Wysiłek po zawale – pomaga czy szkodzi?
Aktywność fizyczna jest nieodłącznym elementem życia człowieka. Nieuchronne obciążenia związane z codzienną egzystencją wymagają nie tylko zdrowego serca, ale także sprawnego narządu ruchu. Dlatego też od pierwszej chwili po zawale musimy zacząć dbać o to, aby utrzymać dotychczasową sprawność fizyczną, a także, jeśli pozwala na to stan naszego serca, starać się stopniowo nadrobić zaniedbania, na które pracowaliśmy przez lata.
Ruch, podobnie jak lek, wymaga odpowiedniego dawkowania i odpowiednich badań kontrolnych i jak każdy lek może mieć działania niepożądane. Z uwagi na bardzo różnorodny przebieg choroby i następstwa zawału powinniśmy potrafić oceniać reakcję naszego organizmu na wysiłek, a także rozpoznać, czy nasz aktualny stan zdrowia nie wymaga zmniejszenia lub czasowego powstrzymania się od aktywności fizycznej.
Pierwszy dzień po zawale, co należy robić?
- Samodzielnie wykonywać podstawowe zabiegi higieniczne,
- stopniowo opuszczać łóżko,
- kilkakrotnie w ciągu dnia wykonywać ćwiczenia oddechowe, ze zwróceniem uwagi na wydłużoną fazę wydechu ustami, poprzedzoną głębokim wdechem nosem,
- wykonywać symetryczne ćwiczenia małych stawów, tj. zginanie, prostowanie i krążenie dłońmi oraz stopami.
Pamiętaj, aby gwałtownie nie wstawać z łóżka, zwłaszcza po dłuższym okresie leżenia. Należy najpierw usiąść, następnie chwilę posiedzieć ze spuszczonymi nogami, a dopiero po chwili wstać. Codzienną toaletę także bezpiecznej jest wykonywać w pozycji siedzącej. Wykonywanie powyższych czynności w ostrym okresie choroby musi być poprzedzone uzyskaniem zgody lekarza, fizjoterapeuty lub pielęgniarki.
Jak postępować w kolejnych dniach?
- Kontynuować ćwiczenia oddechowe i ćwiczenia drobnych stawów (np. rąk i stóp),
- wykonywać ćwiczenia w pozycji siedzącej na łóżku lub na krześle, włączając delikatne ćwiczenia dużych stawów, np. zginanie i prostowanie stawów łokciowych, unoszenie rąk na wysokość barków, zginanie stawów kolanowych, naprzemienne unoszenie kolan w górę itp.,
- spacerować po korytarzu szpitalnym (2-3 razy dziennie do 200 m),
- stopniowo zacząć chodzić po schodach, początkowo robiąc dłuższe przerwy po pokonaniu kilku stopni.
Czas gimnastyki nie powinien być dłuższy niż kilka minut, a pomiędzy serią 5-7 powtórzeń danego ruchu należy robić przerwy wypełnione ćwiczeniami oddechowymi.
2–6 tydzień po zawale
Zalecane jest wzięcie udziału w rehabilitacji. Nie podejmuj w tym czasie wysiłków wymagających znacznej wytrzymałości i siły, np. udział w różnego rodzaju zajęciach sportowych. W przypadku zajęć zespołowych kieruj się swoimi możliwościami. Nie staraj się za wszelką cenę dorównać współuczestnikom, natychmiast sygnalizuj prowadzącemu zajęcia złe samopoczucie.
Jeśli nie masz możliwości udziału w zajęciach zorganizowanych, wówczas:
- kontynuuj ćwiczenia, które wykonywałeś w szpitalu,
- stopniowo wydłużaj spacery do ok. 1 godzina dziennie, przez większość dni w tygodniu,
- stopniowo podejmuj większość wysiłków związanych z codziennym życiem, typu sprzątanie, drobne prace domowe, ogrodowe, zakupy, prowadzenie samochodu.
Rozpoczęcie uprawiania popularnych sportów w okresie 2-6 tygodni po zawale (np. joggingu, jazdy na rowerze, pływania, narciarstwa zjazdowego i biegowego) bezwzględnie wymaga konsultacji z lekarzem oraz wykonania badania wysiłkowego.
Zobacz też: Aktywność fizyczna po zawale
3 miesiące po zawale i reszta życia
Z reguły po 3 miesiącach od zawału układ krążenia osiąga stan optymalny w Twojej sytuacji zdrowotnej. Jest to czas na szczegółowe konsultacje z lekarzem, fizjoterapeutą, psychologiem oraz dietetykiem.
Jak postępować?
- Jeśli nie istnieją istotne medyczne przeciwwskazania, możesz od tego momentu postępować w zakresie aktywności fizycznej zgodnie z ogólnymi zaleceniami dotyczącymi osób zdrowych, w porównywalnej grupie wiekowej;
- Jeśli przed zawałem byłeś bardzo aktywny, nie rezygnuj z dotychczasowych przyjemności, ale zachowaj we wszystkim właściwy umiar;
- Jeśli Twoja aktywność przed zawałem była bardzo niska, staraj się stopniowo zmienić dotychczasowe przyzwyczajenia. Włącz do swoich aktywności czynności takie jak spacery i marsze, udział w zorganizowanych ćwiczeniach przeznaczonych dla osób o niskiej sprawności, wybieraj formy urlopu obejmujące wysiłek fizyczny.
10 reguł odpowiedniego treningu:
1. Miejsce – wszystkie miejsca są dobre do wykonywania ćwiczeń fizycznych. Jeśli masz jednak chore serce, staraj się nie ćwiczyć w samotności. Najlepiej wybieraj miejsca, w których w razie potrzeby uzyskasz szybką pomoc.
2. Teren – jako miejsce ćwiczeń wybieraj teren w miarę płaski, o utwardzonym podłożu.
3. Sprzęt – zdrowotne efekty treningu jedynie w małym stopniu zależą do tego, czy wybierasz marsz na świeżym powietrzu, czy też korzystasz ze skomplikowanego sprzętu treningowego.
4. Strój – strój dobieraj do pogody. Pamiętaj o tym, że dobrze dobrany strój to lepszy komfort ćwiczeń i mniejsze ryzyko przegrzania lub wychłodzenia organizmu.
5. Temperatura otoczenia – unikaj ćwiczeń w bardzo wysokiej (powyżej 28-30 stopni C) i bardzo niskiej (poniżej -5, -10 stopni C) temperaturze, ponieważ wpływa to niekorzystnie na krążenie wieńcowe.
6. Wilgotność i nasłonecznienie – nie ćwicz w przypadku dużej wilgotności powietrza (utrudnia oddawanie ciepła z organizmu) i dużego nasłonecznienia (zwiększa ryzyko utraty wody i ważnych dla życia elektrolitów).
7. Termin – ćwiczenia rozpoczynaj nie wcześniej niż 1,5‑2 godziny po posiłku.
8. Leki – przed rozpoczęciem ćwiczeń zawsze zażywaj zalecane leki.
9. Rozgrzewka – początkowe kilka minut ćwiczeń przeznacz na rozgrzewkę. W tym czasie wykonuj delikatne ćwiczenia oddechowe i rozciągające oraz wolny marsz (unikaj gwałtownych ćwiczeń dynamicznych). Trening zakończ ćwiczeniami o podobnym charakterze. Pamiętaj, że im mniejszą masz sprawność fizyczną i im rzadziej ćwiczysz, tym dłuższa i bardziej wszechstronna musi być rozgrzewka.
10. Samokontrola – przed ćwiczeniami, w trakcie ich wykonywania oraz kilka minut po zakończeniu kontroluj tętno. Możesz wykonać to palpacyjnie lub zaopatrzyć się w monitor częstotliwości rytmu serca. Jeśli cierpisz na nadciśnienie tętnicze, mierz także ciśnienie. Dostosowuj się także do innych zaleceń zespołu leczącego – nie przekraczaj dopuszczalnej intensywności i czasu trwania ćwiczeń.
Monitorując tętno, pamięta o wyznaczonym przez lekarza i fizjoterapeutę tętnie treningowym. Nie zapominaj, że wiele leków kardiologicznych obniża wysiłkową częstotliwość rytmu serca i że nie możesz wykonywać ćwiczeń opracowanych dla młodych, zdrowych sportowców.
Źródło: akcja „Nie zawal! Wybierz życie” (www.niezawal.pl)/jm
Zobacz też: Zmiana stylu życia po zawale
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
