Życie z cukrzycą – jak funkcjonować z chorobą?

Edukacja pacjenta chorego na cukrzycę

W opublikowanych przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD) na początku 2011 r. zaleceniach klinicznych dotyczących postępowania u chorych na cukrzycę zaprezentowana została koncepcja założeń edukacyjnych pod kątem zastosowania w leczeniu cukrzycy. Edukacja jest stałym, integralnym i niezbędnym składnikiem postępowania terapeutycznego w cukrzycy w trakcie każdej wizyty lekarskiej. Ponadto powinna być realizowana w ustrukturowany sposób, obejmując edukację w okresie rozpoczynania terapii, a następnie reedukację, na podstawie corocznej oceny potrzeb szkoleniowych pacjenta, bądź na jego prośbę.

Program edukacji pacjenta powinien być tworzony przy udziale chorego i jego lekarza oraz pozostawać w ścisłym związku i koordynacji z zalecanym sposobem leczenia cukrzycy.

Pacjent jest aktywnym członkiem zespołu terapeutycznego!

Celem edukacji pacjenta jest wspieranie go w samodzielnym postępowaniu z cukrzycą (ang. self-management training) oraz w modyfikacji stylu życia, ze względu na zalecany sposób odżywiania oraz aktywność fizyczną. W cukrzycy typu 2 szczególne znaczenie ma zagadnienie otyłości (…).

Polecamy: Reakcja chorego na wieść o cukrzycy

Nauka samodzielnej kontroli cukrzycy

(…)Podstawę edukacji stanowi ustalenie indywidualnych celów postępowania w cukrzycy, z uwzględnieniem trudności specyficznych dla danej osoby. Program edukacji powinien zawierać kształtowanie wpływu na przebieg choroby, ponieważ sama wiedza nie jest wystarczająca do optymalnego postępowania w cukrzycy.

Ramowy program edukacyjny powinien zawierać:

• Wsparcie dotyczące zaakceptowania choroby, wzmacniania adekwatnej motywacji do leczenia, wzmacniania zdolności samostanowienia (…).
• Ustalanie i ocenianie indywidualnych celów terapeutycznych uwzględniających przebieg choroby, rokowanie, zalecone leczenie i sytuację życiową pacjenta.
• Podstawowe wiadomości na temat choroby i jej leczenia (przyczyny, kliniczna charakterystyka, przebieg i rokowanie itp.).
• Naukę technik samodzielnej, systematycznej obserwacji (tzw. self-monitoring – pomiar stężenia glukozy we krwi, oznaczenie stężenia ciał ketonowych, pomiar ciśnienia tętniczego itp.) oraz postępowania w sytuacjach wymagających interwencji.
• Wiadomości dotyczące rozpoznawania i leczenia komplikacji ostrych (hipoglikemia, infekcje, zawał serca, udar mózgu itp.) oraz przewlekłych (nefropatia/choroby nerek, retinopatia, neuropatia, zaburzenia erekcji, stopa cukrzycowa), a także czynników ich ryzyka (hiperlipidemia, nadciśnienie, palenie tytoniu itp.) oraz sposobów zapobiegania powikłaniom i chorobom związanym z cukrzycą.
• Wiadomości na temat zdrowego odżywiania się i jego roli w leczeniu (w tym praktyczne informacje dotyczące zawartości węglowodanów w pokarmach).
• Tworzenie planu żywienia, który uwzględnia indywidualne nawyki, potrzeby i strategie terapeutyczne itp.
• Wiadomości o wpływie ćwiczeń fizycznych na regulację stężenia glukozy we krwi (hipo-, hiperglikemia itp.).
• Informacje na temat postępowania w sytuacjach szczególnych (podróż, antykoncepcja, ciąża).
• Prawa socjalne osób chorych na cukrzycę (praca, prawo jazdy, ubezpieczenie).
• Zasady korzystania z opieki zdrowotnej (częstość wizyt, badań kontrolnych), optymalne stosowanie się do zaleceń lekarskich.
• Omówienie znaczenia problemów psychologicznych w postępowaniu z cukrzycą i możliwości opieki specjalistycznej.

Zobacz także: Cukrzyca - co warto o niej wiedzieć?

Jak długo diabetyk przystosowuje się do nowej rzeczywistości?

Edukacja wstępna chorego na cukrzycę leczonego dietą lub dietą i doustnymi lekami hipoglikemizującymi powinna trwać co najmniej 5 godzin zajęć, natomiast pacjenta leczonego insuliną — około 9 godzin zajęć. Edukację należy kontynuować przez cały rok, przeznaczając łącznie na ten cel 5-9 godzin zajęć dla chorych na cukrzycę typu 2, a w przypadkach cukrzycy typu 1 – co najmniej 7-14 godzin zajęć. W następnych latach czas przeznaczony na reedukację musi być uzależniony od zasobu wiedzy, którą przyswoił pacjent, od liczby błędów popełnianych przez chorego, a także od rodzaju pojawiających się ewentualnie powikłań czy chorób towarzyszących (…).

Leczenie cukrzycy u seniora

W stosunku do zaleceń klinicznych dotyczących postępowania u chorych na cukrzycę zostały wprowadzone zasadnicze zmiany w zakresie wytycznych dotyczących leczenia cukrzycy dla grupy wiekowej powyżej 65. roku życia:

• Nadrzędnym celem leczenia chorych na cukrzycę w starszym wieku jest dążenie do poprawy lub przynajmniej utrzymania dotychczasowej jakości życia. Kluczowe znaczenie ma unikanie hipoglikemii, przy jednoczesnym zmniejszaniu objawów hiperglikemii;
• Jeżeli u chorego na cukrzycę przewiduje się przeżycie dłuższe niż 10 lat, realizując ogólne cele leczenia, należy dążyć do stopniowego wyrównania cukrzycy (…);
• W przypadku chorych w wieku powyżej 70 lat z wieloletnią cukrzycą ( powyżej 20 lat) i istotnymi powikłaniami o charakterze makroangiopatii (przebyty zawał serca lub udar mózgu) (…);
• Prowadzenie badań diagnostycznych w kierunku powikłań cukrzycy, zapobieganie ich progresji oraz zalecanie odpowiedniego leczenia;
• Leczenie chorób współistniejących w celu zmniejszenia upośledzenia czynnościowego i poprawy jakości życia (…).

Z "Zaleceniami klinicznymi dotyczącymi postępowania u chorych na cukrzycę" można zapoznać się na stronie Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego oraz na stronie Ministerstwa Zdrowia.

Warto wiedzieć: Jak dieta wpływa na cukrzycę typu 2?

Fragment książki „Edukacja diabetologiczna. Standard opieki pielęgnacyjnej chorego na cukrzycę.” (wydawnictwo Continuo). Tytuł, lid, śródtytuły i skróty pochodzą od redakcji. Publikacja za zgodą wydawcy.