omówię leczenie farmakologiczne nietrzymania moczu.

Źródła:Ewa Strupińska, „Fizjoterapia nietrzymania moczu - nowoczesne metody fizykoterapii”, Przegląd Urologiczny 2007/8/2 (42)
www.seni.pl
www.mediweb.pl
www.ntm.pl

Katarzyna Ziaja