Masz chrypkę, chociaż nie towarzyszą jej typowe objawy przeziębienia, takie jak kaszel czy ból gardła? Jej przyczyn może być wiele – od nadwyrężenia głosu przez zapalenie krtani aż do zmian nowotworowych. Jak wyjaśnia Marcin Pruchniak, mgr farmacji, jeśli chrypka trwa dłużej niż 2 tygodnie, powinniśmy udać się do lekarza. Szczególnie, jeśli towarzyszą jej niepokojące objawy. Jakie?
Co może oznaczać pojawienie się chrypki, której nie towarzyszy ból gardła? Skąd się bierze?
Marcin Pruchniak: Obniżony lub zniekształcony głos, wzmożona trudność i wyraźny dyskomfort w czasie mówienia to najczęstsze objawy chrypki. Jest ona doświadczeniem tak powszechnym, że znanym właściwie każdemu, kto w jakikolwiek sposób nadwyrężył swój głos – czy to śpiewając podczas koncertu lub wesela, przemawiając na konferencji czy opowiadając długą bajkę swojemu dziecku. Co ważne, pojawienie się chrypki nie oznacza od razu przeziębienia lub infekcji górnych dróg oddechowych. Przyczyny mogą być dużo bardziej prozaiczne.
Ta przypadłość to jeden z objawów dysfonii, czyli zaburzeń głosu, który występuje dość często. Chrypka pojawia się na skutek nieprawidłowych drgań fałdów głosowych krtani, przez co powietrze przepływa przez głośnię w sposób nieregularny. Stąd właśnie bierze się zupełnie inna barwa głosu i trudności w czasie mówienia. Na przyczyny mogą złożyć się nadmierne wysuszenie błony śluzowej jamy ustnej i gardła oraz opuchnięcie fałdów głosowych, do których najczęściej prowadzi nadwyrężanie głosu.
Długotrwałe głośne mówienie, śpiewanie, krzyczenie, wołanie, przebywanie w klimatyzowanych lub przegrzewanych pomieszczeniach, w których powietrze ma niską wilgotność, bardzo często są prostą drogą do problemów z głosem. Chrypka może towarzyszyć również infekcjom górnych dróg oddechowych, zapaleniom gardła i krtani.
Dodatkowo osoby palące tytoń lub bierni palacze także mogą narzekać na dysfunkcje głosu, ponieważ dym papierosowy negatywnie wpływa na błonę śluzową dróg oddechowych, prowadząc do jej wysuszenia i podrażnień. Chrypkę może powodować także refluks żołądkowo-przełykowy, gdyż kwas żołądkowy, cofając się do przełyku, drażni błonę śluzową.
Widać więc, że najczęściej występujące przyczyny chrypki są związane z nadmiernym wysiłkiem głosowym i nieprzestrzeganiem higieny głosu. Są jednak takie objawy, które mogą zaniepokoić i zdecydowanie wymagają konsultacji z lekarzem.
Jakie objawy związane z chrypą mogą być alarmujące? Kiedy powinniśmy udać się do lekarza?
Jednym z najważniejszych wskaźników jest czas występowania chrypki. O ile jej pojawienie się bywa naturalną konsekwencją nadwyrężenia aparatu mowy, o tyle dłuższe utrzymywanie się chrypki pomimo odpoczynku, mniejszej intensywności używania głosu, może zaniepokoić i powinno być skonsultowane z lekarzem, ponieważ zachodzi prawdopodobieństwo rozpoczęcia się procesu chorobowego. Zwyczajowo przyjmuje się, że chrypka trwająca dłużej niż 2 tygodnie powinna skłaniać do wizyty u lekarza.
Należy także zachować czujność, jeśli chrypka często powraca lub nasila się pomimo odpoczynku. Oczywiście ludzie, którzy wykonują na co dzień pracę związaną z używaniem głosu, jak nauczyciele, aktorzy, spikerzy czy trenerzy personalni, będą cierpieć z powodu powracającej chrypki częściej niż inni.
W niektórych przypadkach chrypce może towarzyszyć duszność albo trudności w przełykaniu, guz na szyi albo krwioplucie. Niepokoić może także utrata masy ciała, nieprzyjemny zapach z ust, powiększenie węzłów chłonnych szyi. Przy takich objawach należy bezwzględnie skontaktować się lekarzem pierwszego kontaktu lub laryngologiem. Jeśli przyczyna okaże się niegroźna, efektem wizyty będzie rozwianie niepokoju. W przypadku poważniejszych zmian chorobowych, będzie szansa na szybkie wdrożenie skutecznej terapii.
A co robić, gdy taka chrypka pojawi się u dziecka?
Przyczyny chrypki u dzieci są na ogół podobne do tych występujących u dorosłych, jednak dużo częściej jest ona związana z chorobami krtani i gardła. Może się zdarzyć, że dziecko nadwyręża swój głos przez głośne krzyczenie, dużą ilość płaczu, szczególnie w trudnych, przejściowych momentach takich jak rozpoczynanie edukacji przedszkolnej. Należy wtedy starać się złagodzić napięcie poprzez rozmowę i pomoc w nazwaniu emocji przez malucha.
Nie zaszkodzi stosowanie nawilżaczy, które pomogą utrzymać optymalną wilgotność powietrza w pomieszczeniach, szczególnie w sezonie grzewczym.
Warto jednak zawsze pamiętać, że organizm dziecka jest dużo bardziej wrażliwy niż organizm osoby dorosłej i że jego odporność jest dopiero w fazie kształtowania się i dojrzewania. Dlatego w przypadku chrypki u dzieci należy zachować dużo większą ostrożność. Jeśli pomimo utrzymywania optymalnej wilgotności powietrza, budowania zdrowych nawyków, hartowania organizmu, chrypka utrzymuje się ponad dwa tygodnie, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.
Objawy, które współwystępują z chrypką u dzieci i powinny zaniepokoić, to: szczekający kaszel oraz duszność objawiająca się świszczącym oddechem. Pojawienie się takich objawów nagle, zwłaszcza w nocy, może świadczyć o zapaleniu krtani u dziecka, które w skrajnych przypadkach może stanowić zagrożenie życia.
Najważniejsze jest wyeliminowanie przyczyn, czyli wyleczenie stanów zapalnych krtani, usunięcie ciała obcego, leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego. Jednak pomoc objawowa u dzieci to przede wszystkim stosowanie preparatów ziołowych i lizaków na gardło u młodszych dzieci, zawierających ekstrakty np. z szałwii i tymianku.
Starszym dzieciom możemy podać tabletki do ssania nawilżające błonę śluzową gardła. Jeśli przewlekła chrypka u starszego dziecka jest wywołana nadmierną eksploatacją głosu, pomocna może okazać się terapia głosowa, która ma na celu opanowanie umiejętności odpowiedniego posługiwania się głosem bez szczególnego forsowania strun głosowych.
Jak leczyć taką chrypkę? Czy warto robić to na własną rękę?
Skoro przyczyną chrypki najczęściej jest podrażnienie błony śluzowej, które następuje na skutek nadmiernego używania aparatu mowy, najważniejszym remedium będzie odpoczynek i zastosowanie preparatów nawilżających błonę śluzową.
Oczywiście mówimy tutaj o przypadkach, w których objawy nie należą do tych niepokojących i których przyczyny łatwo ustalić. Odpowiednie nawilżenie błon śluzowych wspiera proces regeneracji głosu.
Leczenie oraz profilaktyka chrypki powinna odbywać się w ramach przestrzegania higieny głosu. Najważniejsze są trzy czynniki.
Pierwszy z nich to emisja głosu, czyli odpowiedni sposób oddychania, fonacji i artykulacji, połączony z prawidłową czynnością przestrzeni rezonacyjnych klatki piersiowej oraz krtani. To umiejętności, które można nabyć poprzez konkretne ćwiczenia i zmianę nawyków.
Drugi to higiena osobista, ale nie rozumiana jako codzienny prysznic i mycie zębów. Chodzi bardziej o regularny, mniej nerwowy tryb życia. Ważne jest takie zarządzanie sobą w czasie, aby odpoczynek pozwalał na rzeczywista regenerację, by ilość snu była odpowiednia, a posiłki regularne i zdrowe.
Trzeci to higiena środowiska pracy, czyli dbanie o to, by warunki w pracy były optymalne dla aparatu głosu. W pomieszczeniach temperatura stanowiąca komfort cieplny powinna wynosić 18 - 21°C, wilgotność powietrza 60-70%. Najczęściej jednak wskaźniki te są na innym poziomie i dlatego zachodzi konieczność dodatkowego nawilżania błony śluzowej jamy ustnej i gardła.
Takie holistyczne podejście sprawi, że działanie nie będzie jedynie reakcją na pojawiające się problemy, ale umożliwi wyeliminowanie i kontrolę kluczowych przyczyn. Zmiana szkodliwych nawyków to najskuteczniejszy sposób radzenia sobie z chrypką.
Jakie domowe sposoby pomagają zwalczyć taką chrypkę?
Oprócz zmiany nawyków warto wiedzieć o domowych sposobach łagodzących chrypkę. Przede wszystkim należy nawadniać organizm. Każdego dnia warto jest dodatkowo wypić około 1,5–2 litrów wody o temperaturze pokojowej, oprócz tej dostarczanej bezpośrednio z pokarmem. Dobrze jest ją popijać małymi łykami przez cały dzień. Chodzi o stałe nawilżanie błon śluzowych.
Starym sposobem naszych babć jest także picie naparu siemienia lnianego, ponieważ zapewnia on odpowiednie nawilżenia gardła i jego osłonę, dzięki obecności substancji śluzowych o właściwościach powlekających. Dobre mogą okazać się napary z liści selera, szałwii i tymianku. Kolejnym domowym pomysłem jest kisiel, bo dzięki gęstej i lepkiej konsystencji oblepia gardło i łagodzi uczucie podrażnienia.
Połączenie zmiany nawyków, czyli dbania o higienę głosu, wraz z domowymi sposobami i tabletkami typu GeloVox, które będziemy mieć zawsze pod ręką, sprawi, że chrypka nas już nie zaskoczy.
Zobacz też:
Naturalne sposoby na ból gardła i chrypę
Jak wyleczyć w domu chrypę, kaszel i katar?
Ekspert: Marcin Pruchniak, mgr farmacji.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
