Czy czerniak może dotyczyć oka?

Dlaczego w oku?

Otóż w oku znajduje się duża ilość nabłonka barwnikowego – w tęczówce, ciele rzęskowym, naczyniówce. To właśnie z niego wywodzi się czerniak. Nic więc dziwnego, że jest to najczęstszy guz wewnątrzgałkowy u dorosłych.

Gdzie dokładnie?

Większość czerniaków jest rozpoznawana w szóstej dekadzie życia. Dominująca lokalizacja (85%) to błon naczyniowa oka, rejon dostrzegalny jedynie dla lekarza – w badaniu wziernikowym. Pozostałe przypadki dotyczą tęczówki, ciała rzęskowego i spojówki – można je zauważyć, zazwyczaj jako ciemną plamkę. W tych lokalizacjach czerniak może się pojawiać nieco wcześniej.

Objawy czerniaka oka

Zależą od lokalizacji. Najczęściej pacjenci podają ubytki w polu widzenia, ewentualnie obecność „świetlistych kul” wędrujących po polu widzenia, zwłaszcza o zmroku. Zajęcie ciała rzęskowego wpływa na funkcję soczewki. W tych przypadkach dolegliwości mogą przypominać zaćmę, powodować astygmatyzm, pogarszać ostrość widzenia. Zmiana w obrębie tęczówki jest zazwyczaj dobrze widoczna – jako nieregularne ciemne bądź jasne ognisko, wyglądające inaczej niż zdrowa tęczówka. Podobnie jest w przypadku czerniaka spojówki.

Zobacz też: Diagnostyka nowotworów narządu wzroku

Diagnostyka czerniaka oka

Lekarz zbada zarówno oko lewe, jak i prawe. Konieczna jest ocena w lampie szczelinowej i wziernikowanie. Zakres badań jest uzależniony od konkretnego przypadku. Zazwyczaj wykonywane jest USG, oceniające granice guza. Dla oceny zarówno gałki ocznej, jak i oczodołu, wykonywane jest badanie rezonansu magnetycznego.

Z uwagi na możliwość przerzutowania, poszukiwane są ogniska guza w innych narządach, zwłaszcza w wątrobie. W tym celu wykonywane jest USG oka. Brak przerzutów w wątrobie praktycznie wyklucza ich obecność w innych lokalizacjach. Niemniej rutynowo jest też wykonywane zdjęcie RTG klatki piersiowej.

Zobacz też: Guzy nerwu wzrokowego

Leczenie czerniaka oka

Często jest oparte na miejscowej radioterapii. W okolicę guza jest wszczepiana płytka, która emitując promieniowanie, niszczy komórki czerniaka. Alternatywą jest stosowanie napromieniania ze źródeł zewnętrznych. Metody te są obarczone ryzykiem powstania: krwotoku, stanu zapalnego okolicznych tkanek, retinopatii, zaćmy, zmian troficznych skóry i rogówki.

W niektórych przypadkach małych guzów i/lub niewielkich ognisk wznowy, można zastosować leczenie laserem bądź termoterapię. Miejscowe leczenie chirurgiczne, tzn. wycięcie samej zmiany, jest sprawą trudną i ryzykowną. Dodatkowo często uniemożliwia je bądź umiejscowienie guza, bądź rozległość zajętych tkanek. W wielu przypadkach najlepszym leczeniem jest usunięcie gałki ocznej (enukleacja) lub też całej zawartości oczodołu (egzenteracja) z późniejszym wstawieniem protezy oka. Oczywiście należy uszanować wolę, którą często wyrażają osoby starsze, o nieoperowaniu guza. Ma to również uzasadnienie kliniczne. Po operacji, pacjent musi ściśle przestrzegać zaleceń lekarza, co do częstości wizyt kontrolnych.