Depresja a zaburzenia hormonalne - jak je rozróżnić? [DIAGNOSTYKA]
Wśród
chorób endokrynologicznych ważne miejsce zajmują zaburzenia
funkcji tzw. osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej. Oś ta
stanowi złożony układ, którego końcowym efektem jest m.in.
zależne od potrzeb organizmu wydzielanie kortyzolu, będącego
niezbędnym do życia tzw. hormonem stresu. Co łączy depresję z
zaburzeniami produkcji tego hormonu?
- lek. Agnieszka Łebek
Przysadka jest gruczołem zlokalizowanym w obrębie czaszki, który wydziela wiele różnych hormonów. Z jednej strony pozostaje ona pod wpływem układu nerwowego (a dokładnie podwzgórza i jego połączeń), a z drugiej strony – „nadzoruje” pracę wielu innych gruczołów wewnętrznego wydzielania. Do gruczołów podrzędnych należą, oprócz nadnerczy, także tarczyca i narządy płciowe.
Choroby przysadki
Choroby przysadki mogą łączyć się z niedoborem lub nadmiarem hormonów przysadkowych i co za tym idzie z podwyższoną lub zmniejszoną produkcją w gruczołach podległych. Niedoczynność przysadki będzie zatem powodowała brak hormonów tarczycy i nadnerczy, a także hormonów płciowych, prolaktyny (hormon laktacji) oraz hormonu wzrostu.
W postaci przewlekłej brak hormonów przysadkowych prowadzi do rozwijającego się przez wiele lat zespołu dolegliwości cielesnych i psychicznych. Są one często mylnie klasyfikowane jako depresja, a niekiedy jako jadłowstręt psychiczny, czyli anoreksja.
Dopiero wykonanie badań laboratoryjnych, a czasem także skomplikowanych testów hormonalnych, kieruje proces diagnostyczny na właściwe tory. Jest to o tyle istotne, że po pierwsze niedoczynność przysadki jest chorobą, która może zagrażać życiu, a po drugie, odpowiednio leczona, wiąże się z dobrym rokowaniem i powrotem do zdrowia. Nadmiar hormonów przysadkowych jest zazwyczaj wynikiem obecności guza przysadki, który produkuje je w zwiększonej ilości. Guzy te, zwane gruczolakami, są zwykle łagodne i produkują jeden z hormonów przysadkowych.
Choroba Cushinga, będąca odmianą przysadkową zespołu Cushinga, wynika właśnie z istnienia gruczolaka przysadki, wydzielającego hormon ACTH, pobudzający nadnercza do wydzielania kortyzolu.
Choroby nadnerczy
Zaburzenia pracy nadnerczy dzielimy, podobnie jak w przypadku tarczycy i przysadki, na zespoły związane z nadmiarem (wspomniany zespół Cushinga) oraz z niedoborem hormonów nadnerczowych (niedoczynność nadnerczy, której postać przewlekła nazywana jest chorobą Addisona, a postać ostra – przełomem nadnerczowym).
Zespół Cushinga jest częstym zespołem endokrynologicznym o bardzo licznych przyczynach. Dotyczy on również części chorych leczonych hormonami sterydowymi (potocznie zwanymi sterydami) z powodu chorób, np. reumatologicznych. Wśród objawów psychicznych tego zespołu skłonność do depresji, niekiedy z tendencjami samobójczymi, zajmuje istotne miejsce.
Diagnostyka zespołu Cushinga jest złożona, a leczenie ma na celu głównie usunięcie przyczyny nadmiernej ilości kortykosterydów w ustroju (np. odstawienie leku).
Przeczytaj również:
Jakie są objawy depresji?
Jak leczyć depresję?