Choroby wątroby są chyba jednymi z tych, których nawet wrogowi nie powinno się życzyć. Infekcje wirusowe tego narządu, w zależności od typu miewają różny przebieg. Objawy mogą być niezauważalne i pojawiać się dopiero w stadium zaawansowanym, kiedy to wirus już zdążył zniszczyć miąższ organu i wywołał jego niedomogę.
Wątroba jest narządem nieparzystym – czyli występującym pojedynczo – zlokalizowanym w jamie brzusznej, po prawej stronie, zaraz pod żebrami. To największy gruczoł trawienny naszego organizmu. Zbudowana jest z płatów, podzielonych na zraziki. Komórka (podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna) budująca wątrobę, określana jest nazwą: hepatocyt.
Wątroba pełni bardzo ważne funkcje, bowiem:
produkuje żółć, emulgującą tłuszcze;
syntezuje cukry proste;
magazynuje glikogen, który w razie „kryzysu głodowego” przekształcany jest w glukozę;
produkuje białka odpornościowe;
reguluje procesy krzepnięcia;
metabolizuje alkohol i leki;
oczyszcza, a raczej odtruwa organizm ze szkodliwych metabolitów i substancji.
Zatem gdy jej miąższ ulegnie zniszczeniu, wówczas nie tylko „cierpi” jeden narząd, ale cały organizm.
Żółty Tydzień
W tym roku wiosenna edycja Żółtego Tygodnia rozpocznie się 15 kwietnia i potrwa do 26 kwietnia. To już XXVI edycja ogólnopolskiej akcji, której ideą jest edukacja na temat zagrożeń związanych z wirusowym zapaleniem wątroby typu A (WZW A) i typu B (WZW B) oraz popularyzacja szczepień ochronnych, jako sprawdzonej profilaktyki tych chorób. Do punktów szczepień na terenie całego kraju zapraszamy osoby, które rozpoczęły cykl szczepień wiosną. Do podjęcia profilaktyki zachęcamy szczególnie osoby dotychczas niezaszczepione.
Zobacz też: Wirusowe zapalenia wątroby typu A i B – jak im zapobiegać?
Wirusowe zapalenie wątroby (WZW)
To choroba wątroby, wywołana przez wirusy atakujące ten narząd. Na skutek namnażania się wirusa i jego działania, dochodzi do powstania zmian zapalnych i martwiczych w wątrobie.
W naszym kraju największy problem stanowią WZW typu B i C, do tego stopnia, że zaistniały stan nieoficjalnie określa się mianem epidemii. WZW typu A jest dość rzadko spotykane, niemniej stanowi zagrożenie. Natomiast typ D występuje sporadycznie, a E prawie wcale.
Wirusowe zapalenie wątroby typu A
Chorobę wywołuje wirus Hepatitis A Virus (HAV), przenoszony drogą pokarmową. Najczęściej do infekcji dochodzi poprzez kontakt przewodu pokarmowego osoby zdrowej z fekaliami osoby chorej. Można więc się nabawić zakażenia w przedszkolach, żłobkach, szkołach, na basenach, podczas kontaktów płciowych (także oralnych), a nawet przez zjedzenie skorupiaków pochodzących ze skażonego odchodami akwenu. Rzadko przenosi się przez krew.
Zwykle przebiega bezobjawowo, a o infekcji dowiadujemy się podczas badania krwi w tym kierunku. Jednakże u osób starszych i osłabionych, mogą wystąpić objawy trwające do dwóch miesięcy lub do pół roku. Należy do nich gorączka, utrata apetytu, nudności, bóle brzucha, mocz koloru ciemnego piwa oraz zażółcenie skóry i białkówek oka (żółtaczka), a w niektórych postaciach świąd skóry.
Zobacz też: Co wiesz o wirusowym zapaleniu wątroby typu A?
Wirusowe zapalenie wątroby typu B
To infekcja o podstępnym początku, o przebiegu cięższym niż WZW A. Wywołuje ją wirus HBV, a objawy choroby mogą zaistnieć dopiero po 45-180 dniach od ekspozycji na ten drobnoustrój. U niektórych osób możliwe jest samoistne wyleczenie, ale inni wymagają terapii w oddziale chorób zakaźnych, co często, choć nie zawsze, przynosi pozytywne efekty. Wirusem HBV zarażamy się przez krew, a więc podczas stosunków płciowych (włącznie z analnymi), wykonywania procedur medycznych naruszających ciągłość skóry, np. operacje, wyrwanie zęba, pobieranie krwi (zakłucie się igłą pacjenta), piercingu, wykonywania tatuażu, akupunktury, a także podczas porodu. Rzadko przez oddawanie krwi i transfuzję.
WZW B na ogół przebiega w tzw. fazie ostrej lub przewlekłej. Objawy bardzo ograniczają życie i powodują znaczny dyskomfort. Zaliczamy do nich złe samopoczucie, zmęczenie, spadek apetytu, bóle mięśni, stawów, brzucha, wymioty, biegunki i żółtaczkę. Faza przewlekła WZW grozi wystąpieniem zmian w miąższu wątroby, po raka włącznie. Chorobę rozpoznajemy w badaniu krwi. Późniejsze badania to USG brzucha i biopsja wątroby.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C
Jest chorobą o której wciąż przypadkowo zapytany Kowalski, nie ma bladego pojęcia. A to zapalenie wątroby, zbiera ogromne żniwo i wcale nie należy do tych o „pomyślniejszym” rokowaniu. Nawet nie ma na nią szczepionki. Opowiedzianym za zakażenie jest wirus HCV.
W większości przypadków pozostaje on na zawsze w organizmach osób zakażonych. W 70% przypadków zapalenie wątroby przechodzi w fazę przewlekłą, które predysponuje do rozwoju marskości lub raka wątroby i niewyobrażalnego cierpienia z nim związanego. Choroba niekoniecznie będzie widoczna w objawach, ale jak wszystkie inne, można ją zdiagnozować na podstawie badań krwi na obecność wirusa. Jednak trzeba mieć na uwadze, że wirus we krwi pojawia się około 5-6 tygodni po ekspozycji. Po tym czasie mogą też pojawić się objawy, jak żółtaczka i inne, podobne do infekcji grypowej.
Zobacz też: Wirusowe zapalenie wątroby typu C
Wirusowe zapalenie wątroby typu D
Stan zapalny wywołuje wirus HDV tzw. wirus delta, ale powiela się tylko i wyłącznie wtedy gdy obecny jest jeszcze wirus HBV. Zatem bez wirusa HBV, HDV się nie rozmnoży.
Do infekcji HDV dochodzi w wyniku nadkażenia, przy istniejącej już infekcji HBV lub jednoczesnego wniknięcia do organizmu obydwu wirusów. Nadkażenie wirusem HDV zazwyczaj skutkuje przejściem infekcji w fazę przewlekłą. Wirus przenosi się przez krew i płyny ustrojowe. Rzadko dochodzi do infekcji drogą płciową lub podczas porodu, z matki na noworodka. Objawy infekcji i diagnostyka, są podobne do wirusowego zapalenia wątroby typu B.
Wirusowe zapalenie wątroby typu E
Czynnikiem sprawczym jest wirus HEV, przenoszony na ogół drogą pokarmową, w wyniku spożywania skażonej wody i produktów spożywczych (droga oralno-fekalna). Niezmiernie rzadko obserwuje się infekcje na skutek kontaktu z osobą chorą. Rozprzestrzenianiu się choroby, sprzyjają niskie standardy sanitarne. W naszym kraju nie odnotowano wiele przypadków infekcji HEV. O zakażeniu możemy się dowiedzieć, wykonując badania krwi, na obecność wirusa. Nie wywołuje ono jednak postaci przewlekłej, a objawy infekcji są podobne do WZW typu A. Nie ma szczepionki i działań profilaktycznych przeciw WZW E.
Wirusowe zapalenie wątroby typu G
Jest wywoływane przez wirus HGV. To nowy wirus, niedawno odkryty. Jest podobny do wirusa HCV, jednak nie uważa się by był on silnie zakaźny i wywoływał chorobę. Nie udowodniono aby ten wirus było odpowiedzialny za ostrą lub przewlekłą postać zapalenia wątroby. Może współwystępować z HCV, a przenosi się przez krew. Nie daje widocznych objawów, a leczenie nie jest wymagane.
Wirusowe zapalenia wątroby są niewątpliwie istotnym problemem zdrowotnym. Działania profilaktyczne, zmierzające ku zminimalizowaniu zakażeń, obejmują cztery zasadnicze aktywności, jak szczepienia, higieniczny tryb życia, właściwe wykonywanie procedur medycznych i wierność seksualną. Jeżeli w tych aspektach zachowamy rozsądek, wówczas w dużym stopniu możemy zapobiec rozprzestrzenianiu się groźnych infekcji wątrobowych.
Wykaz gabinetów, w których można się zaszczepić przeciwko WZW A i B, znajduje się tutaj:
www.zoltytydzien.pl
Strona Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pomocy Chorym z HCV "Prometeusze": www.prometeusze.pl
Opracowano na podstawie:
1. Szczeklik A., Gajewski P., Choroby wewnętrzne kompendium medycyny praktycznej, MP, Kraków 2009
2. Berkman A., Bakalar N., Wirusowe zapalenie wątroby, KDC, Warszawa 2006
3. Daniluk J., Jurkowska G., Zarys chorób wewnętrznych dla studentów pielęgniarstwa, Czelej, Lublin 2005
4. Suder E., Brużewicz S., Anatomia człowieka. Podręcznik i atlas dla studentów licencjatów medycznych, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2004
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
