Anoreksja - rozpoznanie

fot. Fotolia

Kryteria diagnostyczne

W klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego przedstawionej w DSM-IV wyróżniono następujące kryteria diagnostyczne, które stanowią podstawę do rozpoznania anorexia nervosa:

a)  odmowa utrzymania ciężaru ciała na lub powyżej granicy wagi minimalnej dla danego wieku i wzrostu osoby;

b) intensywny lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością pomimo rzeczywistej niedowagi;

c)  zaburzony sposób postrzegania kształtu i masy ciała (pomimo skrajnego wychudzenia, osoby chorujące na anoreksję czują się grube);

d) u dziewcząt brak przynajmniej trzech kolejnych cykli menstruacyjnych.

Przeczytaj: Anoreksja, bulimia - skąd się biorą?

Problemy z masa ciała

Osoby chorujące na anoreksję odmawiają utrzymania ciężaru ciała na poziomie 85% wagi adekwatnej do ich wieku i wzrostu. Systematycznie stosują niewłaściwe, wręcz patologiczne metody zmniejszania masy ciała, takie jak: głodzenie się, stosowanie tzw. cudownych diet, zażywanie środków przeczyszczających/moczopędnych/obniżających łaknienie, wywoływanie wymiotów, uprawianie intensywnych ćwiczeń fizycznych.

Zdaniem niektórych badaczy analizowanego problemu przy diagnozowaniu anoreksji dość duże znaczenie ma obliczenie wartości BMI (Body Mass Index), czyli indeksu wagi ciała. Wskaźnik ten określa stosunek masy ciała osoby do jej wzrostu. Oblicza się go według następującego wzoru:

Uzyskany w ten sposób wynik porównuje się z „Klasyfikacją zaburzeń masy ciała BMI”, którą przedstawiam w zestawieniu 1.

Zestawienie 1. Klasyfikacja zaburzeń masy ciała w zależności od BMI

Źródło: opracowanie własne.

Wartość BMI w przedziale 15–17 świadczy o znacznej niedowadze i może nasuwać przypuszczenia, że dziewczyna choruje na anoreksję.

Trzeba zaznaczyć, że utrata masy ciała występująca w przebiegu anoreksji nie powinna być mylona z utratą masy ciała, którą można zaobserwować w przebiegu innych chorób, m.in. nadczynności tarczycy, cukrzycy, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, schorzeń podwzgórza i przysadki, nerwic, depresji, schizofrenii i bulimii. W związku z tym, dokonując diagnozy anoreksji, należy najpierw wykluczyć występowanie innych schorzeń fizycznych lub psychicznych, w przebiegu których następuje spadek masy ciała.

Przeczytaj: Czy masz anoreksję?

Strach przed przytyciem

Dziewczęta chorujące na anoreksję bardzo obawiają się przytyć. Nie chcą być postrzegane jako grube. Silny lęk przed nadwagą skłania je np. do stosowania głodówek, uprawiania intensywnych ćwiczeń fizycznych, zażywania preparatów obniżających masę ciała lub łaknienie.

Otyłość w lustrze

Dziewczęta z jadłowstrętem psychicznym, pomimo znacznej niedowagi, twierdzą, że są za grube. Najczęściej są niezadowolone ze swojego brzucha, ud i pośladków, a sylwetkę postrzegają jako nieproporcjonalną i nienaturalnie grubą. Wygląd i waga ciała mają duży wpływ na samoocenę tych dziewcząt. Ponadto, nie dostrzegają one konsekwencji zbyt niskiej masy ciała. Za przykład mogą posłużyć prace plastyczne dziewcząt ze zdiagnozowaną anoreksją na temat „Takie jest moje ciało”.

Brak miesiączki

Ograniczanie przez dziewczęta ilości przyjmowanego pokarmu, uprawianie ćwiczeń fizycznych wywołują zaburzenia w gospodarce hormonalnej. W konsekwencji u dziewcząt zanika miesiączka. Ten stan określa się jako amenorrhoea, czyli wtórny brak miesiączki.

Typy anoreksji

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne w DSM-IV wyróżnia dwa typy anoreksji:

a)  „restrykcyjny” („ograniczający”) – charakteryzuje się tym, że dziewczęta ograniczają ilość spożywanego pokarmu do minimum, bez regularnego „przejadania się” i stosowania takich zachowań „wydalających”, jak: prowokowanie wymiotów, zażywanie środków przeczyszczających i/lub moczopędnych;

b) „żarłoczno-wydalający” – polega na ograniczaniu przez dziewczęta ilości przyjmowanego pokarmu i regularnym wywoływaniu wymiotów oraz stosowaniu środków przeczyszczających i/lub moczopędnych.

Fragment pochodzi z książki „Pedagogiczna diagnoza i profilaktyka zaburzeń odżywiania się u młodzieży szkolnej”, autor Marta Kowalczyk, Kraków 2008. Publikacja za zgodą wydawcy. Bibliografia dostępna w redakcji.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!