Relacja Ja-Mama powodem anoreksji?
Wielu przedstawicieli nurtu psychoanalitycznego uważa, że nieprawidłowe relacje między dzieckiem a rodzicami stanowią istotny czynnik w genezie zaburzeń odżywiania. Sarah Bydlowski i współpracownicy (2005) przeprowadzili badania, które – ich zdaniem – dowodzą istnienia u anorektyczek deficytów emocjonalnych polegających na niezdolności identyfikowania własnych emocji oraz zaburzeń w rozpoznawaniu stanów emocjonalnych innych osób. Analiza wyników skal mierzących depresję lęk, aleksytymię oraz poziom świadomości przeżywanych emocji ujawniła w grupie chorych na zaburzenia odżywiania istotnie wyższą niż w grupie kontrolnej aleksytymię przy jednoczesnym niższym poziomie świadomości doświadczanych emocji. Dodatkowo aleksytymia była w opisanych badaniach pozytywnie skorelowana z depresją.
Nadmierna troska drogą do anoreksji?
Przyczyn wskazywanych deficytów emocjonalnych można doszukiwać się w zaburzonych relacjach wczesnodziecięcych, które kształtują pewien model reagowania w późniejszym życiu zgodnego z określonymi schematami. U anorektyczek schematy te łączą się przede wszystkim z ograniczonym poczuciem bezpieczeństwa i zaufania w relacjach z matką, co doprowadza do zaburzeń w rozwoju autonomii dziecka. Jak twierdzą główni reprezentanci neopsychoanalizy, granice między self i self-obiektu, czyli Ja dziecka i matką są niejasne, płynne i rozmyte. Zwolennicy koncepcji dynamicznych konsekwentnie atakują wychowawcze kompetencje matek, których córki chorują na zaburzenia odżywiania. Stawiane przez nich zarzuty dotyczą braku emocjonalnego współbrzmienia matki z dzieckiem, które przejawia się bądź nadmierną troską, bądź deprywacją dziecięcych potrzeb. Jedną z przyczyn takiego modelu relacji rodzic – dziecko ma być błędne rozpoznawanie i tym samym niewłaściwe reagowanie matki na potrzeby dziecka, która nie rozumie sygnałów przez nie wysyłanych i wnioskuje o jego potrzebach przez pryzmat własnych doznań. Może się także zdarzyć, iż niewłaściwa opieka polega na ograniczaniu dziecku przyjemnych doświadczeń.
Przeczytaj: Anoreksja - pozytywne i negatywne oddziaływanie środowiska
Poczucie własnej tożsamości
Psychologowie doszukują się przyczyn anoreksji w zaburzonych relacjach między rodzicami i dzieckiem nie tylko we wczesnym dzieciństwie, ale także w późniejszych fazach rozwojowych. Tworząc model rodziny anorektycznej, zwracają oni uwagę na zasadniczy mechanizm funkcjonowania takich grup społecznych – zbyt płynne granice między członkami rodziny (każdy żyje sprawami każdego) oraz zbyt sztywne granice ze światem zewnętrznym (nieufność i poczucie zagrożenia ze strony obcych ludzi). W opisanych warunkach niezwykle trudno jest dzieciom wykształcić własną autonomię i tożsamość, zwłaszcza gdy – oprócz przywiązania – rodzice przejawiają tendencję do kontrolowania i nadmiernego ingerowania w życie swoich dzieci. Inną niezwykle ważną cechą rodzin anorektycznych jest dążenie do utrzymania funkcjonującego systemu w niezmienionym stanie. Lęk przed zmianą jest także lękiem przed nowością.
Fragment pochodzi z książki „Niezadowolenie z wyglądu a rozpaczliwa kontrola wagi” Alicji Głebockiej (wydawnictwo Impuls, Kraków 2010 ). Publikacja za zgodą wydawcy. Bibliografia dostępna w redakcji.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
